Zboża – zdrowie czy choroba

Aleksandra Badora

aleksandra.badora@up.lublin.pl
Department of Agricultural and Environmental Chemistry, Sub-department of Quality and Standardization of Plant Materials, University of Life Sciences in Lublin, 15 Akademicka Street, 20-950 Lublin (Polska)

Jolanta Kozłowska-Strawskaa


Department of Agricultural and Environmental Chemistry, Sub-department of Quality and Standardization of Plant Materials, University of Life Sciences in Lublin, 15 Akademicka Street, 20-950 Lublin (Polska)

Jolanta Domańska


Department of Agricultural and Environmental Chemistry (Polska)

Tadeusz Filipek


Department of Agricultural and Environmental Chemistry (Polska)


Abstrakt

W wyniku odpowiedniej ingerencji w agroekosystemy człowiek steruje ich produktywnością i zwiększać ilość produkowanej biomasy, która może być spożytkowana jako pokarm dla człowieka, karma dla zwierząt i surowiec dla wielu gałęzi przemysłu, z paliwowym włącznie. Takie rolnictwo łączy prawa przyrody i działalność człowieka w jeden spójny układ. FAO od dawna zwraca uwagę na ideę bezpieczeństwa  żywnościowego, gdyż dostateczna ilość zdrowego pożywienia jest warunkiem koniecznym do życia. Jednak publicznie nie mówi się na temat zbóż zmienionych genetycznie nie tylko w celu zwiększenia plonów, ale również pobudzenia apetytu konsumenta. Wszechobecna promocja zbóż zachwalanych jako zdrowa żywność ustaliła trendy i mody w diecie oraz  podporządkowała im  rynki rolne i pola produkcyjne. Uprawa roślin alternatywnych, m. in. szkarłatu ukazuje rolnictwo jako działalność gospodarczą, która łączy prawa przyrody z ingerencją człowieka w jeden spójny układ działający zgodnie z zasadą ekorozwoju. W ten sposób eksploatuje się zasoby gruntów ornych w zrównoważony sposób. Ponadto nasiona roślin amarantusa (Amaranthus cruentus L.), z uwagi na wysoką wartość odżywczą, a zwłaszcza z uwagi na szczególne właściwości białka, tłuszczu i skrobi, cieszą się coraz większym zainteresowaniem wśród producentów, konsumentów i przedstawicieli przemysłu. Dlatego celem niniejszej pracy była ocena przydatności zapomnianej rośliny jaką jest amarantus pod kątem wpływu surowców i produktów uzyskanych z tej rośliny na zdrowie człowieka i w kontekście dominacji pszenicy i jej przetworów na rynkach rolnych. 


Słowa kluczowe:

bezpieczeństwo żywności a zdrowie, pszenica a zdrowie, gluten a zdrowie, amarnatus jako ekoprodukt przyszłości, zrównoważone zarządzanie jakością pół produkcyjnych

BABUCHOWSKI A., 2005, Żywność i zdrowie, in: Bezp. Hig. Żyw. nr 10, p. 20-22.
  Google Scholar

BADORA A., Kształtowanie się równowagi jonowej w jęczmieniu jarym w zależności od stężenia glinu ruchomego w glebie, rozprawa doktorska, Lublin 1992.
  Google Scholar

BADORA A., Mobilne formy wybranych metali w glebach oraz niektóre aspekty ich immobilizacji. Rozprawy Naukowe AR, 225, Lublin 1999.
  Google Scholar

BADORA A., 2000, Selen – pierwiastek znany i nieznany, in: Biul. Magnezol. 5(3), p. 214-221.
  Google Scholar

BADORA A., 2002, Bioaccumulation of Al, Mn, Zn and Cd in Pea Plants (Pisum sativum L.) Against a Background of Unconventional Binding Agents, in: Polish J. Environ. Studies Vol. 11, No. 2, p. 109-116.
  Google Scholar

