Względność zrównoważenia w przyrodzie na przykładzie działania Hipotezy Czerwonej Królowej
Kamila Musiał
kamila.musial@iz.edu.plNational Research Institute of Animal Production, Department of Production Systems and En-vironment, 1 Krakowska St., 32-083 Balice, Poland (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6713-341X
Abstrakt
Niepokojącym zjawiskiem naszych czasów jest gwałtowny spadek bioróżnorodności który jest bezpośrednio związany z zaburzeniem równowagi środowiskowej. Powstaje jednak pytanie, czy przed pojawieniem się Homo sapiens istniał większy eko-zrównoważony rozwój? A może nawet bez obecności człowieka taki stan byłby raczej skorelowany z pewnymi naturalnymi procesami, które zachodzą niezależnie od naszej ingerencji? W artykule podjęto próbę wyjaśnienia względności zrównoważenia środowiskowego opisanego w Hipotezie Czerwonej Królowej (RQH). Model ten przedstawia konkurencję w przyrodzie, którą można ekstrapolować na wszelkie interakcje w świecie żywych organizmów. RQH pokazuje, że w ujęciu ewolucyjnym nie nadążanie w biegu grozi nie tylko postępowi, ale także zwiększa ryzyko wyeliminowania danego osobnika. W ten sposób równowaga środowiskowa jest względna, a model wyjaśnia prawdopodobieństwo ciągłego wymierania, czyli w rzeczywistości upadku.
Słowa kluczowe:
przyroda, hipoteza Czerwonej Królowej, postęp i upadek, środowiskowe zrównoważenie i jego brak, człowiekBibliografia
BAŃKA A., 2002, Społeczna psychologia środowiskowa, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
Google Scholar
BIŃCZYK E., 2018, Epoka człowieka. Retoryka i marazm antropocenu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
BOŁDYREW A., 2009, Recepcja teorii ludności T.R. Malthusa w polskiej myśli społecznej na przełomie XIX i XX w., Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku, 6, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
DOI: https://doi.org/10.18778/2080-8313.06.02
Google Scholar
BRIGGS J.C., 2017, Emergence of a sixth mass extinction?, Biological Journal of the Linnean Society, 122 (2): 243-248.
DOI: https://doi.org/10.1093/biolinnean/blx063
Google Scholar
BUKRAJEWSKI P., LATAWIEC A., MATUSZEWSKA A., 2019, Sustainable Development – Utopia or Implementa-tion Possibilities, Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, 14(2): 111-116.
Google Scholar
CARROLL L., 1999, Through the Looking-Glass, Dover Publications Inc.
Google Scholar
CEBALLOS G., EHRLICH P.R., RAVEN P.H., 2020, Vertebrates on the brink as indicators of biological annihilation and the sixth mass extinction, PNAS, 117 (24): 13596- 13602.
DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.1922686117
Google Scholar
CHMARA R., 2019, Posthumanistyczny wymiar ekologii, Sztuka i Dokumentacja, 20: 105-112.
Google Scholar
CISZEK M., 2020, The Philosophy of Perceiving the Human Environment from the Perspective of Environmental Social Psychology and Environmental Sociology (Implications for Sustainable Environmental and Health Security), Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, 15(2): 211-222.
DOI: https://doi.org/10.35784/pe.2020.2.21
Google Scholar
COWIE R.H., BOUCHET P., FONTAINE B., 2022, The Sixth Mass Extinction: fact, fiction or speculation?, Biological Reviews, 97: 640-663.
DOI: https://doi.org/10.1111/brv.12816
Google Scholar
CRUTZEN P.J., STOERMER E.F., 2000, The Anthropocene, IGBP Global Change Newsletter 41: 17-18.
Google Scholar
DECAESTECKER E., GABA S., RAEYMAEKERS J.A., STOKS R., Van KERCKHOVEN L., EBERT D., DE MEESTER L., 2007, Host-parasite ‘Red Queen’ dynamics archived in pond sediment, Nature, 450: 870-873.
