Ruiny budowli sakralnych. Przesłanie ideowe i problem ich zachowania
Piotr Krasny
piotr.krasny@uj.edu.plInstitute of Art History, Jagiellonian University; (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-8726-1200
Abstrakt
Ruiny są budowlami, które uległy zasadniczej deformacji i utraciły znaczną część detalu architektonicznego. Wskutek tego przekaz ideowy ruin rożni się od znaczeń komunikowanych przez kompletne budowle, a często bywa wręcz przeciwstawny. Znakomitym przykładem takiego stanu rzeczy są zrujnowane budowle sakralne. W XVI i XVII w. pisarze katoliccy głosili zgodnie, że ruiny pogańskich świątyń w Rzymie są wprawdzie pamiątkami potęgi starożytnego Cesarstwa Rzymskiego, ale ich aktualny stan ukazuje przede wszystkim wyraziście upadek religii pogańskiej i triumf chrześcijaństwa. Wpływowi duchowni pouczali więc, że należy troszczyć się o zachowanie tych ruin, ale nie należy ich odbudowywać. Protestanccy pisarze na Wyspach Brytyjskich postrzegali w podobny sposób ruiny tamtejszych świątyń klasztornych, uznając je za dobitną manifestację klęski „religii papistowskiej” i zwycięstwa reformacji. Podczas Rewolucji Francuskiej relikty zrujnowanych kościołów były zaś zachowywane jako pomniki upadku chrześcijaństwa, które ustąpiło miejscami kultowi rozumu, a zatem odrzucenie religii zapewniło paradoksalnie ochronę ruinom budowli sakralnych. Obojętność religijna, narastająca obecnie w wielu społecznościach, powoduje zaś poważne problemy z określeniem miejsca takich ruin w przestrzeni publicznej. Sprowadzanie ich do roli dziwacznej „małej architektury” (np. kościół Saint-Livier w Metzu), powoduje banalizację ich ideologicznego przesłania, co przyczynia się często do ich postępującej materialnej degradacji. Zapobieganie takim sytuacjom wydaje się więc dużym wyzwaniem dla konserwatorów zajmujących się problemem zachowania „trwałych ruin”.
Słowa kluczowe:
trwała ruina, architektura kościelna, przesłanie ideowe ruinBibliografia
Brachmann, Ch. (2000). Tradition and innovation: Archbishop Chrodegang (742-766) and the Thirteenth-Century Family of Churches at Metz. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 63, 24-58.
Google Scholar
Burke, E. (1969). Reflections on the Revolution in France: and on the Proceedings in Certain Societies in London Relative to That Event. London: Penguin Books.
Google Scholar
Byrnes, J. F. (2005). Catholic and French Forever: Religious and National Identity in Modern France. New Haven: Yale University Press.
Google Scholar
Cattaneo, E. (1984). L’intensità di una vita. Dalla nobilità alla porpora cardinalizia. In: Il grande Borromeo tra storia e fede. (11-25): Cinisello Balsamo: Amilcare Pizzi.
Google Scholar
Dent, J. (2016). Sinister Histories: Gothic Novels and Representations of the Past, from Horace Walpole to Mary Wollstonecraft. Manchester: Manchester University Press.
Google Scholar
Fawcett, R. (2011). The Architecture of Scottish Medieval Church 1100-1560. New Haven: Yale University Press.
Google Scholar
Fiango, G. (1973). La conservazione e il restauro dei monumenti in Francia nella prima metà di XIX secolo. Restauro. Quaderni di Restauro di Monumenti e di Urbanistica dei Centri Antichi. 2(1), 3-76.
Google Scholar
Gay, R. (1986). A Fools bold soon shott at Stonage. A Discourse concerning Stone-Age. In: Legg, R. (ed,). Stonehenge Antiquaries. (17-51): Sherborne: Dorset Publishing.
Google Scholar
Gilpin, W. (1798). Observations on the Western Parts of England, Relative: Chiefly to Picturesque Beauty. London: T. Cadell Jun. & W. Davies.
Google Scholar
Ginsberg, R. (2004). The Aesthetics of Ruins. Amsterdam: Rodopi B.V.
Google Scholar
Greene, P. (1982). Medieval Monasteries. Leicester: Leicester University Press
Google Scholar
Hell, J., & Schönle, A. (2010). Acknowledgments. In: Hell, J., & Schönle, A (ed.). Ruins of Modernity. (XIII-XV): Durham: Duke University Press.
Google Scholar
Hertklotz, I (2012). Scavi, collezionisti ed eruditi nella Roma del Seicento. In: Hertklotz, I. La Roma degli antiquari. Cultura e erudizione tra Cinquecento a Settecento. (121-144): Roma: De Luca Editori.
