Ocena Odziaływania na Zdrowie jako niezbędny element prawa ochrony środowiska w krajowym porządku prawnym. Rozważania na gruncie prawa międzynarodowego

Maciej Pakowski


Kancelaria adwokacka, ul. Piotrkowska 287/2, 90-003 Łódź (Polska)

Anna Garus-Pakowska

anna.garus-pakowska@umed.lodz.pl
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Żywienia i Epidemiologii, ul. Żeligowskiego 7/9, Łódź (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-1677-8146

Abstrakt

Celem niniejszej publikacji było wykazanie, że wyznaczone przez prawo międzynarodowe standardy ochrony środowiska wymagają od państw przeprowadzania oceny oddziaływania na zdrowie przed realizacją inwestycji publicznej lub prywatnej, która mogłaby potencjalnie oddziaływać na zdrowie nawet wówczas gdy nie wymagają tego krajowe porządki prawne. Analiza zarówno miękkiego prawa międzynarodowego, jaki i prawa traktatowego oraz orzecznictwa międzynarodowych sądów i trybunałów wskazuje, że ocena oddziaływania na środowisko jest międzynarodowym prawem ius cogens. Równocześnie prawo człowieka do informacji oraz ochrony życia i zdrowia uznawane są za fundamentalne prawa człowieka. Oznacza to w ocenie autorów, że przeprowadzenie prawidłowej oceny oddziaływania na środowisko z pominięciem kwestii odziaływania na zdrowie człowieka nie jest możliwe. Byłoby sprzeczne z prawem człowieka do informacji, oraz z obowiązkiem rządów zapewnienia obywatelom aktywnej przejrzystości, o której wspomina Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka, czy z zasadą fair balance wypracowaną w orzecznictwie adekwatnego Trybunału w Europie oraz z celami zrównoważonego rozwoju przyjętymi w Agendzie 2030. Zdaniem autorów ocena oddziaływania na zdrowie jest immanentną i integralną częścią oceny oddziaływania na środowisko, zaś ewentualny brak w prawie krajowym przepisów nakładających na inwestora obowiązku przeprowadzenie oceny oddziaływania na zdrowie, tam gdzie istnieje konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko nie uzasadnia zaniechania przeprowadzenia tej oceny.


Słowa kluczowe:

zdrowie publiczne, bezpieczeństwo zdrowotne, bezpieczeństwo środowiskowe, środowisko człowieka, prawa człowieka, ocena wpływu na zdrowie, prawo

AARHUS, 1998, Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-making and Access to Justice in Environmental Matters (Aarhus Convention), Official Journal, L 124: 0004-0020.
  Google Scholar

ACHR SAN JOSE, 1969, American Convention on Human Rights, San Jose, Costarica.
  Google Scholar

ADELAIDE, 1988, Second International Conference on Health Promotion, Adelaide, South Australia, 5-9 April, https://www.who.int/healthpromotion/conferences/previous/adelaide/en/ (20.06.2020).
  Google Scholar

ADVISORY OPINION, 2017, OC 23/17 of November 15, on the application from Colombia regarding state obligations with regard to the environment in the context of protection and guarantee of the right to personal life and integrity: interpretation and scope of Art. 4.1 and art. 5.1 in relation to Art. 1 (1-2) of the Inter-American Convention on Human Rights, http://hrlibrary.umn.edu/iachr/iachr.html (17.07.2020).
  Google Scholar

ALMA-ATA, 1978, Declaration of Alma-Ata International Conference on Primary Health Care, AlmaAta, USSR, 6-12 September, https://www.who.int/publications/almaata_declaration_en.pdf (20.06.2020).
  Google Scholar

BANGKOK, 2005, The 6th Global Conference on Health Promotion, Thailand, August, https://www.who.int/healthpromotion/conferences/6gchp/hpr_050829 _%20BCHP.pdf (20.06.2020).
  Google Scholar

BANJUL CHARTER, 1981, The African (Banjul) Charter on Human and Peoples' Rights, Nairobi, https://www.achpr.org/legalinstruments/detail?id=49 (20.06.2020).
  Google Scholar

BOISSON DE CHAZOURNES L, 2020, Opening of the Judicial Year of European Court of Human Rights Environment Human rights and the environment: an evolving relationship Seminar 31.01, Strasbourg, https://echr.coe.int/Documents/Speech_20200131_Boisson_de_Chazournes_JY_ENG.pdf (17.07.2020).
  Google Scholar

BOYLE A., 2012, Developments in International Law of EIA and their Relation to the Espoo Convention, https://www.unece.org/fileadmin/DAM/env/eia/documents/mop5/Seminar_Boyle.pdf (18.07.2020).
  Google Scholar

CAVTAT, 2004, Meeting of parts of Espoo Convention in Cavtat, Guidance on Public Participation The third meeting of the Parties of Espoo Convention Desision III/8, https://www.unece.org/env/eia/pubs/publicpart_guidance.html (18.07.2020).
  Google Scholar

