Idea zielonej ekonomii – ograniczenia, perspektywy, implikacje

Artykuł ten podejmuje ideę “zielonej gospodarki”, jako jedną z możliwych odpowiedzi na problemy o wymiarze globalnym, związane z działalnością gospodarczą człowieka i jej konsekwencjami – często szkodliwymi – dla perspektyw rozwoju na naszej planecie. Wymaga to np. dostrzeżenia napięć jakie powstają, gdy „tradycyjny”, generujący duże zanieczyszczenie środowiska, przemysł staje wobec wyzwań innowacyjnej gospodarki. Warto zwrócić uwagę na próby rozwiązania tych problemów, wymagających odpowiedniego kształtowania systemów gospodarczych, tak aby przyjęły one formy bardziej zrównoważone. Kilka podstawowych odpowiedzi zostało już zaproponowanych (np. material cycle thinking, czy podejście 3R – reduce, reuse and re-cycle). Rozwijane są też bardziej skomplikowane rozwiązania w skali globalnej, regionalnej czy globalnej.

W tekście zaprezentowane zostaną niektóre strategiczne odpowiedzi na globalne problemy środowiskowe, powodowane między innymi przez „tradycyjną” działalność przemysłową i politykę gospodarczą. Odpowiedzi te kryją się za pojęciami, takimi jak „zielony rozwój”, „zielony wzrost”, czy „zielona gospodarka”.

„Zazielenianie gospodarki” jest w coraz większym stopniu postrzegane jako konieczność. Jednocześnie, hasło to wnosi nowe nadzieje i inspiracje do debat politycznych na różnych forach (takich jak UNEP, UE, OECD) i w różnych procesach politycznych (np. proces ministerialny „Środowisko dla Europy”, proces przygotowawczy do światowej Konferencji ONZ ws. Zrównoważonego Rozwoju – „Rio+20” i in.). Artykuł jest próbą ukazania, jak wyzwania dla środowiska i zrównoważonego rozwoju są podejmowane przez te fora, jakie instrumenty polityczne są w związku z tym rozwijane i w jaki sposób może się to przyczynić do otwarcia perspektyw dla bardziej zrównoważonej  przyszłości. Zostaną tu przywołane główne strategie i kluczowe instrumenty na różnych poziomach zarządzania, ze wskazaniem na niektóre nowe możliwości i wyzwania, jak również na niektóre zagrożenia oraz perspektywy pomyślnego zastosowania tych strategii i instrumentów. Ukazane zostaną także wyłaniające się ograniczenia idei „zielonej gospodarki”, jak też możliwe implikacje i perspektywy dla bardziej złożonych i trwalszych rozwiązań. Dodatkowo, patrząc z szerszej perspektywy, zostanie zasygnalizowana propozycja nowych elementów dot. ram systemowych w skali globalnej, które stymulowałyby rozwój inkluzywny  i zrównoważony. Proponuje się tu pewne zmiany instytucjonalne, w tym dotyczące wczesnego ostrzegania i monitoringu wyprzedzającego (preemptive monitoring).