Systematic Sozology – the Scientific Discipline of the 21st Century
Józef M. Dołęga
Uniwersytet im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Poland (Poland)
Abstract
The article includes the significant issue of systematic sozology which focuses on following problems:
- the conception of the systematic sozology: this part shows the basic assumptions of it, explains the basic terms, synthetically describes the conception of empirical sozology, humanistic sozology and philosophical sozology and characterize the systematic conception of sozology;
- the episthemology of systematic sozology – this part analysis the term ‘sozology’ , tries to define this science and precise the subject of its research;
- the methodology of systematic sozology;
- the main issue of systematic sozology and characteristics of research in the area of this science.
The solution of many sozological problems still depends on the research of different science branches. This is a sign of interdisciplinarity of sozology and many relations with medical, biological, geological, technical, economical, law, social, humanistic, philosophical and teological sciences. The achievements of these sciences determine questions and answers of sozology. The directions of improvement of sozology might oscillate around following issues:
- the recording of interferences of the balance states between anthroposphere and biosphere;
- recovering of the balance states between anthroposphere and environment;
- controlling of the technical equipment and technological processes which focuses on the security of the exits from industrial plants which are dangerous for biological environment (protectional issue);
- introducing of the new technologies of producing which will be safe for natural environment ( perspectivical issue);
The main problems of metaobjective systematic sozology are :
- the elaboration of the notion – environment;
- the determining of the contents of the expression: social-natural environment;
- the elaboration of the definition of systematic sozology;
- the definition of the object of research of this branch of science;
- the presentation of the structure and, especially, the underlining the importance of: interdisciplinarity, transdisciplinarity, systemic and globalism in the methodology of systematic sozology.
The main problems of objective systematic sozology are :
- the state of the social-natural environment;
- the sources of endangerment and pollution of environment, the influence of changing environment on life on the Earth;
- the ways and means of protecting the environment;
- environmental education;
- the idea of sustainable development.
Sozology might be described as the science about systematic environmental protection (atmosphere, hydrosphere, lithosphere, cosmosphere, biosphere, anthroposphere) which is needed because of destructive influence of anthroposphere.
Keywords:
sozology, systematic sozology, environmental protectionReferences
Ajdukiewicz K., Logika pragmatyczna, Warszawa 1965.
Google Scholar
Aleksandrowicz J., Sumienie ekologiczne, Warszawa 1979. 3.
Google Scholar
Aleksandrowicz J., Waszczenko P., Środowisko w perspektywie medycznej: humanizm ekologiczny szansą przetrwania, CŚZ.
Google Scholar
Bartalanffy L. von, Ogólna teoria systemów. Podstawy, rozwój, zastosowania, Warszawa 1984.
Google Scholar
Białkowski G., Uczony jako sumienie i duchowy przewodnik społeczeństwa, ZN 25/1989, 1/3-10.
Google Scholar
Biela A. (red.), Stres psychiczny w sytuacji kryzysu ekologicznego. Badania z zakresu sozopsychologii, Lublin 1984.
Google Scholar
Blewett J., La pensee sociale catholique en est-elle toujeurs a ses balbutiements, PMV 13/1990/28-37.
Google Scholar
Carter G.B., Large Number Boincidences and the Anthropic Principle in Cosmology, w: Longair M. S. (ed.) Confrontation of Cosmological Theories with Observational Date, Dordrecht 1974.
Google Scholar
Bocheński J., O systemie. Wykład wygłoszony w ATK 1987-11-05, SPhCh 24/1988.
Google Scholar
Brzeziński W., Problematyka prawna ochrony środowiska, CiŚ cz. 1.
Google Scholar
Coreth E., Was ist der Mensch? Grudnzuge einer philosophischem Anthropologie, Inns bruck 1976.
Google Scholar
Czeżowski T., O związku między naukami aksjomatycznymi a naukami empirycznymi, SP 18/1973/11-18.
Google Scholar
Czeżowski T., O jedności nauki, w: Fragmenty filozoficzne, seria 3, Warszawa 1967.
Google Scholar
Dogiel G., Antropologia filozoficzna, Kraków 1984.
Google Scholar
Dołęga J. M., Koncepcja sozologii systemowej, Warszawa 2001.
Google Scholar
Dołęga J. M., Implikacje filozoficzne empiriologicznej fenomenologii ruchu, ZZFPIFP 7/1985/167-168.
Google Scholar
Dołęga J. M., Stosunek ruchu do materii w ujęciu klasycznej filozofii przyrody, Warszawa 1986.
