Ruina historyczna – ingerencje i ich uwarunkowania

Piotr Molski

Abstrakt

Skuteczna ochrona historycznych ruin, podobnie jak innych zabytków, uwarunkowana jest współczesnym użytkowaniem. Dostosowanie ruin do standardów użytkowych wymusza ich konserwację profilaktyczną i zachowawczą, ale też konieczne dla nowych funkcji ingerencje architektoniczne. Zasady postępowania z ruinami zawarte zostały w Karcie Ruin Historycznych przyjętej przez Polski Komitet Narodowy ICOMOS w 2012. Przeprowadzona, na tle ustaleń Karty, charakterystyka znanych w środowiskach konserwatorskich i architektonicznych obiektów pozwoliła wyodrębnić, poza tradycyjnymi metodami konserwacji profilaktycznej, cztery rodzaje ingerencji polegających na wprowadzaniu uzupełnień zabytkowych ruin, w różnym ich zakresie i skali – poczynając od uzupełniania ubytków scalającego destrukty murów oraz urządzeń „małej architektury” po obiekty użytkowe oraz kubaturowe uzupełnienia w miejscach niezachowanych fragmentów pierwotnej bryły budowli. Ocena metod ingerencji pozwala określić ich uwarunkowania i skonfrontować je z zaleceniami Karty Ruin Historycznych. Konfrontacja zaleceń Karty z przykładami przekształceń wybranych obiektów potwierdza trafność zapisów Karty oraz ich przydatność w konserwatorskiej ocenie przekształceń ruin i zachowania zabytkowych wartości. Ingerencje umożliwiające użytkowanie ruin są zgodne z oczekiwaniami społecznymi, dążeniami ich właścicieli, a co najważniejsze – znacznie zwiększają szanse remontów zabezpieczających ruiny przed zniszczeniem.