CURIA, 2013, Judgment of the Court (Fourth Chamber), 14 March 2013 Jutta Leth v Republik Österreich, Land Niederösterreich C‑420/11, http://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?num=C-420/11&language=EN (18.07.2020).
  Google Scholar

CURIA, 2014, Advocate General’s opinion C570/13, https://eur-lex.europa.eu/legal-content/GA/TXT/?uri=CELEX:62013CC0570 (24.01.2021).
  Google Scholar

ECHR, 2003, Decisions of European Court of Human Rights, Jul 8, Hatton and Others v. the United Kingdom § 128 Reference number 36022/97, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-61188%22]} (20.06.2020).
  Google Scholar

ECHR, 2004, Decisions of European Court of Human Rights, Nov 10, Tasking and Others v. Turkey Reference number 46117/99, §118, http://worldlii.org/eu/cases/ECHR/2004/621.html (20.06.2020).
  Google Scholar

ECHR, 2007, Decisions of European Court of Human Rights, March 26, Giacomelli v. Italy. §83; Reference number 59909/00, http://www.ecolex.org/8984/server2neu.php/libcat/docs/COU/Full/En/COU157044.pdf (20.06.2020).
  Google Scholar

ECHR, 2009, Decisions of European Court of Human Rights, January 27, Affaire Tătar v. Roumanie, §101 Reference number 67021/01, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-90909%22]} (20.06.2020).
  Google Scholar

EIA DIRECTIVE, 2011, Directive 2011/92/EU of the European Parliament and of the Council of 13 December 2011 on the assessment of the effects of certain public and private projects on the environment, EUR-Lex-32011L0092-EN-EUR-Lex.
  Google Scholar

ESCAZÚ CONVENTION, 2018, Regional Agreement on Access to Information, Public Participation and Justice in Environmental Matters in Latin America and the Caribbean Escazú, 4 March, https://treaties.un.org/doc/Treaties/2018/03/20180312%2003-04%20PM/CTC-XXVII-18.pdf (18.07.2020).
  Google Scholar

ESPOO, 1991, Convention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Context, done at Espoo on February 25, (Espoo Convention), Journal of Laws 1999, No 96 item 1110.
  Google Scholar

GOETHEBORG, 1999, WHO European Centre for Health Policy, Health Impact Assessment: main concepts and suggested approach – Gothenburg consensus paper, WHO European Centre for Health Policy, Brussels, http://rbus-eis.org/pdf/Consensus_de_Gotborg.pdf (20.06.2020).
  Google Scholar

HELSINKI, 2013, The 8th Global Conference on Health Promotion, Finland, 10-14 June, https://www.who.int/healthpromotion/conferences/8gchp/8gchp_helsinki_statement.pdf (20.06.2020).
  Google Scholar

ICCPR, 1966, UN Resolution 2200A (XXI) December 16, International Covenant on Civil and Political Rights, UN.
  Google Scholar

ICJ ADVISORY OPINION, 1996, Legality of the Threut or Use of Nuclear Weapons, Advisory Opinion, I.C.J. Reports: 241-242, § 29, https://www.icjcij.org/public/files/case-related/95/7497.pdf (18.07.2020).
  Google Scholar

ICJ JUDGMENT, 2010, International Court of Justice, Judgment of 20 April, Pulp Mills on the River Uruguay (Argentina v. Uruguay), https://www.icjcij.org/en/case/135/judgments
  Google Scholar

(18.07.2020).
  Google Scholar

ICJ STATUTE, 1945, Statute of the International Court of Justice, http://www.icj-cij.org/en/statute, (3.01.2021).
  Google Scholar

IPESCR, 1966, UN Resolution 2200A (XXI) December 16, International Pact on Economic, Social and Cultural rights, UN.
  Google Scholar

JAKARTA, 1997, The Fourth International Conference on Health Promotion: New Players for a New Era – Leading Health Promotion into the 21st Century, meeting in Jakarta from 21 to 25 July, https://www.who.int/healthpromotion/conferences/previous/jakarta/declaration/en/ (20.06.2020).
  Google Scholar

JENSEN G.K., STAUFLER A., ZANDER E., MICHALAK W., PULJIC V.M., 2020, Lignite – health effects and recommendations for the healthcare sector, HEAL :7-9.
  Google Scholar

KIESSLING K.L., 1998, Conference on the Aral Sea: Women, Children, Health and Environment, Ambio, 27(7): 562.
  Google Scholar

KIEV, 2003, Protocol on Strategic Environmental Assessment to the Convention on Environmental Impact Assessment in a Transboundary Context, drawn up in Kiev on May 21, Kiev.
  Google Scholar

MALL I., VAN DER MEER J., UPSHUR R.E.G., 2001, Acting on an Environmental Health Disaster: The Case of the Aral Sea, Environmental Health Perspectives, 109(6): 547-548.
DOI: https://doi.org/10.2307/3455025   Google Scholar