Google Scholar
Hui, A. (2017). The Poetic of Ruins in Renaissance Literature. New York: Fordham University Press.
Google Scholar
Karmon, D. (2011). In: The Ruins of the Eternal City: Antiquity and Preservation in Renaissance Rome. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar
Kehoe, S.K. (2010). Scottish Church: Catholicism, Gender and Ethnicity in Nineteenth-Century Scotland. Manchester: Manchester University Press.
Google Scholar
Kleinbub, Ch.K. (2010). Bramante’s Ruined temple and the dialectics of the Image. Renaissance Quarterly, 63(1), 421-458.
Google Scholar
Martin, G. (1969). Roma Sancta (1581). Roma: Edizioni di Storia e Letteratura.
Google Scholar
McKean, Ch. (2009). The Architecture of three religion: Scottish religious architecture after the Council of Trent. In: Chatenet, M., & Mignot, C. (ed.) L'architecture religieuse européenne au temps des Réformes. Héritage de la Renaissance et nouvelles problématiques. (201-216): Paris: Picard.
Google Scholar
Marquardt, J.T. (2007). From Martyr to Monument: The Abbey of Cluny as Cultural Patrimony. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
Google Scholar
Montagu, J. (1989). The Influence of the Baroque on classical Antiquity. In: Beck, H. & Sabine Schulze, S. (ed.) Antikenrezeption im Hochbarock. (85-108): Berlin: Gebr. Mann Verlag.
Google Scholar
Montanari, T. (2016). La libertà di Bernini. La sovranità dell’artista e le regole del potere. Torino: Giulio Einaudi Editore.
Google Scholar
More, R.E. (2016). Jane Austen and the Reformation: Remembering the Sacred Landscape. London: Routledge.
Google Scholar
Piva, P. (1998). L’altro Giulio Romano: Il Duomo di Mantova, la chiesa di Polirone e la dialettica di Medioevo. Quisnello: Ceschi.
Google Scholar
Pressensé de, E. (1859). The Church and the French Revolution: A History of the Relations of Church and State from 1789 to 1802. Transl. Stoyan, J. London: Hodder & Stoughton.
Google Scholar
Réau, L. (1959). Les monuments détruits de l'art français. Histoire du vandalisme, vol. 1. Paris: Hachette.
Google Scholar
Rossi Pinelli, O. (1986). Chirurgia della memoria. Sculture antice e restauri storici. In: Settis, S. (ed.). Memoria del antico nell’arte italiana, vol. 3. (183-250): Torino: Giulio Einaudi Editore.
Google Scholar
Sénéchal, Ph. (1988). Resaturations et remplois de sculptures antiques. Revue de l’Art, 79, 47-51.
Google Scholar
Seznec, J. (1995). The Survival of the Pagan Gods: The Mythological Tradition and Its Place in Renaissance Humanism and Art. Transl. Sessions, B.F. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar
Sommerville, C.J. (1992). The Secularisation of Early Modern England. From Religious Culture to religious Faith. Oxford: Oxford University Press.
Google Scholar
Souchal, F. (1993). Le vandalisme de la revolution. Paris: Nouvelles Editions Latines.
Google Scholar
Souchal, F. (2016). Wandalizm rewolucji. Przeł. Migasiewicz P. Warszawa: Biblioteka Kwartalnika Kronos.
Google Scholar
Sparti, D.L. (2018), The Rebirth of ancient sculpture in 17th Century Rome. In Bacchi, A. & Coliva A. (ed.). Bernini. (75-830: Milan: Officina Libraria.
Google Scholar
Spraggon, J.(2003). Puritan Iconoclasm during the English Civil War. Woodbridge: The Boydel Press.
Google Scholar
Tschudi, V.P. (2017). Baroque Antiquity: Archaeological Imagination of Early Modern Europe, Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Vestiges de l’église Saint-Livier à Metz. Tout-Metz. Actualité Régionale et Agenda, February 25, 2015.
Google Scholar
Walsham, A. (2012). Sacred topography and social memory: Religious change and the landscape in Early Modern Britain and Ireland. Journal of Religious History, 36(1), 31-51.
Google Scholar
Watkin, C.D. (1982). The English Vision. The Picturesque in Architecture, Landscape and Garden Design. London: John Murray Publishers.
Google Scholar
Autorzy
Piotr Krasnypiotr.krasny@uj.edu.pl
Institute of Art History, Jagiellonian University; Polska
https://orcid.org/0000-0001-8726-1200
Statystyki
Abstract views: 317PDF downloads: 270
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.