Google Scholar
Dołęga J. M., Kreacjonizm i ewolucjonizm. Ewolucyjny model kreacjonizmu a problem hominizacji, Warszawa 1988.
Google Scholar
Dołęga J. M., Z zagadnień sozologii, ZZFPiFP 4/1982/328-327
Google Scholar
Dołęga J. M., Zarys sozologii systemowej, Warszawa 2005.
Google Scholar
Dubel K., Edukacja ekologiczna jako warunek zrównoważonego rozwoju w Polsce, III MSE.
Google Scholar
Eil-Eibesfeldt J., Galapagos. Arka Noego pośród Pacyfiku, tłum. Z.Stromenger, Katowice 19882.
Google Scholar
Fiedor B., Przyczynek do ekonomicznej teorii zanieczyszczenia i ochrony środowiska, Wrocław 1990.
Google Scholar
Fleming G., Klimat – środowisko – człowiek, Warszawa 1983.
Google Scholar
Gasparski W., Miller D. (red.), Nauka – technika – system, Wrocław 1981.
Google Scholar
Gavies P. C. W., Zasada antropiczna, PF 37/ 1986/213-259.
Google Scholar
Geissler E., Libbert E., Nitschmann J., Thomas-Petersein G. (red.), Kleine Enzyklopadie. Leben, HRSG, Leipzig 1978.
Google Scholar
Gerwen J. van, La paix Dieu Createur, la paix avec toute la creation, PMV 13/1990/38-44.
Google Scholar
Giedymin J., Problemy założenia rozstrzygnięcia. Studia nad logicznymi podstawami nauk społecznych, Poznań 1964.
Google Scholar
Ginsbert-Gebert A. (red.), Ekonomiczne i socjologiczne problemy ochrony środowiska, Wrocław 1991.
Google Scholar
Głowiak B., Modele obliczeniowe, w: Głowiak B., Kempa E., Winnicki T., Podstawy ochrony środowiska, Warszawa 1985.
Google Scholar
Głowiak B, Krążenie zanieczyszczeń w biosfe rze i metody tzw. monitoringu, CiŚ cz. 2.
Google Scholar
Głowiak B., Pecyna J., Technologia oczyszcza nia gazów odlotowych, w: Głowiak B., Kempa F., Winnicki T., Podstawy ochrony środowiska, Warszawa 1985.
Google Scholar
Goetel W. (red.) Sozologia i sozotechnika, ZNAGH 21/1971/ zeszyt specjalny.
Google Scholar
Goetel W., Sozologia – nauka o ochronie przyrody i jej zasobów, KA 21/1972, 1//31-38.
Google Scholar
Gogacz M., Ważniejsze zagadnienia metafizyki, Lublin 1973.
Google Scholar
Gogacz M., Człowiek i jego relacje. Materiały filozofii człowieka, Warszawa 1985.
Google Scholar
Gogacz M., Akt istnienia (ipsum esse) według tomizmu konsekwentnego, SPhCh 22/1986, 2/25-40.
Google Scholar
Gogacz M., Filozoficzna konieczność istnienia aniołów jako celowych przyczyn dusz ludzkich, w: Balter L. (red.) Człowiek we wspólnocie Kościoła, Warszawa 1979.
Google Scholar
Gręczewski J., Wpływ pogody na zdrowie człowieka, Warszawa 19722.
Google Scholar
Gumański L., Wprowadzenie w logikę współczesną, Toruń 1983.
Google Scholar
Gutt R. W., Problem wzorca lekarza i innych pracowników służby zdrowia, CŚZ.
Google Scholar
Hajduk Z., O akceptacji teorii empirycznej, Lublin 1984.
Google Scholar
Hałaczek B., Lubański M., Filozoficzne aspekty ekologii, CaW 5/1988.
Google Scholar
Heller M., Zasada antropiczna, w: Heller M., Życiński J., Dylematy ewolucji, Kraków 1990.
Google Scholar
Heller M., Stworzenie a ewolucja, C 2/1982, 4/58-66.
Google Scholar
Hempel C. G., Podstawy nauk przyrodniczych, Warszawa 1968.
Google Scholar
Ingarden R., Książeczka o człowieku, Kraków 1972.
Google Scholar
Jacniacki K., Środowisko przyrodnicze i jego ochrona, Warszawa 1989.
Google Scholar
Jan Paweł II, Pokój z Bogiem Stwórcą - pokój z całym stworzeniem, Rzym 1990.
Google Scholar
Jarzyńska I., Kształcenie studentów nauczania początkowego w zakresie ochrona środowiska przyrodniczego człowieka, III MSE.
Google Scholar
Jaworski M., Problem koncepcji filozofii, AC 14/1982/1-9.
