"Pluralistyczna filozofia ochrony przyrody" Andrzeja Tomaszewskiego jako wyzwanie: Czy mamy problem z tożsamością europejską?

W znanym i często cytowanym artykule prof. Andrzeja Tomaszewskiego "Towards a Pluralistic Philosophy of Conservation in the 21st Century" z 2002 roku historia ochrony dziedzictwa została podzielona na trzy okresy. Najwcześniejszy z nich nazwano okresem „pierwotnego pluralizmu”, ponieważ różnorodność koncepcji i podejść do zagadnień konserwatorskich wynikała z wyodrębnienia się na mapie świata poszczególnych „obszarów kulturowych”. Specyfikę drugiego okresu wyznaczały dążenia do ujednolicenia teoretycznych podstaw działań konserwatorskich poprzez popularyzację europejskich doświadczeń i modeli, które - jak niegdyś sądzono - miały charakter uniwersalny. Trzeci okres, w który zdaniem Tomaszewskiego wkroczyliśmy na początku XXI wieku, ma być czasem „uniwersalnego pluralizmu”, a współczesna filozofia konserwatorska, skupiona na zagadnieniach ochrony różnorodności kulturowej w skali globalnej, nie będzie już obracać się przeciwko lokalnym doświadczeniom i tradycjom. Celem artykułu jest analiza założeń postulowanego przez Tomaszewskiego pluralizmu w kontekście rozwoju studiów nad dziedzictwem i transformacji globalnej polityki konserwatorskiej UNESCO. Zaproponowana przez Tomaszewskiego periodyzacja posłuży jako podstawowy punkt odniesienia dla analiz mających na celu identyfikację tych nurtów we współczesnym dyskursie konserwatorskim, które podejmują polemikę z poglądami europocentrycznymi. W podsumowaniu rozważań na temat europocentryzmu podjęta zostanie również próba odpowiedzi na pytanie, czy postępująca relatywizacja europejskich tradycji i wartości konserwatorskich jest równoznaczna z ich unieważnieniem jako punktu wyjścia dla nowych regionalnych koncepcji ochrony i konserwacji dziedzictwa architektonicznego. W artykule wykorzystane zostaną wyniki analizy dokumentów UNESCO i ICOMOS, aktualne badania teoretyków konserwacji oraz wybrane publikacje z zakresu współczesnych studiów nad dziedzictwem.