Zrównoważony rozwój a farmy wiatrowe
Bożena Mroczek
Public Health Department, Faculty of Health Sciences, Pomeranian Medical University, ul. Żołnierska 48, 71-240 Szczecin (Polska)
Donata Kurpas
Hollins University, VA, USA; Department of Family Medicine, Wrocław Medical University, ul. Syrokomli 1, 51-151 Wrocław, Poland; Public Higher Medical Professional School, ul. Katowicka 68, 45-060 Opole, Poland (Polska)
Magdalena Klera
Polish Wind Energy Association, ul. Księcia Bogusława X 1/12-13, 70-440 Szczecin (Polska)
Abstrakt
Według przyjętych w Unii Europejskiej założeń, produkcja energii z odnawialnych źródeł energii (OZE) w skali całej Wspólnoty ma w 2020 r. osiągnąć poziom 20%. Jedną z dróg prowadzących do osiągnięcia tego ambitnego celu jest rozwój energetyki wiatrowej. Jej ocena nie jest jednak jednoznaczna. Wśród korzyści podkreśla się pozytywny wpływ na środowisko, w szczególności fakt braku emisji zanieczyszczeń podczas produkcji energii elektrycznej. Zarazem turbiny wiatrowe stanowią nowy, obcy element pojawiający się w krajobrazie, mogąc stanowić dla człowieka źródło dodatkowego stresu.
W niniejszym artykule podjęto próbę oceny ocena inwestycji związanych z energetyką wiatrową na przykładzie Polski. Zgodnie z koncepcją rozwoju zrównoważonego dyskusja została przeprowadzona z uwzględnieniem aspektów: ekologicznych, społecznych i ekonomicznych.
Słowa kluczowe:
zrównoważony rozwój, farmy wiatrowe, odnawialne źródła energii, zdrowieBibliografia
ANGELSTAM P., ELBAKIDZE M., Zintegrowane podejście krajobrazowe, in: Konsultacje społeczne wokół inwestycji infrastrukturalnych, ed. Iwińska K., Collegium Civitas Press, Warszawa 2010, p. 11-18.
Google Scholar
AARHUS CONVENTION, The UNECE Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-making and Access to Justice in Environmental Matters, 1998, http://www.unece.org (01.12.2012).
Google Scholar
BALABAN C.D., THAYER J.F., 2001, Neurological bases for balance-anxiety links, in: Journal of Anxiety Disorders, vol. 15, no 1-2, p. 53-79.
Google Scholar
BELL P.A., GREEK T.C., FISHER J.D., BAUN A., Psychologia środowiskowa, Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
Google Scholar
BECK U., Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej nowoczesności, Scholar, Warszawa 2002.
Google Scholar
BERDO J., Zrównoważony rozwój – w stronę życia w harmonii z przyrodą, Earth Conservation, Sopot 2006.
Google Scholar
BERNAT S., 2010, Problemy ocen uciążliwości dźwiękowych i zapachowych w zrównoważonym rozwoju, in: Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol.5, no. 1, p. 139-144.
Google Scholar
BOŁTOROMIUK A., 2012, Natura 2000 – the Opportunities and Dilemmas of the Rural Development within European Ecological Network, in: Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol. 7, no 1, p. 117-128.
Google Scholar
BORYS T., 2010, Dekada edukacji dla zrównoważonego rozwoju – polskie wyzwania, in: Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol.5, no 1, p. 59-70.
Google Scholar
BREEZE C.H., LOCK K., Health impact assessment as part of strategic environmental assessment. Copenhagen, WHO Regional Office for Europe 2001, http://www.euro.who.int/document/e74634 (25.11.2012).
Google Scholar
Brundtland Commission (WCED), Our Common Future, Oxford University Press, New York 1987.
Google Scholar
CIANCIARA D, WYSOCKI M.J., 2008, Rozwój i dylematy oceny wpływu na zdrowie, in: Przegląd Epidemiologiczny, no 62, p. 623-632.
Google Scholar
CIŻMOWSKA A., 2012, Social Policy in the European Sustainable Development Strategy, in: Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol. 7, no 2, p. 51-59.
