Ruiny budowli sakralnych. Przesłanie ideowe i problem ich zachowania

Piotr Krasny

piotr.krasny@uj.edu.pl
Institute of Art History, Jagiellonian University; (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-8726-1200

Abstrakt

Ruiny są budowlami, które uległy zasadniczej deformacji i utraciły znaczną część detalu architektonicznego. Wskutek tego przekaz ideowy ruin rożni się od znaczeń komunikowanych przez kompletne budowle, a często bywa wręcz przeciwstawny. Znakomitym przykładem takiego stanu rzeczy są zrujnowane budowle sakralne. W XVI i XVII w. pisarze katoliccy głosili zgodnie, że ruiny pogańskich świątyń w Rzymie są wprawdzie pamiątkami potęgi starożytnego Cesarstwa Rzymskiego, ale ich aktualny stan ukazuje przede wszystkim wyraziście upadek religii pogańskiej i triumf chrześcijaństwa. Wpływowi duchowni pouczali więc, że należy troszczyć się o zachowanie tych ruin, ale nie należy ich odbudowywać. Protestanccy pisarze na Wyspach Brytyjskich postrzegali w podobny sposób ruiny tamtejszych świątyń klasztornych, uznając je za dobitną manifestację klęski „religii papistowskiej” i zwycięstwa reformacji. Podczas Rewolucji Francuskiej relikty zrujnowanych kościołów były zaś zachowywane jako pomniki upadku chrześcijaństwa, które ustąpiło miejscami kultowi rozumu, a zatem odrzucenie religii zapewniło paradoksalnie ochronę ruinom budowli sakralnych. Obojętność religijna, narastająca obecnie w wielu społecznościach, powoduje zaś poważne problemy z określeniem miejsca takich ruin w przestrzeni publicznej. Sprowadzanie ich do roli dziwacznej „małej architektury” (np. kościół Saint-Livier w Metzu), powoduje banalizację ich ideologicznego przesłania, co przyczynia się często do ich postępującej materialnej degradacji. Zapobieganie takim sytuacjom wydaje się więc dużym wyzwaniem dla konserwatorów zajmujących się problemem zachowania „trwałych ruin”.


Słowa kluczowe:

trwała ruina, architektura kościelna, przesłanie ideowe ruin

Brachmann, Ch. (2000). Tradition and innovation: Archbishop Chrodegang (742-766) and the Thirteenth-Century Family of Churches at Metz. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes, 63, 24-58.
  Google Scholar

Burke, E. (1969). Reflections on the Revolution in France: and on the Proceedings in Certain Societies in London Relative to That Event. London: Penguin Books.
  Google Scholar

Byrnes, J. F. (2005). Catholic and French Forever: Religious and National Identity in Modern France. New Haven: Yale University Press.
  Google Scholar

Cattaneo, E. (1984). L’intensità di una vita. Dalla nobilità alla porpora cardinalizia. In: Il grande Borromeo tra storia e fede. (11-25): Cinisello Balsamo: Amilcare Pizzi.
  Google Scholar

Dent, J. (2016). Sinister Histories: Gothic Novels and Representations of the Past, from Horace Walpole to Mary Wollstonecraft. Manchester: Manchester University Press.
  Google Scholar

Fawcett, R. (2011). The Architecture of Scottish Medieval Church 1100-1560. New Haven: Yale University Press.
  Google Scholar

Fiango, G. (1973). La conservazione e il restauro dei monumenti in Francia nella prima metà di XIX secolo. Restauro. Quaderni di Restauro di Monumenti e di Urbanistica dei Centri Antichi. 2(1), 3-76.
  Google Scholar

Gay, R. (1986). A Fools bold soon shott at Stonage. A Discourse concerning Stone-Age. In: Legg, R. (ed,). Stonehenge Antiquaries. (17-51): Sherborne: Dorset Publishing.
  Google Scholar

Gilpin, W. (1798). Observations on the Western Parts of England, Relative: Chiefly to Picturesque Beauty. London: T. Cadell Jun. & W. Davies.
  Google Scholar

Ginsberg, R. (2004). The Aesthetics of Ruins. Amsterdam: Rodopi B.V.
  Google Scholar

Greene, P. (1982). Medieval Monasteries. Leicester: Leicester University Press
  Google Scholar

Hell, J., & Schönle, A. (2010). Acknowledgments. In: Hell, J., & Schönle, A (ed.). Ruins of Modernity. (XIII-XV): Durham: Duke University Press.
  Google Scholar

Hertklotz, I (2012). Scavi, collezionisti ed eruditi nella Roma del Seicento. In: Hertklotz, I. La Roma degli antiquari. Cultura e erudizione tra Cinquecento a Settecento. (121-144): Roma: De Luca Editori.
  Google Scholar

Hui, A. (2017). The Poetic of Ruins in Renaissance Literature. New York: Fordham University Press.
  Google Scholar