Google Scholar
Juda J., Zasady stosowania analizy w kształtowaniu środowiska, CiŚ cz. 1.
Google Scholar
Kamiński S., Elementy logiki formalnej, w: A. B. Stępień, Wstęp do filozofii, Lublin 19892.
Google Scholar
Kamiński S., Stosunek między poznaniem empirycznym a nieempirycznym w nauce, w: Z zagadnień kultury chrześcijańskiej, Lublin 1973.
Google Scholar
Kamiński S., Typy wiedzy teoretycznej, AC 14/1982/11-12.
Google Scholar
Kamiński S., O rozwoju teorii empirycznej, RF 30/1982, 3/129-142.
Google Scholar
Kamiński S. O kryteriach wartościowania wiedzy teoretycznej, RF 30/1982, 2/125-130.
Google Scholar
Kaparisi E., Problemy metodologii badań systemowych, Warszawa 1973.
Google Scholar
Kierzkowski Z., Elementy informatyki. Technika, metody zastosowania, Warszawa 1976.
Google Scholar
Klira G. J. (red.), Ogólna teoria systemów, Warszawa 1976.
Google Scholar
Kłósak K., Koncepcja bytu a filozofia Boga, SFB t. 3, 1977.
Google Scholar
Kłósak K., Z teorii metodologii filozofii przyrody, Poznań 1980.
Google Scholar
Kłósak K., „Przyrodnicza” definicja duszy ludzkiej, jej uprawnienia i granice użyteczności naukowej, SPhCh 2/1966, 1/192-195.
Google Scholar
Kłósak K., Zagadnienie teologicznej interpretacji przyrody we współczesnej neoscholastyce, w: Pod natchnieniem Ducha Świętego. Współczesna myśl teologiczna, Poznań 1964.
Google Scholar
Kłósak K., Teoria kreacjonistycznych początków duszy ludzkiej a współczesny ewolucjonizm, AC 1/1969/32-56.
Google Scholar
Kłósak K., Immanencja i transcendencja człowieka w odniesieniu do przyrody, w: Bejze B. (red.), O Bogu i o człowieku, t. 1, Warszawa 1968.
Google Scholar
Korczak C. W. (red.), Higiena – ochrona zdrowia, Warszawa 198410.
Google Scholar
Kornas K., Współczesne eksperymenty medyczne w ocenie etyki katolickiej, Częstochowa 1986.
Google Scholar
Kozłowski S., Ochrona środowiska, w: Kopczyński J., Siciński A. (red.), Człowiek środowisko zdrowie, Wrocław 1990.
Google Scholar
Krąpiec M.A., Język i świat realny, Lublin 1985.
Google Scholar
Krąpiec M.A., Język naturalny podmiotowo- -orzeczeniowy (analiza sądów), w: Św. Tomasz, De ente et essentia. Przekład – komentarz – studia M. A. Krąpiec, Lublin 1981.
Google Scholar
Krąpiec M. A., Ja - człowiek. Zarys antropologii filozoficznej, Lublin 1974.
Google Scholar
Krąpiec M.A., Człowiek i prawo naturalne, Lublin 1975.
Google Scholar
Kuc L., Z badań nad pojęciem „teoria” w szkole tomistycznej XV wieku, w: S. Swieżawski, J. Czerkawski (red.), Studia z dziejów myśli świętego Tomasza z Akwinu, Lublin 1978.
Google Scholar
Lapunów A. A., Systemy biologiczne jako systemy wielkie, w: Problemy metodologii badań systemowych, Warszawa 1973.
Google Scholar
Latawiec A., Symulacja zjawisk biologicznych widziana systemowo, SPhCh 26/1990, 2/37- -54.
Google Scholar
Leńkowa A. (red.), Człowiek przeciwko sobie, Warszawa 19862.
Google Scholar
Leslie J., Anthropic Princple, World Ensemble, Desing, APhQ 19/1982/141-151.
Google Scholar
Leszczyński K., Rachunek społeczno-ekonomiczny w ochronie środowiska naturalnego, CiŚ cz. 1.
Google Scholar
Lubański M., Informacja – system, w: Heller M., Lubański M., Ślaga S. W., Zagadnienia filozoficzne współczesnej nauki. Wstęp do filozofii przyrody, Warszawa 1982.
Google Scholar
Lubański M., Wprowadzenie do informatyki, Warszawa 1979.
Google Scholar
Lubański M., Człowiek, system, informacja, SPhCh 14/1978, 2/101-144.
Google Scholar
Lubański M. Zagadnienia filozoficzne w aspekcie systemowo-filozoficznym, RF 19/1981, 3/5-20.