Google Scholar
CMOH, The Potential Health Impact of Wind Turbines. Chief Medical Officer of Health (CMOH), http://www.caw.ca/assets/pdf/ChiefMedOfficer_wind_turbinereport.pdf (11.11.2012).
Google Scholar
COLBY W.D., DOBIE R., LEVENTHALL G., LIPSCOMB D.M., MCCUNNEY R.J., SEILO M.T., et al., Wind turbine sound and health effects. An expert panel review, American Wind Energy Association & Canadian Wind Energy Association, http://www.canwea.ca/pdf/talkwind/Wind_Turbine (21.12.2009).
Google Scholar
DAMURSKI Ł., 2012. Polish planners’ attitudes towards citizen participation, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, vol. 7, no 2, p. 87-96.
Google Scholar
DERWICH P., IWIŃSKA K., Wprowadzenie, in: Konsultacje społeczne wokół inwestycji infrastrukturalnych, ed. Iwińska K., Collegium Civitas Press, Warszawa 2010, p. 7-11.
Google Scholar
DŁUGOSZ D., WYGNAŃSKI J.J., Obywatele współdecydują̨: przewodnik po partycypacji społecznej, Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych, Warszawa 2005.
Google Scholar
DIRECTIVE 2003/35/EC of the European Parliament and of the Council of 26 May 2003 providing for public participation in respect of the drawing up of certain plans and programmes relating to the environment and amending with regard to public participation and access to justice.
Google Scholar
ERST &YOUNG, Wpływ energetyki wiatrowej na wzrost gospodarczy w Polsce. Raport przygotowany we współpracy z PSEW i EWEA, 2012.
Google Scholar
EUROPA 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, Warszawa 2012.
Google Scholar
EVANS G.W., COHEN S., Environmental stress, in: Handbook of environmental psychology, eds. Stokols D., Altman I., Wiley-Interscience, New York 1987, p. 571-610.
Google Scholar
EWEA, Powering Europe: wind energy and the electricity grid. A report by the European Wind Energy Association, Brussels 2010.
Google Scholar
FIGASZEWSKA I., 2009, Ubóstwo energetyczne – co to jest?, in: Biuletyn Urzędu Regulacji Energetyki, vol. 5, no 67, p. 2-20.
Google Scholar
FRĄCZEK P., 2011. Przeciwdziałanie konfliktom lokalizacyjnym w sektorze energii, in: Polityka Energetyczna, vol.14, no 2, p. 65-78.
Google Scholar
GANESH R., 2009, Wind turbines: clean, renewable and quite?, in: Noise and Vibration, vol. 40, no 10, p. 15-21.
Google Scholar
GILLIS L., KROGH C., KOUWEN N., A self-reporting survey: adverse health effects with industrial wind turbines and the need for vigilance, WindVOiCe: Wind Vigilance for Ontario Communities, London 2009.
Google Scholar
GLOBAL WIND REPORT GWEC 2009, http://gwec.net/wp-content/uploads/2012/06/GWEC_Global_Wind_2009_Report_LOWRES_15th.-Apr.pdf, (11.11.2012).
Google Scholar
GLOBAL WIND REPORT GWEC 2010, http://gwec.net/wp-content/uploads/2012/06/GWEC_annual_market_update_2010_-_2nd_ edition_April_2011.pdf (11.11.2012).
Google Scholar
GULDEN W., An Examination of The Health Impact of Wind Turbines: A Review of the Current White, Grey, and Published Literature As Published by Chatham-Kent, in: Public Health Unit June 2008, http://www.chathamkent.ca (11.11.2012).
Google Scholar
HALES R.E., SHAHROKH N.C., Amerykański słownik psychiatryczny. Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2009.
Google Scholar
HANNING CH. Sleep disturbance and wind turbine noise. Broadview Energy Developments, 2009.
Google Scholar
Health Impact Assessment (HIA): main concepts and suggested approach. Gothenburg consensus paper. European Centre for Health Policy, Brussels 1999.
Google Scholar
HOEDL E., 2011, Europe 2020 Strategy and European Recovery, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, vol. 6, no 2, p. 11-18.
Google Scholar
IEC 61400-11 Wind turbine generator systems – Part 11: Acoustic noise measurement techniques, http://www.osti.gov/bridge.
