Idea filozofii a eko-filozofia
Andrzej Papuziński
Kazimierz Wielki University of Bydgoszcz, Poland (Polska)
Abstrakt
Artykuł jest poświęcony filozofii środowiskowej. Został zainspirowany przez dyskusje na temat jej zgodności ze standardami obowiązującymi w filozofii akademickiej. Podjęto w nim próbę odpowiedzi na pytanie o relację miedzy filozofią środowiskową i ideą filozofii. Uwagi na ten temat zostały sformułowane na kanwie jednego z najbardziej znanych systemów filozofii środowiskowej – koncepcji opracowanej przez Henryka Skolimowskiego. Twórca nadał jej nazwę „eko-filozofia”. W artykule postawiono następującą tezę: ekofilozofia jest odnowieniem idei filozofii w filozofii współczesnej.
Wywód mający na celu uzasadnienie głównej tezy artykułu podzielono na trzy części. Część pierwsza dotyczy zależności zachodzących między ideą filozofii a przedmiotem filozofii. Stwierdzono, że trwałym i nieprzemijającym elementem idei filozofii jest postawa krytyczna; że ta postawa polega na nieufności wobec tych wszystkich pewników i prawd, które składają się na każdą konkretno-historyczną postać racjonalności; że owa nieufność przejawia się w postaci nie przyjmowania z góry żadnej tradycji kulturowej jako tradycji wyczerpującej – w formie wartości, stereotypów poznawczych i standardów działania – pokłady ludzkiej racjonalności. Część druga dotyczy kryzysu filozofii współczesnej. Za kryzys filozofii współczesnej uznano marginalizację myśli filozoficznej we współczesnej kulturze euroatlantyckiej. W tej części postawiono i rozwinięto tezę na temat przyczyny tego zjawiska. Stwierdzono, że za taki stan rzeczy odpowiada separacja głównych nurtów filozofii współczesnej od idei filozofii, obecna w tych nurtach tendencja do przeobrażenia filozofii w jeszcze jedną więcej dyscyplinę naukową. Część trzecia dotyczy eko-filozofii jako systemu przywracającemu filozofii współczesnej zatraconą przez nią ideę filozofii. W związku z tym podniesiono w niej dwie kwestie. Pierwsza dotyczy charakterystyki pozostałych nurtów filozofii współczesnej jako głosu sprzeciwu wobec głównego kierunku rozwoju filozofii w XIX i XX w. Kolejna – charakterystyki eko-filozofii jako kontynuatorki tego drugiego stylu refleksji filozoficznej i jako systemu podejmującego tę krytykę z punktu widzenia najbardziej newralgicznych problemów cywilizacyjnych i społecznych dzisiejszej doby.
Na metodologiczne zaplecze artykułu składają się dwa elementy. Jednym z nich jest popularna typologia filozofii współczesnej. Zgodnie z nią w filozofii współczesnej należy wyróżnić trzy zasadnicze grupy teorii filozoficznych: scjentystyczną, antyscjentystyczną i światopoglądową. Drugim elementem metodologicznej podstawy artykułu jest twierdzenie na temat źródeł problemów filozoficznych. Mówi ono o tym, że zagadnienia filozoficzne rodzą się w tych sferach życia społecznego, gdzie zaczynają tracić swoją oczywistość powszechnie przyjęte rozwiązania.
Słowa kluczowe:
filozofia środowiskowa, filozofia współczesna, eko-filozofia, Skolimowski, idea filozofii, racjonalność, racjonalność kulturowaBibliografia
GELLNER E., Oświecenie – tak czy nie? w: przekład i opracowanie J. Niżnik, Habermas, Rorthy, Kołakowski: stan filozofii współczesnej, Wyd. IFiS PAN, Warszawa 1996. [Gellner E., The Enlightenment – pro or contra? in:
Google Scholar
translated and drawn up by Niżnik J., Habermas, Rorty, Kołakowski: the condition of the contemporary philosophy, published by IFiS PAN, Warszawa 1996.]