Google Scholar
Marczuk J. I., Modelowanie matematyczne problemów środowiska naturalnego, Warszawa 1985.
Google Scholar
Maryniarczyk A., Metoda separacji a metafizyka, Lublin 1985.
Google Scholar
Morawiec E., Pozycja pierwszych zasad w koncepcji metafizyki J. Maritaina, SPhCh 9/1973.
Google Scholar
Masi R., Nicolettie H., Cosmologia, Romae 1961.
Google Scholar
Michajłow W., Sozologia a problemy środowiska życia człowieka, Warszawa 19752.
Google Scholar
Michajłow W., Sozologia – nauka o ochronie i kształtowaniu środowiska, w: Kotarbiński T., Osińska W., Geblewicz E. (red.), Nowe specjalności w nauce współczesnej, Wrocław 1959.
Google Scholar
Młynarki S., Elementy teorii systemów i cybernetyki, Warszawa 1974.
Google Scholar
Myczkowski S., Ochrona przyrody w szkolnictwie i wychowaniu, w: Ochrona przyrodniczego środowiska człowieka, Warszawa 1973.
Google Scholar
Nagel E., Struktura nauki. Zagadnienia logiki wyjaśnień naukowych, Warszawa 1970.
Google Scholar
Nikonorow M., Główne skażenia ekologiczne żywności, w: Kopczyński J., Siciński A. (red.), Człowiek środowisko zdrowie, Wrocław 1990.
Google Scholar
Nowaczyk A., Logiczne podstawy nauk ścisłych, Warszawa 1985.
Google Scholar
Nowak J. J., Prawodawstwo ochrony przyrody i środowiska życiowego człowieka w Polsce, w: Ochrona przyrodniczego środowiska człowieka, Warszawa 1973.
Google Scholar
Pannenberg W., Kim jest człowiek? Współczesna antropologia w świetle teologii, Paris 1978.
Google Scholar
Pasenkiewicz K., Logika ogólna, Warszawa 1979.
Google Scholar
Podsiad A., Więckowski Z., Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, Warszawa 1983.
Google Scholar
Półtawski A., Roman Ingarden - metafizyk wolności, SF/1990, 2-3/85/98.
Google Scholar
Prandecka B., Strategia ochrony środowiska - podstawy interdyscyplinarne, w: Ekonomiczne i socjologiczne problemy ochrony środowiska, Wrocław 1994.
Google Scholar
Rosiński F., Odpowiedzialność moralna za ochronę środowiska, CaW 5/1988/18-27.
Google Scholar
Russell F., Garbuny M., Hoo ke H., Nauka o nauce. Metody objaśniania zjawisk fizycznych, Warszawa 1968.
Google Scholar
Sadowski W., Podstawy ogólnej teorii systemów. Analiza logiczno-metodologiczna, Warszawa 1978.
Google Scholar
Skinder N. W., Chemia a ochrona środowiska, Warszawa 1991.
Google Scholar
Skoczylas J. J., Cywilnoprawne środki ochrony środowiska, Warszawa 1986.
Google Scholar
Sommer J., System prawa a problemy środowiska i zdrowia, w: Kopczyński J., Siciński A. (red.), Człowiek środowisko zdrowie, Wrocław 1990.
Google Scholar
Sommer J. (red.), Skuteczność prawa ochrony środowiska w warunkach reformy gospodarczej, Wrocław 1990.
Google Scholar
Sommer J. (red.), Prawo człowieka do środowiska naturalnego, Wrocław 1987.
Google Scholar
Stępień A.B., Istnienie (czegoś) a pojęcie i sąd, SPhCh 9/1973.
Google Scholar
Stępień J. (red.), Zadania nauki w dziedzinie racjonalnego kształtowania środowiska człowieka, Wrocław 1974.
Google Scholar
Stromenger Z., Przystosowani pożyją dłużej, Katowice 1988.
Google Scholar
Such J., Czy istnieje Esperimentum crucis? Problemy sprawdzania praw i teorii naukowych. Studium metodologiczne, Warszawa 1975.
Google Scholar
Szafrański A. L., Ochrona środowiska w świetle teologii, CaW 5/1988/4-10.
Google Scholar
Szyrej M., Edukacja środowiskowa prowadzona w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie, III MSE.
Google Scholar
Ślaga S. W., Ontologia systemowa a filozofia przyrody, RF 30/1982, 3/119-128.
Google Scholar
Ślaga S. W., U podstaw biosystemogenezy, w: Lubański M., Ślaga S. W. (red.), W poszukiwaniu prawdy. Pamięci profesora Kazimierza Kłósaka, Warszawa 1987.