MEXICO, 2000, Fifth Global Conference on Health Promotion, Health Promotion: Bridging the Equity Gap, Mexico City, June 5th, https://www.who.int/healthpromotion/conferences/previous/mexico/statement/en/ (20.06.2020).
  Google Scholar

MOWBRAY A., 2010, A Study of the Principle of Fair Balance in the Jurisprudence of the European Court of Human Rights, Human Rights Law Review, 10(2): 289-317. https://doi.org/10.1093/hrlr/ngq006.
DOI: https://doi.org/10.1093/hrlr/ngq006   Google Scholar

NEW YORK, 1946, Constitution of the World Health Organization, https://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf (17.07.2020).
  Google Scholar

OTTAWA, 1986, The 1st International Conference on Health Promotion, Ottawa charter for health promotion, https://www.who.int/publications/i/item/ottawa-charter-for-health-promotion (20.06.2020).
DOI: https://doi.org/10.1093/heapro/1.4.405   Google Scholar

PRZYBYTEK J., 2015, In Szopienice, children ate lead. The doctor waged war on the system, https://dziennikzachodni.pl/w-szopienicach-dzieci-jadly-olowlekarka-wydala-wojne-systemowi-historia-dz/ar/3776395 (20.06.2020).
  Google Scholar

REGULATION (EC), 2006, Regulation (EC) No 1367/2006 of the European Parliament and of the Council of 6 September 2006 on the application of the provisions of the Aarhus Convention on Access to Information, Public Participation in Decision-making and Access to Justice in Environmental Matters to Community institutions and bodies, https://eurlex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:32006R1367&from=EN (24.01.2021).
  Google Scholar

RIO, 2011, Rio Political Declaration on Social Determinants of Health, https://www.who.int/sdhconference/declaration/en/ (20.06.2020).
  Google Scholar

ROME, 1950, Convention on Human Rights and Fundamental Freedoms, Rome.
  Google Scholar

SEA DIRECTIVE, 2001, Directive 2001/42/EC of the European Parliament and of the Council of 27 June 2001 on the assessment of the effects of certain plans and programmes on the environment, EC.
  Google Scholar

STEC S., 1998, Of Solemn Oaths and Obligations: TheEnvironmental Impact of the ICJ’s Decision in the Case of the Gabcikovo-Nagymaros Project, https://pdfs.semanticscholar.org/06de/60cfaedd66c7429ce8f0aefa0b325d184f07.pdf (18.07.2020).
  Google Scholar

SUNDSVALL, 1991, Third International Conference on Health Promotion, Sundsvall, Sweden, 9-15 June, https://www.who.int/healthpromotion/conferences/previous/sundsvall/en
  Google Scholar

(20.06.2020).
  Google Scholar

STOCKHOLM, 1972, Raport of United Nations Conference on the Human Environment, https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/CONF.48/14/REV.1 (20.06.2020).
  Google Scholar

UDHR, 1948, Universal Declaration of Human Rights Paris, UN.
  Google Scholar

UNECE, 2020, Guidelines on the Shared Environmental Information System reporting mechanism, United Nations, Geneva, https://unece.org/sites/default/files/2020-12/2014795E_WEB.pdf (3.01.2021).
  Google Scholar

UN ECONOMIC AND SOCIAL COUNCIL GENEVA, 2000, Commitee on Economic, Social and Cultural Rights, General Comment No. 14, The right to the highest attainable standard of health (article 12 of the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights), http://docstore.ohchr.org/SelfServices/FilesHandler.ashx?enc=4slQ6QSmlBEDzFEovLCuW1AVC1NkPsgUedPlF1vfPMJ2c7ey6Paz2q aojTzDJmC0y%2B9t%2BsAtGDNzdEqA6SuP2r0w%2F6sVBGTpvTSCbiOr4XVFTqhQY65auTFbQRPWNDxL (17.07.2020).
  Google Scholar

UN RESOLUTION, 2015, Resolution No. A/RES/70/1.
  Google Scholar

WHO EUROPE, 1989, European Charter on Environment and Health, https://www.euro.who.int/en/publications/policy-documents/european-charteron-environment-and-health,-1989 (18.07.2020).
  Google Scholar


Opublikowane
2021-07-01

Cited By / Share

Pakowski, M., & Garus-Pakowska, A. (2021). Ocena Odziaływania na Zdrowie jako niezbędny element prawa ochrony środowiska w krajowym porządku prawnym. Rozważania na gruncie prawa międzynarodowego. Problemy Ekorozwoju Problems of Sustainable Development, 16(2), 199–208. https://doi.org/10.35784/pe.2021.2.21

Autorzy

Maciej Pakowski 

Kancelaria adwokacka, ul. Piotrkowska 287/2, 90-003 Łódź Polska

Autorzy

Anna Garus-Pakowska 
anna.garus-pakowska@umed.lodz.pl
Uniwersytet Medyczny w Łodzi, Zakład Żywienia i Epidemiologii, ul. Żeligowskiego 7/9, Łódź Polska
https://orcid.org/0000-0002-1677-8146

Statystyki

Abstract views: 44
PDF downloads: 15