Google Scholar
INGARDEN R., Książeczka o człowieku, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1973.
Google Scholar
Three decades of experience. International Wind Energy Development – World Market Update 2005 and Forecast 2006 – 2010, http://http://www.btm.dk/news/world+market+update+2005+forecast+2006-2010/s=9&p=1&n=15&p_id=2 (25.11.2012)
Google Scholar
IWIŃSKA K., 2010, Konsultacje społeczne wokół inwestycji infrastrukturalnych, ed. Iwińska K., Civitas, Warszawa 2010.
Google Scholar
JAKOBSEN J., 2005, Infrasound emission from wind turbines, in: Journal of Low Frequency Noise, Vibration and Active Control, vol. 24, no 3, p. 145-155.
Google Scholar
KASSENBERG A., 2012, Perspektywy rozwoju energetyki wiatrowej, in: Studia BAS, vol. 29, no 1, p. 209-232.
Google Scholar
KUDEŁKO M., Koszty zewnętrzne produkcji energii elektrycznej z projektowanych elektrowni dla kompleksów złożowych węgla brunatnego Legnica i Gubin oraz sektora energetycznego w Polsce, Kraków 2012.
Google Scholar
KURPAS D., Bariery akceptacji społecznej-analiza konsultacji społecznych, in: Człowiek-zdrowie-środowisko. Materiały konferencyjne X Międzynarodowej Konferencji Naukowej PTMŚ, Szczecin 2011, Continuo, Wrocław 2011, p. 33-34.
Google Scholar
KUZIOR A., 2010, Polskie i niemieckie doświadczenia w projektowaniu i wdrażaniu zrównoważonego rozwoju, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, vol. 5, no 1, p. 81-89.
Google Scholar
LAZARUS R.S., Emotion and Adaptation, Oxford Press, New York 1991.
Google Scholar
LAZARUS R.S., 2002, Psychological stress and coping in adaptation and illness, in: International Journal of Psychiatry in Medicine, vol. 5, no 4, p. 321-333.
Google Scholar
LEVENTHALL G., PELMEAR P., BENTON S., A review of published research on low frequency noise and its effects, Department for Environment, Food and Rural Affairs, London 2003.
Google Scholar
LEVENTHALL G., 2006, Infrasound from wind turbines: fact, fiction or deception, in: Canadian Acoustics vol. 34, no 2, p. 29-36.
Google Scholar
ŁOSIAK W., Psychologia stresu, GWP, Gdańsk 2008.
Google Scholar
McCAFFERY M., Noise from wind turbines. The Facts, British Wind Energy Association (BWEA) 2004. London, UK.
Google Scholar
MCDOWELL I., 2010, Measures of self-perceived well-being, in: Journal of Psychosomatic Research, vol. 69, no 1, p. 69-79.
Google Scholar
MELOSIK Z., Ciało i zdrowie w społeczeństwie konsumpcji, Edytor, Toruń-Poznań 1999.
Google Scholar
MOORHOUSE A., HAYES M., VON HÜNERBEIN S., PIPER B., ADAMS M. Research into aerodynamic modulation of wind turbine noise: final report, Report by University of Salford, Machester 2007.
Google Scholar
MROCZEK B., Mity, przekonania i stereotypy na temat farm wiatrowych w opinii dorosłych mieszkańców miejscowości położonych w pobliżu farm wiatrowych, in: Człowiek i środowisko. Świadomość i akceptacja społeczna, ed. Mroczek B., Continuo, Wrocław 2011, p. 41-56.
Google Scholar
MROCZEK B., Wpływ odległości miejsca zamieszkania od farmy wiatrowej na ocenę jakości życia mieszkańców miejscowości położonych w pobliżu farm wiatrowych, in: Człowiek-zdrowie-środowisko, Continuo, Wrocław 2011a, p. 46-47.
Google Scholar
New Health Canada Study re: Wind Turbine Noise and Health is open for public consultation re: methodology, http://www.hc-sc.gc.ca/ewh-semt/consult/_2012/wind_turbine-eolienn es/index-eng.php (25.11.2012).
Google Scholar
Noise from wind turbines. The Facts. British Wind Energy Association – BWEA, 2000.
