Ryzyka ekologiczne związane z procesami odzysku i recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (ZSEE)
Agnieszka Generowicz
agnieszka@generowicz.orgInstytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska, Politechniki Krakowskiej, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, Poland (Polska)
Ryszarda Iwanejko
Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska, Politechniki Krakowskiej, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, Poland (Polska)
Abstrakt
Filozofia zrównoważonego rozwoju narzuca gospodarce odpadami zadania, które mogą być rozwiązane tylko w przypadku traktowania jej w sposób systemowy. Ujęcie systemowe wymaga zapewnienia aby gospodarka odpadami komunalnymi była rozwiązana w sposób technicznie poprawny, ekonomicznie efektywny, społecznie akceptowany i nie oddziaływujący negatywnie na środowisko przyrodnicze oraz uwzględniała gospodarkę wszelkimi strumieniami odpadów, w tym również zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym. Nieustające dążenie do komfortu, poprawy jakości życia oraz gwałtowny postęp technologiczny, powodują powstawanie produktów o coraz krótszym cyklu życia, które stają się właśnie elektrozłomem. Poza faktem, że jest ich dużo istotne znaczenie ma również ich skład. Elementy elektrozłomu zawierają m.in. metale toksyczne, których uwolnienie do środowiska może wpłynąć na jego skażenie, co w rezultacie będzie stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Równocześnie odzysk tych cennych surowców wtórnych wpisuje się w realizację zasad zrównoważonego rozwoju. Ocena ryzyka dla środowiska naturalnego i strategii podejmowania decyzji w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat stają się celem intensywnych i złożonych badań, podejmowanych również w zakresie gospodarowania odpadami. Zasadniczym celem oceny ryzyka jest dostarczenie racjonalnych podstaw do podejmowania wyważonych decyzji dotyczących danego systemu. W artykule podjęto próbę rozpoznania i oszacowania ryzyk oddziaływania na środowisko naturalne wynikających z zaniedbań lub nieprawidłowości funkcjonowania systemu odzysku i recyklingu odpadów elektrycznych i elektronicznych.
Słowa kluczowe:
odpady elektryczne i elektroniczne, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, ZSEE, analiza ryzyka, gospodarka odpadami, elektroodpady, skażenie środowiskaBibliografia
BIELIŃSKA E.,J., BARAN ST., PAWŁOWSKI L., FUTA B., JÓŹWIAKOWSKI K., FUTA B., BIK-MAŁODZIŃSKA B., MUCHA Z., GENEROWICZ A., 2014, Theoretical aspects of the integrated protection of suburban areas, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development vol. 9, no 1, p. 127-139.
Google Scholar
BONAVITA, 2016, Nadmiar żelaza we krwi, http://bonavita.pl/nadmiar-zelaza-we-krwi-przyczyny-objawy-skutki-i-odpowiednia-dieta (13.07.2016).
Google Scholar
ERA ZDROWIA, 2016, Bar – trucizna o której nikt nie mówi, http://www.era-zdrowia.pl/strefa-toksyczna/przemysl/bar-trucizna-o-ktorej-nikt-nie-mowi.html (13.07.2016)
Google Scholar
DIRECTIVE 2008/98/EC of the European Parliament and of the Council of 19 November 2008 on waste and repealing certain Directives.
Google Scholar
VIRGINIA EDU, 2016, Rasnake, http://faculty.virginia.edu/metals/cases/rasnake1.html (13.07.2016)
Google Scholar
GENEROWICZ A., 2014, Multi-criteria analysis of waste management in Szczecin, in: Polish Journal of Environmental Studies vol. 23, No. 1, p. 57-63.
Google Scholar
HORA S. C., 1996, Aleatory and epistemic uncertainty in probability elicitation with an example from hazardous waste management, in: Reliability Engineering & System Safety vol. 54 no 2-3, p. 217-223.
Google Scholar
IWANEJKO R., 2005, O praktycznym stosowaniu jakościowych metod szacowania ryzyka w systemach zaopatrzenia w wodę, in: Czasopismo Techniczne PK, x.8-Ś.
Google Scholar
KIDDEE P., NAIDU R., WONG M. H., 2013, Electronic waste management approaches: An overview, in: Waste Management, 33, p.1237- 1250.
Google Scholar
KOWALSKI Z., GENEROWICZ A., MAKARA A., KULCZYCKA J., 2015, Evaluation of municipal waste landfilling using the technology quality assessment method, in: Environment Protection Engineering, vol. 41, no. 4.