BADORA A., Sorbenty Mineralne w Środowisku. Wybrane zagadnienia, UP, Lublin 2011.
  Google Scholar

BADORA A. (ed.), Kształtowanie jakości i standaryzacja surowców roślinnych, UP, Lu-blin 2012.
  Google Scholar

BENDER J., GILEWSKA M., Współczesne rolnictwo a ekorozwój, in: Interdyscyplinarna Konferencja ‘Mechanizmy i uwarunkowania ekorozwoju’, Białystok, 14-16.11.1996.
  Google Scholar

BERRIEDALE-JOHNSON M., Kuchnia domowa. Dieta bezglutenowa, Wyd. RM 2012.
  Google Scholar

BORKOWSKI B., DUDEK H., SZCZĘSNY W., 2003, Regionalne zróżnicowanie poziomu i profilu konsumpcji żywności w krajach europejskich, in: Rocz. Nauk Rol. Ser. G, t. 90 z. 2, p. 7-17.
  Google Scholar

BOROWY T., KUBIAK M. S., 2012, Amarantus w piekarstwie, in: Przegląd Zbożowo-Młynarsk., R. 56 nr 1, p. 22-23.
  Google Scholar

CARSON R., Silent spring, Houghton Mifflin, Indianapolis 1962.
  Google Scholar

COULTATE T. P., Food. The Chemistry of Its Components, RSC Publishing, London 2007.
  Google Scholar

CZAPLICKI S., OGRODOWSKA D., TAŃSKA M., ZADERNOWSKI R., 2011, Właściwości fizyczne nasion amarantusa (Amatanthus cruentus) pochodzącego z różnych rejonów uprawy w Polsce, in: Żywność. Nauka. Technologia. Jakość nr 6(79), p. 91-104.
  Google Scholar

DAREWICZ M., DZIUBA J., 2007, Dietozależny charakter enteropatii pokarmowych na przykładzie celiakii, in: Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 2 (57), p. 40-50.
  Google Scholar

DAVIS W., Dieta bez pszenicy. Jak pozbyć się pszennego brzucha i być zdrowym, Bukowy Las, 2013.
  Google Scholar

DIETRYCH-SZÓSTAK D., PODOLSKA G., MAJ L., 2008, Wpływ nawożenia azotem na plon oraz zawartość białka i flawonoidów w orzeszkach gryki, in: Fragm. Agronom., p. 101-109.
  Google Scholar

DUDZIAK S., PUŚCIAN T., STEFANIAK E., 2010, Nieznane rośliny. Szarłat (Amarantus), in: Kalendarz Rolników, Wyd. Duszp. Roln., p. 55.
  Google Scholar

EADES M. R., EADES M. D., SOLOM U., The Low Carb Comfort Food Cookbook, John Wiley & Sons 2002.
  Google Scholar

FILIPEK T., FOTYMA M., LIPIŃSKI W., 2006, Stan, przyczyny i skutki zakwaszenia gleb ornych w Polsce, in: Nawozy i Nawożenie nr 2(27), p. 7-38.
  Google Scholar

FLIS K., KONASZEWSKA W., Podstawy Żywienia Człowieka. WSiP, Warszawa 1986.
  Google Scholar

GAJEWSKA R., LEBIEDZIŃSKA A., MALINOWSKA E., SZEFER P., 2002, Ocena jakości zdrowotnej szarłatu (amarantusa), in: Rocz. Państ. Zakł. Hig., 53 Nr 2, p. 141-147.
  Google Scholar

GAWĘCKI J., MOSSOR-PIETRASZEWSKA T., Kompendium Wiedzy o Żywności, Żywieniu i Zdrowiu, PWN, Warszawa 2006.
  Google Scholar

GEORGE S., Czyj kryzys, czyja odpowiedź, Inst. Wyd. Książka i Prasa, Warszawa 2011.
  Google Scholar