Google Scholar
HUSSERL E., Kryzys europejskiego człowieczeństwa a filozofia, Biblioteka Aletheia, Warszawa 1993. [Husserl E., The crises of European humanity vs. philosophy, Biblioteka Aletheia, Warszawa 1993.]
Google Scholar
JOHN PAUL II, Fides et ratio, Vatican, 1998.
Google Scholar
KMITA J., Przedmowa do wydania polskiego, w: red. Martens E., Schnädelbach H., Filozofia. Podstawowe pytania, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995 [Kmita J., Introduction to the Polish edition, in: ed. Martens E., Schnädelbach H., Philosophy. Basic questions, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995.]
Google Scholar
KOT W., Współczesne orientacje filozoficzne, PWN, Warszawa 1989. [Kot W., Contemporary philosophical orientations, PWN, Warszawa 1989.]
Google Scholar
MARTENS E., SCHNÄDELBACH H., O aktualnej sytuacji filozofii, w: red. Martens E., Schnädelbach H., Filozofia. Podstawowe pytania, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995. [Martens E, Schnädelbach H., The current
Google Scholar
state of philosophy, in: ed. by Martens E., Schnädelbach H., Philosophy. Basic questions, Wiedza Powszechna, Warszawa 1995.]
Google Scholar
PAPUZIŃSKI A., Życie – Nauka – Ekologia. Prolegomena do kulturalistycznej filozofii ekologii, Wydawnictwo Uczelniane WSP w Bydgoszczy, Bydgoszcz 1998 [Papuziński A., Life - Science – Ecology. Prolegomena to the culturalistic philosophy of ecology, Wydawnictwo Uczelniane WSP in Bydgoszcz, Bydgoszcz 1998.]
Google Scholar
PAPUZIŃSKI A., 1999, Nauki szczegółowe a filozofia współczesna, w: Humanistyka i Przyrodoznawstwo, no 5.[Papuziński A., Detailed sciences vs. contemporary philosophy, in: Humanistyka i Przyrodoznawstwo 1999, no. 5.]
Google Scholar
PICHT G., Odwaga utopii, PIW, Warszawa 1981. [Picht G., The courage of utopia, PIW, Warszawa 1981.]
Google Scholar
SKOLIMOWSKI H., Filozofia żyjąca. Ekofilozofia jako drzewo życia, Wyd. Pusty Obłok, Warszawa 1993. [Skolimowski H.: Living philosophy. Eco-philosophy as a Tree of Life, Pusty Obłok Publishing, Warszawa 1993.]
Google Scholar
TULIBACKI W., Etyka i naturalizm. Problem naukowego kontekstu etyki, Wyd. ART, Olsztyn 1998. [Tulibacki W., Naturalism and ethics. The problem of a scienitfic context of ethics, ART., Olsztyn 1998.]
Google Scholar
WALOSZCZYK K., Kryzys ekologiczny w świetle ekofilozofii, Wyd. Politechniki Łódzkiej, Łódź 1996. [Waloszczyk K., Ecological crises in the light of eco-philosophy, Politechnika Łódzka Publishing, Łódź 1996.]
Google Scholar
WELSCH W., Rozum i przejścia. O rozumie transwersalnym, w: red. Buksiński T., , Rozumność i racjonalność, Wyd. Naukowe Instytut Filozofii, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Poznań 1997. [Welsch W.: The reason
Google Scholar
and passages. Of transversal reason, in: ed. Buksiński T., Sensibility and Rationality, The Institute of Philosophy Academic Publishing, Adam Mickiewicz University, Poznań 1997.]
Google Scholar
Autorzy
Andrzej PapuzińskiKazimierz Wielki University of Bydgoszcz, Poland Polska
Statystyki
Abstract views: 26PDF downloads: 8
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