Karmon, D. (2011). In: The Ruins of the Eternal City: Antiquity and Preservation in Renaissance Rome. Oxford: Oxford University Press.
  Google Scholar

Kehoe, S.K. (2010). Scottish Church: Catholicism, Gender and Ethnicity in Nineteenth-Century Scotland. Manchester: Manchester University Press.
  Google Scholar

Kleinbub, Ch.K. (2010). Bramante’s Ruined temple and the dialectics of the Image. Renaissance Quarterly, 63(1), 421-458.
  Google Scholar

Martin, G. (1969). Roma Sancta (1581). Roma: Edizioni di Storia e Letteratura.
  Google Scholar

McKean, Ch. (2009). The Architecture of three religion: Scottish religious architecture after the Council of Trent. In: Chatenet, M., & Mignot, C. (ed.) L'architecture religieuse européenne au temps des Réformes. Héritage de la Renaissance et nouvelles problématiques. (201-216): Paris: Picard.
  Google Scholar

Marquardt, J.T. (2007). From Martyr to Monument: The Abbey of Cluny as Cultural Patrimony. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
  Google Scholar

Montagu, J. (1989). The Influence of the Baroque on classical Antiquity. In: Beck, H. & Sabine Schulze, S. (ed.) Antikenrezeption im Hochbarock. (85-108): Berlin: Gebr. Mann Verlag.
  Google Scholar

Montanari, T. (2016). La libertà di Bernini. La sovranità dell’artista e le regole del potere. Torino: Giulio Einaudi Editore.
  Google Scholar

More, R.E. (2016). Jane Austen and the Reformation: Remembering the Sacred Landscape. London: Routledge.
  Google Scholar

Piva, P. (1998). L’altro Giulio Romano: Il Duomo di Mantova, la chiesa di Polirone e la dialettica di Medioevo. Quisnello: Ceschi.
  Google Scholar

Pressensé de, E. (1859). The Church and the French Revolution: A History of the Relations of Church and State from 1789 to 1802. Transl. Stoyan, J. London: Hodder & Stoughton.
  Google Scholar

Réau, L. (1959). Les monuments détruits de l'art français. Histoire du vandalisme, vol. 1. Paris: Hachette.
  Google Scholar

Rossi Pinelli, O. (1986). Chirurgia della memoria. Sculture antice e restauri storici. In: Settis, S. (ed.). Memoria del antico nell’arte italiana, vol. 3. (183-250): Torino: Giulio Einaudi Editore.
  Google Scholar

Sénéchal, Ph. (1988). Resaturations et remplois de sculptures antiques. Revue de l’Art, 79, 47-51.
  Google Scholar

Seznec, J. (1995). The Survival of the Pagan Gods: The Mythological Tradition and Its Place in Renaissance Humanism and Art. Transl. Sessions, B.F. Princeton: Princeton University Press.
  Google Scholar

Sommerville, C.J. (1992). The Secularisation of Early Modern England. From Religious Culture to religious Faith. Oxford: Oxford University Press.
  Google Scholar

Souchal, F. (1993). Le vandalisme de la revolution. Paris: Nouvelles Editions Latines.
  Google Scholar

Souchal, F. (2016). Wandalizm rewolucji. Przeł. Migasiewicz P. Warszawa: Biblioteka Kwartalnika Kronos.
  Google Scholar

Sparti, D.L. (2018), The Rebirth of ancient sculpture in 17th Century Rome. In Bacchi, A. & Coliva A. (ed.). Bernini. (75-830: Milan: Officina Libraria.
  Google Scholar

Spraggon, J.(2003). Puritan Iconoclasm during the English Civil War. Woodbridge: The Boydel Press.
  Google Scholar

Tschudi, V.P. (2017). Baroque Antiquity: Archaeological Imagination of Early Modern Europe, Cambridge: Cambridge University Press.
  Google Scholar

Vestiges de l’église Saint-Livier à Metz. Tout-Metz. Actualité Régionale et Agenda, February 25, 2015.
  Google Scholar

Walsham, A. (2012). Sacred topography and social memory: Religious change and the landscape in Early Modern Britain and Ireland. Journal of Religious History, 36(1), 31-51.
  Google Scholar

Watkin, C.D. (1982). The English Vision. The Picturesque in Architecture, Landscape and Garden Design. London: John Murray Publishers.
  Google Scholar


Opublikowane
2020-12-22

Cited By / Share

Krasny, P. (2020). Ruiny budowli sakralnych. Przesłanie ideowe i problem ich zachowania. Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, (10), 45–59. https://doi.org/10.35784/odk.2439

Autorzy

Piotr Krasny 
piotr.krasny@uj.edu.pl
Institute of Art History, Jagiellonian University; Polska
https://orcid.org/0000-0001-8726-1200

Statystyki

Abstract views: 317
PDF downloads: 270