GOLIA E. E., DIMIRKOU A I., MITSIOS K., 2008, Influence of some soil parameters on heavy metals accumulation by vegetables grown in agricultural soils of different soil orders, in: Bull Environ Contam. Toxicol. 81, p. 80-84.
  Google Scholar

GRABIŃSKI J., 2005, Wpływ zawartości kadmu w ziarnie pszenicy jarej na wartość technologiczną, in: Biul IHAR 237/238, p. 31-37.
  Google Scholar

HRYNCEWICZ Z., Uprawa Roślin Rolniczych. PWRiL, Warszawa 1992.
  Google Scholar

JANUSZEWSKA-JOŹWIAK K., 2009, Opracowanie sposobu i określenie optymalnych warunków przetwarzania mączki poekstrakcyjnej szarłatu, rozprawa doktorska, Politechnika Gdańska.
  Google Scholar

KALINOWSKA-ZDUN M., KOŁPAK R., OSTROWSKA D., ROZBICI J., SZCZYGIEL-SKI T., WYSZYŃSKI Z. (eds.)., 1999, Środowiskowe i agrotechniczne uwarunkowania jakości płodów rolnych, Fundacja Rozwój SGGW, p. 93-218.
  Google Scholar

KLIMONT K., OSIŃSKA A., 2004, Wpływ herbicydów na wartość siewną i zawartość niektórych składników w ziarnie pszenicy ozimej, jęczmienia jarego i pszenżyta jarego, in: Biuletyn IHAR nr 233, p. 49-58.
  Google Scholar

KŁOCZKO I., 2008, Amarantus – wartości odżywcze i funkcjonalne oraz możliwości wykorzystania w profilaktyce żywieniowej, in: Przegl. Piekarski i Cukierniczy R. 56 nr 2, p. 37-39.
  Google Scholar

KOT A., ZARĘBA S., 2005, Produkty zbożowe źródłem żelaza i manganu, in: Roczn. PZH 56, nr 1, p. 91- 96.
  Google Scholar

LUSTIG R., Fat Chance, Fourth Estate, Harper Collins Publ., UK 2013.
  Google Scholar

MANAHAN S. E., Toksykologia środowiska. Aspekty chemiczne i biochemiczne. PWN, Warszawa 2011.
  Google Scholar

MARCINIAK-ŁUKASIAK K., SKRZYPACZ M., 2008, Koncentrat chleba bezglutenowego z dodatkiem mąki z szarłatu, in: Żywność. Nauka. Technologia. Jakość 4 (59), p. 131-140.
  Google Scholar

MARCOLA J., Dieta bez zbóż, Mada Wydawnictwo, 2006.
  Google Scholar

MIZERSKI R., NOWAK B., KARCZ W., 2002, Wzrost siewek kukurydzy w obecności jonów glinu, in: Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 488, p. 711 – 717.
  Google Scholar

MOŚCICKI L., WÓJTOWICZ A., 2009, Pro-dukty pełnoziarniste. Część IV. 1. Zanieczyszczenie produktów zbożowych metalami cięż-kimi, in: Przegląd Zbożowo-Młynarski, p. 28-31.
  Google Scholar

MUSGROVE P., Public and private role In Heath. Theory and financing patterns. HNP Discussion Paper prepared for the World Bank, Washington DC 1996.
  Google Scholar

NIEKRASZ A., 2011, Amarantus – złoto XXI wieku, in: Echo życia, Wszechnica Diabetologiczna PSD w Białymstoku, nr Pl/R22, p. 4-7.
  Google Scholar

NORVELL W. A., WU J., HOPKINS D. G., WELCH R. M., 2000, Association of cadmium in durum wheat grain with soil chloride and chelate-extractable soil cadmium, in: Soil Sci. Soc. Am. J. 64, p. 2162-2168.
  Google Scholar

