Recenzja książki: L. Gawor, Szkice o cywilizacji, 2009

Jacek Lejman

Abstrakt

Jak wskazuje już tytuł, a o czym pisze autor we wstępie – można owe szkice odczytywać dwojako: po pierwsze jako całość, mająca na celu dowiedzenie pewnej, skądinąd, oryginalnej tezy (a raczej zespołu dwóch przynajmniej tez), bądź też autonomicznie, jako po prostu zespołu artykułów o cywilizacyjnych koncepcjach kilku mniej lub bardziej znanych autorów. W tym drugim znaczeniu zrozumiałe stają się powtórzenia (nawiązywania) w kolejnych rozdziałach do rzeczy opisywanych w rozdziałach wcześniejszych. Jednak mimo tej niedogodności, zdecydowanie ciekawszym jest pierwszy sposób odbioru tekstu.

W przedstawionym modelu istotne są jego dwie składowe. Po pierwsze porównanie humanistycznych zapędów i ideałów oświeceniowych do współczesnych poprzez zestawienie ze sobą koncepcji rozumnej ludzkości (Rozumu ludzkiego) z projektem racjonalnego ekologiczno-politycznego ratowania współczesnego świata. W ten sposób pluralistyczne koncepcje cywilizacyjne zdają się być li tylko – ważnym, ale jednak – epizodem w dziejach dążenia do „cywilizacji jednego wielkiego człowieczeństwa”. Po drugie, co jawi się jako nadzwyczaj oryginalne, autor Szkiców… widzi ramy programowe owego nowego projektu nie w informatycznym przełomie globalnej wioski, nie w ekonomiczno-społecznym fakcie tworzenia się cywilizacji świata zglobalizowanego rynku, ale w idei zrównoważonego rozwoju, która dotąd mogła być raczej uważana za jedną ze składowych owej większej całości.