Google Scholar
OECD, Annual Report, http://www.oecd.org/newsroom/40556222.pdf (11.11.2012).
Google Scholar
PAWŁOWSKI A., 2009, Sustainable energy as a sine qua non condition for the achievement of sustainable development, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, vol. 4, no 2, p. 9-12.
Google Scholar
PAWŁOWSKI L., 2010, Is Development of Nowadays World Sustainable?, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, vol. 5, no 2, p. 9-12.
Google Scholar
PEDERSEN E., van den BERG F., BAKKER R., BOUMA J., 2009, Response to noise from modern wind farms in The Netherlands, in: Journal of the Acoustical Society of Americavol. 126, no 2, p. 634-643.
Google Scholar
PEDERSEN E., HALLBERG L.R-M., WAYE K.P., 2007, Living in the vicinity of wind turbines: a grounded theory study, in: Qualitative Research in Psychology., vol. 4, no 1-2, p. 49-63.
Google Scholar
PEDERSEN E., LARSMAN P., 2008, The impact of visual factors on noise annoyance among people living in the vicinity of wind turbines, in: Journal of Environmental Psychology., vol. 28, no 4, p. 379-389.
Google Scholar
PEDERSEN E., WAYE K., 2007, Wind turbine noise, annoyance and self-reported health and well-being in different living environments, in: Occupational and Environmental medicine, vol. 64, no 7, p. 480-486.
Google Scholar
PEDERSEN E., WAYE K., 2008, Wind turbines: low level noise sources interfering with restoration?, in: Environmental Research Letters, vol. 3, 15002 (25.11.2012).
Google Scholar
PIEŃKOWSKI D. 2012, The Jevons Effect and the Consumption of Energy in the European Union, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, vol. 7, no 1, p. 105-116.
Google Scholar
PIOTR W. Kapitał ludzki jako czynnik determinujący rozwój innowacyjnego społeczeństwa, in: Europejskie innowacje. Teoria i praktyka, eds. Babiak J., Baczko T., ELIPSA, Warszawa-Bruksela: 2011.
Google Scholar
Polska polityka energetyczna. Urząd Regulacji Energetyki, Warszawa 2010.
Google Scholar
POLSKIE TOWARZYSTWO SOCJOLOGICZNE, 2011, Ewaluacja konsultacji społecznych realizowanych przy budowie elektrowni wiatrowych w Polsce. Raport końcowy, http://www.mrr.gov.pl/aktualnosci/fundusze_europejskie_2007_2013/Documents/25_kd_20 012012a.pdf (11.11.2012).
Google Scholar
PSEW, Wind Energy in Poland. Szczecin 2011, http://www.tpa-horwath.pl/upload/2011energetyka_wiatrowa.pdf (11.11.2012).
Google Scholar
RAMAKRISHNAN R., Wind turbine facilities noise issues, Queen’s Printer for Ontario, Toronto 2007.
Google Scholar
REPORT 2004, Energy, sustainable development and health. EUR/04/5046267/BD/8; World Health Organization (WHO) Europe (2004) Energy, sustainable development and health. Background document. Fourth Ministerial Conference on Environment and Health, Budapest, June 2004. EUR/04/5046267/BD/8.
Google Scholar
RAPORT Partnerstwo Publiczno-Prywatne w Polsce w latach 2009-2011. Platforma Partnerstwa Publiczno-Prywatnego 2012, http://www.ppp.gov.pl/Publikacje/Strony/Poprawiony_raport_PPP_w_Pl_w_latach_2009_2011_080812.aspx (25.11.2012).
Google Scholar
ROGERS A.L., MANWELL J.F., WRIGHT S. Wind turbine acoustic noise, Renewable Energy Research Laboratory, Department of Mechanical and Industrial Engineering, University of Massachusetts, Amherst 2006.
Google Scholar
ROGERS AL. Wind Turbine Noise, Infrasound and Noise Perception, University of Massachusetts, Amherst 2006.
Google Scholar
SHEPHARD D., McBRIDGE D., WELCH D., DIRKS K.N., HILL E.M., 2011, Evaluating the impact of wind turbine noise on health-related quality of life, in: Noise Health, vol. 13, no 54, p. 333-339.