Google Scholar
Ślaga S. W., Lubański M., Wspólnota kościelna w aspekcie systemowym, w: Balter L. (red.), Człowiek we wspólnocie Kościoła, Warszawa 1979, s. 117-152.
Google Scholar
Ślaga S. W., Lubański M., The System Approach to Scientific Research, PhI 5/1983.
Google Scholar
Ślipko T., Granice życia. Dylematy współczesnej bioetyki. Warszawa 1988.
Google Scholar
Tang E., La religion a-t-elle quelguq chose a voir avec l’ecologie? PMV, 13/1990/6/19.
Google Scholar
Targowski A., Informatyka. Modele systemów i rozwoju, Warszawa 1980.
Google Scholar
Tokarski J. (red.), Słownik wyrazów obcych, Warszawa 1971.
Google Scholar
Tomczyńska L., Aktywne nauczanie współpracy z przyrodą - potrzeby, wymagania, możliwości, III MSE.
Google Scholar
Tomaszewski E., Rola obserwacji satelitarnych w ochronie i kształtowaniu środowiska, CiŚ cz. 2.
Google Scholar
Trocquer le R., Kim jestem ja - człowiek? Zarys antropologii chrześcijańskiej, Paris 1969.
Google Scholar
Tyszka S., Ponikowska J., Człowiek pogoda klimat, Warszawa 1983.
Google Scholar
Wciórka L., Ewolucja i stworzenie. Próba rein terpretacji ewolucji i stworzenia na podstawie tomistycznej koncepcji partycypacji, Poznań 1976.
Google Scholar
Winnicki T., Ekonomiczne problemy ochrony środowiska, w: B. Głowiak, F. Kempa, T. Winnicki, Podstawy ochrony środowiska, Warszawa 1986.
Google Scholar
Witkowska A. (red.), Biosfera i jej zasoby, Warszawa 1976.
Google Scholar
Wodziczko A., Kierunki współczesnej ochrony przyrody, PiT/1935, 4/145-147.
Google Scholar
Wodziczko A., Ochrona przyrody jako nauka i jej potrzeby, CPO 2/1945, 2-3/8-15.
Google Scholar
Wojciechowski T., Wybrane zagadnienia z antropologii filozoficznej, Kraków 1985.
Google Scholar
Wojciechowski T., Problem ewolucyjnej gene zy duszy ludzkiej, RF 20/1972, 3/149-166.
Google Scholar
Wojciechowski T., Transcendencja duszy ludz kiej w ujęciu Piotra Tielharda de Chardin, SPhCh 5/1969, 1/259-262.
Google Scholar
Wojciechowski T., Teilhardowska koncepcja transcendencji duszy ludzkiej i jej wpływ na chrześcijańską antropologię filozoficzną, ŚSHT 7/1974/215-244.
Google Scholar
Wolański N., Populacja ludzka jako bioinduktor stanu środowiska (środowiskowe uwarunkowania rozwoju biologicznego ludności Polski), NP 1/1989/31-56.
Google Scholar
Woronowski F., Ewangelizacja porządku doczesnego, Łomża 1990.
Google Scholar
Woronowski F., Ojczyzna oczekiwana, Łomża 1991.
Google Scholar
Wójcicki R., Wykłady z metodologii nauk, Warszawa 1982.
Google Scholar
Wójcik Z., By ziemia pozostała piękna i zasobna, Warszawa 19863.
Google Scholar
Zabierowski M., Zasada antropiczna w fizyce współczesnej, ZZFPiFP 10/1988/197-208.
Google Scholar
Zabierowski M., Status obserwatora w fizyce współczesnej, Wrocław 1990.
Google Scholar
Zabierowski K., Ekonomiczne podstawy ochrony przyrody, w: Szafer W. (red.), Ochrona przyrodniczego środowiska człowieka, Warszawa 1973.
Google Scholar
Zdrójkowska A. (red.), Człowiek i przyroda, Warszawa 1986.
Google Scholar
Zeiler P., O metodach formalnej rekonstrukcji teorii empirycznych, SF/1983.
Google Scholar
Życiński J., Zasada antropiczna a teologiczne interpretacje przyrody, SPhCh 23/1987, 2/169-186.
Google Scholar
Życiński J., W poszukiwaniu filozoficznej unifikacji rozwijającej klasyczną tezę o Bożej immanencji w przyrodzie, PP 86/1986, 11/169-179.
Google Scholar
Authors
Józef M. DołęgaUniwersytet im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Poland Poland
Statistics
Abstract views: 20PDF downloads: 8
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