NOWOROLNIK K., 2006, Plonowanie wybra-nych zbóż jarych w zależności od pH gleby, in: Bibiotheca Fragm.. Agronom. T. 10, p. 59-67.
  Google Scholar

OBIEDZIŃSKI M., Wybrane Zagadnienia z Analizy Żywności, SGGW, Warszawa 2009.
  Google Scholar

PIECYK M., RĘBIŚ M., RĘBIŚ Ż., WOROBIEJ E., 2009, Zawartość i charakterystyka składników odżywczych w produktach z szarłatu, in: Bromat. Chemia Toksykol. nr XLII, 2009, 2, p. 147-153.
  Google Scholar

PIESIEWICZ H., 2012, Amaranthus – manna XXI wieku, in: Przegl. Piekarniczy i Cukierniczy R. 57, nr 4, 12, p. 14-15.
  Google Scholar

PODOLSKA G., KRASOWICZ S., SUŁEK A., 2005, Ocena ekonomiczna i jakościowa uprawy pszenicy ozimej przy różnym poziomie nawożenia azotem, in: Pam. Puł. 139, p. 175-188.
  Google Scholar

PROKOPOWICZ D., 2001, Właściwości zdrowotne szarłatu (Amaranthus cruentus), in: Med. Wet. 57 (8), p. 559-561.
  Google Scholar

PRZYBULEWSKA K., STOLARSKA A., 2004, Wpływ stężenia metali (Hg, Pb, Cu) w glebie na wzrost i rozwój siewek jęczmienia, in: J. Elementom. nr 9 (3), p. 469-475.
  Google Scholar

RADZIEWICZ J., 2011, Amarantus – jego właściwości żywieniowe i zdrowotne, in: Rol. Magazyn Elektroniczny, nr 41.
  Google Scholar

RAKIEL-CZARNECKA W., Zdrowa żywność z polskich zbóż. Codziennie jedz produkty zbożowe, Wyd. KRIR, Warszawa 2010.
  Google Scholar

ROGALSKI L., 1997, Wybrane aspekty zagrożenia środowiska powodowane ochroną roślin, in: Postępy w Ochronie Roślin Vol 37(1), p. 238-242.
  Google Scholar

ROZBICKI J., Kształtowanie wielkości i jako-ści plonu zbóż, in: Rozbicki J. (ed.), Produkcja i Rynek Zbóż., Wyd. Wieś Jutra, Warszawa 2002, p. 141-159.
  Google Scholar

RYWOTYCKI R., 2005, Właściwości żywie-niowe i zdrowotne szarłatu (amarantusa) dla ludzi i zwierząt, in: Przegl. Zboż. Młyn. 10. p. 24-26.
  Google Scholar

SOBIECH E., SMOCZYŃSKA K., MARKIE-WICZ K., 2003, Badanie zawartości niezbędnych składników mineralnych i metali szkodliwych w ziarnie, mące i otrębach pszenicy różnych odmian, in: Bromat. Chem. Toksykol. 36, p. 23-28.
  Google Scholar

STANKO S., 2005, Interwencja na rynku zbóż, in: Wieś Jutra 4, p. 4-6.
  Google Scholar

STIGLIANI N. S., ANDERBORG P. Jaffe., 1993, Industrial metabolism and long term risks from accumulated chemicals in the Rhine Basin, in: Industry and Environment 16(3), p. 30-35.
  Google Scholar

SZATNIK-KLOC A., 1999, Wpływ stresu glinowego na wzrost oraz anatomiczne i morfologiczne cechy korzeni wybranych zbóż, in: Acta Agrophysica 23, p. 167-175.
  Google Scholar

SZTEKE B., SZYMCZYK K., 2005, Zanieczyszczenie zbóż na podstawie badań monitoringowych, in: Przegląd Zbożowo-Młynarski nr 8, p. 6-9.
  Google Scholar