Google Scholar
SOLIŃSKI I., SOLIŃSKI B., SOLIŃSKA M., 2008, Rola i znaczenie energetyki wiatrowej w sektorze energetyki odnawialnej, in: Polityka energetyczna, vol. 11, no 1, p. 451-464.
Google Scholar
STAPPEN R.K., A Sustainable World is Possible. The wise-consensus, 2006, http://www.unilueneburg.de/asi/Symposium/downloads/wise-consensus1.3.pdf (25.11.2012).
Google Scholar
STĘPLEWSKI Z. Neurotoksyczne działanie czynników środowiskowych, http://www.zygstep.republika.pl (31.01.2012).
Google Scholar
STRATEGIA „ZIELONEGO WZROSTU” 2010, http://www.oecd.org/greengrowth/45470259.pdf (11.11.2012).
Google Scholar
SZTOMPKA P., Zaufanie – fundament społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007.
Google Scholar
TARASIUK E, MROCZEK B., Ocena wpływu farm wiatrowych na zdrowie człowieka w opinii mieszkańów Wolina oraz okolicznych miejscowości, in: Człowiek i środowisko. Świadomość i akceptacja społecz-na, ed. Mroczek B., Continuo, Wrocław 2011, p.57-64.
Google Scholar
The Potential Health Impact of Wind Turbines Chief Medical Officer of Health (CMOH) Report, May 2010, http://windfallcentre.ca/pukw is/index.php?st=1&s=About_Pukwis&p=CM OH_Wind_Turbine_Report&t=ip
Google Scholar
(11.11.2012).
Google Scholar
TYBURSKI W., 2007, Etyczne założenia edukacji dla zrównoważonego rozwoju, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, vol.2, no 1, p. 41-47.
Google Scholar
UDO W., PAWŁOWSKI A., 2010, Human Progress Towards Equitable Sustainable Development: A Philosophical Exploration, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, vol. 5, no 1, p. 23-44.
Google Scholar
VAN DEN BERG GP, 2004, Effects of the wind profile at night on wind turbine sound, in: Journal of Sound and Vibration, vol. 277, no 4-5, p. 955-970.
Google Scholar
VAN DER BERG G.P., PEDERSEN E., BOUMA J., BAKKER R., Project WIND FARM perception: visual and acoustic impact of wind turbine farms on residents: final report, University of Groningen, Groningen 2008.
Google Scholar
WHO, 2009, Guidelines for Community Noise, http://www.who.int/docstore/peh/noise/ Commnoise4.htm (25.11.2012).
Google Scholar
WIŚNEWSKI G., MICHAŁOWSKA-KNAPP K., 2010, Wizja rozwoju energetyki wiatrowej w Polsce do 2020 r., in: Czysta Energia, vol: 4, no 104, p. 24-28.
Google Scholar
WIŚNIEWSKI G., ONISZK-POPŁAWSKA A., KREWITT W., ZOWSIK M., [R]ewolucja energetyczna dla Polski, Greenpeace Polska, Warszawa 2008.
Google Scholar
WIŚNIEWSKA M., Jakość konsultacji społecznych w Polsce: krajowa praktyka a uwarunkowania prawne – raport, WWF Polska, Warszawa 2007.
Google Scholar
World Health Organization (WHO), Regional Office for Europe. Night noise guidelines for Europe, Geneva 2009.
Google Scholar
World Health Organization (WHO), Occupational and community noise. Fact sheet no. 258, Geneva 2001.
Google Scholar
Autorzy
Bożena MroczekPublic Health Department, Faculty of Health Sciences, Pomeranian Medical University, ul. Żołnierska 48, 71-240 Szczecin Polska
Autorzy
Donata KurpasHollins University, VA, USA; Department of Family Medicine, Wrocław Medical University, ul. Syrokomli 1, 51-151 Wrocław, Poland; Public Higher Medical Professional School, ul. Katowicka 68, 45-060 Opole, Poland Polska
Autorzy
Magdalena KleraPolish Wind Energy Association, ul. Księcia Bogusława X 1/12-13, 70-440 Szczecin Polska
Statystyki
Abstract views: 19PDF downloads: 12
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.