DOI: https://doi.org/10.1038/nature06291
Google Scholar
DONALD P.F., PISANO G., RAYMENT M.D., PAIN D.J., 2002, The Common Agricultural Policy, EU enlargement and the conservation of Europe’s farmland birds, Agriculture, Ecosystems and Environment, 89: 167-182.
DOI: https://doi.org/10.1016/S0167-8809(01)00244-4
Google Scholar
DUELLI P., OBRIST M.K., 2003, Regional biodiversity in an agricultural landscape: the contribution of seminatural habitat islands, Basic and Applied Ecology, 4: 129-138.
DOI: https://doi.org/10.1078/1439-1791-00140
Google Scholar
EDWARDS P.J., KOLLMANN J., WOOD D., 1999, The agroecosystem in the landscape: implications for biodiversity and ecosystem function, Agrobiodiversity: Characterization, Utilization and Management, eds. Wood D., Lenné J.M., CAB International,Wallingford, UK.
Google Scholar
GECOW A., 2014, Znaczenie perspektywy opisu i wyjaśniania w Biological Turn. Perspektywa informacji celowej w biologii i humanistyce jako podstawa memetyki, Teksty z Ulicy, Zeszyt memetyczny, 15: 27-40.
Google Scholar
KOLBERT E., 2014, The Sixth Extinction. An Unnatural History, Henry Holt and Company, New York.
Google Scholar
KREBS J.R., WILSON J.D., BRADBURY R.B., SIRIWARDENA G.M., 1999, The second silent spring?, Nature, 400: 611-612.
DOI: https://doi.org/10.1038/23127
Google Scholar
KROKOS J., 1997, Leksykon filozofii klasycznej, Studia Philosophiae Christianae, ed. Herbut J., 34 (1): 1-146.
Google Scholar
KWAŚNICKI W., 2021, The role of diversity and tolerance in economic development, Journal of Evolutionary Econom-ics, 31: 821-851.
DOI: https://doi.org/10.1007/s00191-020-00715-2
Google Scholar
KRZANOWSKA H., ŁOMNICKI A., RAFIŃSKI J., SZARSKI H., SZYMURA J., 1997, Zarys mechanizmów ewolu-cji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
MCKIBBEN B., 2006, The End of Nature, Penguin Random House Inc.
Google Scholar
MESCHEDE C., 2020, The Sustainable Development Goals in Scientific Literature: A Bibliometric Overview at the Meta-Level, Sustainability, 12(4461): 1-14.
DOI: https://doi.org/10.3390/su12114461
Google Scholar
MITRA S., SAMEER A., 2022, Storytelling for Behavior Change: Use of Folktales for Promoting Sustainable Behaviors, Problemy ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, 17(2): 243-247.
DOI: https://doi.org/10.35784/pe.2022.2.26
Google Scholar
MORTON T., 2016, Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence, Columbia University Press.
DOI: https://doi.org/10.7312/mort17752
Google Scholar
MUSIAŁ W., MUSIAŁ K., 2021, Zastosowanie metody analogii dla poszukiwania wspólnych obszarów poznania w biologii i ekonomii (Using the analogy method to search for common areas of learning in biology and economy), Wy-dawnictwo Uniwersytetu Rolniczego, Kraków.
Google Scholar
OLEJARZ J., IWASA Y., KNOLL A.H., NOWAK M.A., 2021, The Great Oxygenation Event as a consequence of ecological dynamics modulated by planetary change, Nature Communications, 12 (3985): 1-9.
DOI: https://doi.org/10.1038/s41467-021-23286-7
Google Scholar
POLAK G., KRUPIŃSKI J., MARTYNIUK E., CALIK J., KAWĘCKA A., KRAWCZYK J., MAJEWSKA A., SI-KORA J., SOSIN-BZUCHA E., SZYNDLER-NĘDZA M., TOMCZYK-WRONA I., 2021, The risk status of polish local breeds under conservation programs – new approach, Annals of Animal Science, 21(1): 125-140.