SZOZDA K., 2009, Plony głównych płodów rolnych – zmiany w plonowaniu i strukturze zasiewów za ostatnie 3 lata. Zestawienie na podstawie informacji z PZDR. Warmińsko-Mazurski ODR w Olsztynie oddział w Olecku.
  Google Scholar

ŚLUSARCZYK M., 1991, Wpływ odczynu gleby i dawki manganu na zawartość i skład cukrowców oraz związków fenolowych w jęczmieniu jarym (Hordeum vulgare L.), in: Pam. Puł. z. 99, p. 129-144.
  Google Scholar

ŚWIDERSKI F., Żywność wygodna i żywność funkcjonalna, Wyd. N-T, Warszawa 2003.
  Google Scholar

ŚWIETLIKOWSKA K. (ed.), Surowce Spożywcze Pochodzenia Roślinnego, Wyd. SGGW, Warszawa 2006.
  Google Scholar

TERELAK H., PIOTROWSKA M., MOTO-WICKA-TERELAK T., STUCZYŃSKI T., BUDZYŃSKA K., 1995, Zawartość metali ciężkich i siarki w glebach użytków rolnych Polski oraz ich zanieczyszczenie tymi składnikami, in: Zesz. Prob.. Post. Nauk Roln. 418, p. 45-59.
  Google Scholar

TRACZYK P., 2002, Potencjalne działanie alergizujące wybranych substancji dodatko-wych występujących w żywności i pożywieniu, in: Żyw. Człowieka i Metabolizm t. XXIX, nr 3, p. 196-201.
  Google Scholar

TYBURCY A., 2005, Zabiegi mające na celu zmniejszenie ryzyka zanieczyszczenia ziarna sporyszem, in: Przegl. Zbożowo-Młynarski nr 11, p. 31-32.
  Google Scholar

TYBURCY A., 2006, Znaczenie zbóż w żywieniu człowieka, in: Przegl. Zbożowo-Młynarski 11, p. 9-10.
  Google Scholar

WĄSOWICZ W., ZACHARA B., 1987, Selenium concentrations in the blood and urine of a healthy Polish sub-population, in: J. Clin. Chem. Clin. Biochem. 25(7), p. 409-420.
  Google Scholar

WIERZBICKA M., BULSKA E., PYRZYŃSKA K., WYSOCKA I., ZACHARA B. A., Selen pierwiastek ważny dla zdrowia, fascynujący dla badacza, Warszawa 2007.
  Google Scholar

WRUTNIAK A., 2006, ECO Euro Energia, in: Nasz Rzepak 11, p. 18-20.
  Google Scholar

ZŁOTA KARTA PRAWIDŁOWEGO ŻYWIE-NIA, 1998, in: Gazeta Lekarska.
  Google Scholar


Opublikowane
2014-07-01

Cited By / Share

Badora, A., Kozłowska-Strawskaa, J., Domańska, J., & Filipek, T. (2014). Zboża – zdrowie czy choroba. Problemy Ekorozwoju Problems of Sustainable Development, 9(2), 87–98. Pobrano z https://ph.pollub.pl/index.php/preko/article/view/4878

Autorzy

Aleksandra Badora 
aleksandra.badora@up.lublin.pl
Department of Agricultural and Environmental Chemistry, Sub-department of Quality and Standardization of Plant Materials, University of Life Sciences in Lublin, 15 Akademicka Street, 20-950 Lublin Polska

Autorzy

Jolanta Kozłowska-Strawskaa 

Department of Agricultural and Environmental Chemistry, Sub-department of Quality and Standardization of Plant Materials, University of Life Sciences in Lublin, 15 Akademicka Street, 20-950 Lublin Polska

Autorzy

Jolanta Domańska 

Department of Agricultural and Environmental Chemistry Polska

Autorzy

Tadeusz Filipek 

Department of Agricultural and Environmental Chemistry Polska

Statystyki

Abstract views: 58
PDF downloads: 27