Google Scholar
LASKOWSKI R., MIGULA P., 2004, Ekotoksykologia: od komórki do ekosystemu, PWRiL.
Google Scholar
MIKOSZ J., MUCHA Z., 2014, Validation of Design Assumptions for Small Wastewater Treatment Plant Modernization in Line with New Interpretation of Legal Requirements, in: Ochrona Środowiska, vol. 36 no 1, p. 45-49.
Google Scholar
MUNOZ, C., GARBE, K., LILIENTHAL, H., WINNEKE, G., 1988, Significance of hippo-campal dysfunction in low level lead exposure of rats, in: Neurotoxicol. Teratol. 10, p. 245-253.
Google Scholar
MADEJ M., 1999, Beryl i jego związki – występowanie, zastosowanie i ocena narażenia, in: Bezpieczeństwo pracy nauka i praktyka 5.
Google Scholar
NERI M., FUCIC A., KNUDSEN L.E., LANDO C., MERLO F., BONASSI S., 2003, Micronuclei frequency in children exposed to environmental mutagens: a review, in: Mutation Research 544, p. 243-254.
Google Scholar
NIEDZIELSKI P., SIEPAK M., SIEPAK J., Występowanie i zawartości arsenu, antymonu i selenu w wodach i innych elementach środowiska, in: Rocznik Ochrona Środowiska/ Annual Set Environment Protection, http://old.ros.edu.pl/text/pp_2000_015.pdf (1.03.2016).
Google Scholar
ODUM W. E., 1982, Environmental Degradation and the Tyranny of Small Decisions, in: Bioscience vol. 32 no 9, p. 728-729.
Google Scholar
ONGONDO F.O., WILLIAMS I.D., CHERRETT T.J., 2011, How are WEEE doing? A global review of the management of electrical and electronic wastes, in: Waste Management vol. 31 no 4, p. 714-730.
Google Scholar
OGUCHI M., SAKANAKURA H., TERAZONO A., 2013, Toxic metals in WEEE: Characte-rization and substance flow analysis in waste treatment processes, in: Science of the total environment, 463-464, p. 1124-1132.
Google Scholar
PAWŁOWSKI A., 2008, How many dimensions does sustainable development have?, in: Sustainable Development, vol. 16, no. 2, p. 81-90.
Google Scholar
PN-EN ISO 14121-1:2008 Bezpieczeństwo maszyn. Ocena ryzyka Część 1; Zasady.
Google Scholar
PN-IEC 60300-3-9, Zarządzanie niezawodnością. Przewodnik zastosowań. Analiza ryzyka w systemach technicznych.
Google Scholar
PN-EN 1050:1999, Maszyny. Bezpieczeństwo. Zasady oceny ryzyka.
Google Scholar
RAK J., 2008, Metoda trójwarstwowa matrycy ryzyka dla bezpieczeństwa systemu zaopatrzenia w wodę, in: Ekotechnika vol. 2 no. 30, p. 8-10.
Google Scholar
RAK J., 2005, Podstawy bezpieczeństwa systemów zaopatrzenia w wodę, in: Monografie Komitetu Inżynierii Środowiska PAN, vol. 28, Lublin.
Google Scholar
ROBINSON B., H., 2009, E-waste: An assessment of global production and environmnetal impact, in: Science of The Total Environment, vol. 408 no 2, p, 183-191.
Google Scholar
SEŃCZUK W. (ed.) 1994, Toksykologia – pod-ręcznik dla studentów farmacji, Wydawnictwo Lekarskie Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.
Google Scholar
TSYDENOVA O., BENGTSSON M., 2011, Chemical hazards associated with treatment of waste electrical and electronic equipment, Waste Management, vol. 31, p, 45-58.
Google Scholar
UJK, 2016, Metale ciężkie w środowisku przyrodniczym http://www.ujk.edu.pl/org/sknkalcyt/ourworks/14.pdf (13.07.2016).
Google Scholar
WIDMER R., OSWALD-KRAPF H., SINHA-KHETRIWAL D., SCHNELLMANN M., BÖNI H., 2005, Global perspectives on e-waste, in: Environmental Impact Assessment Reviev, vol. 25 no 5, p. 436-458.
Google Scholar
Autorzy
Agnieszka Generowiczagnieszka@generowicz.org
Instytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska, Politechniki Krakowskiej, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, Poland Polska
Autorzy
Ryszarda IwanejkoInstytut Zaopatrzenia w Wodę i Ochrony Środowiska, Politechniki Krakowskiej, ul. Warszawska 24, 31-155 Kraków, Poland Polska
Statystyki
Abstract views: 8PDF downloads: 7
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