DOI: https://doi.org/10.2478/aoas-2020-0071
Google Scholar
RIDLEY M., 1993, The Red Queen. Sex and the Evolution of Human Nature, Viking Books.
Google Scholar
ROBINSON R., SUTHERLAND W.J., 2002, Postwar changes in arable farming and biodiversity in Great Britain, Jour-nal of Applied Ecology, 39: 157-176.
DOI: https://doi.org/10.1046/j.1365-2664.2002.00695.x
Google Scholar
SAMPAIO E., SECO M.C., ROSA R., GINGINS S., 2020. Octopuses punch fishes during collaborative interspecific hunting events, Ecology, 102 (3): 1-4.
DOI: https://doi.org/10.1002/ecy.3266
Google Scholar
SOLE R., 2022, Revisiting Leigh Van Valen᾽s 'A New Evolutionary Law' (1973), Biological Theory, 17: 120-125.
DOI: https://doi.org/10.1007/s13752-021-00391-w
Google Scholar
STEFFEN W., CRUTZEN P.J., MCNEILL J.R., 2007. The Anthropocene: Are humans now overwhelming the great forces of Nature?, AMBIO: A Journal of the Human Environment, 36 (8): 614-621.
DOI: https://doi.org/10.1579/0044-7447(2007)36[614:TAAHNO]2.0.CO;2
Google Scholar
STROTZ L.C., SIMOES M., GIRARD M.G., BREITKREUZ L., KIMMIG J., LIEBERMAN B.S., 2018, Getting somewhere with the Red Queen: chasing a biologically modern definition of the hypothesis, Biology Letters, 14 (20170734): 1- 7.
DOI: https://doi.org/10.1098/rsbl.2017.0734
Google Scholar
SZAFER W., 1959, Narodziny myśli o ewolucji organizmów w stulecie dzieła Karola Darwina ‘O powstawaniu gatun-ków’, Kosmos, 8 (3): 213-233.
Google Scholar
SZTUMSKI W., 2021, Reflection on the Human Living Environment in Connection with Sustainable Development, Prob-lemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, 16(1): 39-44.
DOI: https://doi.org/10.35784/pe.2021.1.04
Google Scholar
SZYNDLER J., 2022, Towards Co-existence. Responsibility in the Anthropocene Debate, Problemy Ekorozwoju/ Prob-lems of Sustainable Development, 17(2): 24-30.
DOI: https://doi.org/10.35784/pe.2022.2.03
Google Scholar
THOMAS C.D., 2017, Inheritors of the Earth: How Nature Is Thriving in an Age of Extinction, Public Affairs, New York
Google Scholar
WEINER J., 1999, Życie i ewolucja biosfery, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Google Scholar
WEINER J., 2001, Czy niszczenie różnorodności ekologicznej stanowi zagrożenie cywilizacyjne?, Prace Komisji Zagro-żeń Cywilizacyjnych, PAU: 7-20.
Google Scholar
VAN VALEN L., 1973, A new evolutionary law, Evol. Theory, 1: 1-30.
Google Scholar
ZALEGA T., 2015, Ekonomia ewolucyjna jako jeden z nurtów współczesnej ekonomii – zarys problematyki. Studia i Materiały, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, 2: 157-177.
DOI: https://doi.org/10.7172/1733-9758.2015.19.12
Google Scholar
Autorzy
Kamila Musiałkamila.musial@iz.edu.pl
National Research Institute of Animal Production, Department of Production Systems and En-vironment, 1 Krakowska St., 32-083 Balice, Poland Polska
https://orcid.org/0000-0002-6713-341X
Statystyki
Abstract views: 84PDF downloads: 52
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.