Problematyka ochrony historycznej zabudowy przemysłowej na przykładzie zespołu portowo-stoczniowego w Gdyni

Robert Hirsch

rhir@pg.edu.pl
Politechnika Gdańska (Polska)

Celina Łozowska


Urząd Miasta Gdyni, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków (Polska)

Abstrakt

Na terenach portowo-stoczniowych Gdyni zachowanych jest wiele historycznych obiektów, które ze względu na zmiany w funkcjonowaniu portu oraz przekształcenia użytkowania terenów podlegają określonym zmianom. Najważniejsze z tych budynków są objęte ścisłą ochroną prawną poprzez wpisanie do rejestru zabytków. Zapewnia to ich zachowanie i często także rewaloryzację. Inne, także wartościowe, ale nieobjęte tak ścisłą ochroną – uwzględnione tylko w ewidencjach zabytków, podlegają adaptacjom i przebudowom, które powodują utratę niektórych walorów, ale umożliwiają przynajmniej częściowe zachowanie. Wiele budynków tego typu utraciło swoje funkcje, jest opuszczonych i oczekuje na powtórne zagospodarowanie. Ochrona zabytków w takich sytuacjach jest bardzo problematyczna i wymaga wypracowania kompromisów. Przekształcenia budynków historycznych są nieuniknione. W celu określenia zakresu ochrony i dopuszczalności ingerencji pożądane jest wypracowanie metody oceny wartości zabytkowych, która dałaby narzędzia do zobiektywizowania procesów przekształceń.      

Słowa kluczowe:

zabudowa portowa, Gdynia, ochrona dziedzictwa, modernizm

Adamska Z, Kompleks przemysłowy z nową funkcją – szansa na przetrwanie dziedzictwa czy zatarcie jego wartości?, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, B. Szmygin (red.),Warszawa: PKN ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, 2014, ss. 9-18.
  Google Scholar

Affelt W. J., O różnorodności form wyrazu kulturowego technofaktów i ich znaczeniu, [w:] B. Szmygin (red.), Ochrona wartości w procesie adaptacji zabytków, Warszawa, 2015, ss. 7-42.
  Google Scholar

Affelt W., Wartościowanie dziedzictwa techniki: rozpoznawanie, interpretacja, zachowanie, [w:] B. Szmygin (red.), Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, Warszawa–Lublin: PKN ICOMOS – Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków – Politechnika Lubelska, 2012.
  Google Scholar

Bolek T., Ocena oddziaływania na dziedzictwo przemysłowe w procesie inwestycyjnym: zarys procedury, Studia Ekonomiczne / Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach nr 177, 2014, ss. 21–39.
  Google Scholar

Hirsch R., Transformacja Dworca Morskiego w Gdyni na Muzeum Emigracji, Ochrona Dziedzictwa Kulturowego nr 9, 2020, ss. 43–56.
DOI: https://doi.org/10.35784/odk.2060   Google Scholar

Kołodziej J., Ochrona dziedzictwa przemysłowego w Polsce, Ochrona Zabytków nr 51/3 (202), 1998, ss. 203–209.
  Google Scholar

Karczmarczyk S., Rawicki Z., Zabytki post-przemysłowe. Współczesne uwarunkowania ich ochrony, Czasopismo Techniczne. Budownictwo, z. 9, 3009, s. 176.
  Google Scholar

Molski P., Funkcja – atrybutem wartości i ochrony zabytku, [w:] B. Szmygin (red.) Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Warszawa: PKN ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, 2014, ss. 189-194.
  Google Scholar

Ochrona wartości w procesie adaptacji zabytków, B. Szmygin (red.). Warszawa: PKN ICOMOS, Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie, Politechnika Lubelska, 2015.
  Google Scholar

Orchowska-Smolińska A., Architektura i układ przestrzenny portu gdyńskiego lat międzywojennych jako dziedzictwo kulturowe, praca doktorska WA PG pod kierunkiem M. J. Sołtysik, mps Gdańsk, 2013.
  Google Scholar

Orchowska-Smolińska A., Gdyńskie chłodnie portowe – studium przypadku przemysłowej architektury portowej okresu modernizmu, [w:] M. J. Sołysik, R. Hirsch (red.), Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni, Architektura XX wieku, jej ochrona i konserwacja w Gdyni i w Europie. Gdynia: Urząd Miasta Gdyni, 2018.
  Google Scholar

Orchowska-Smolińska A., Jaśkiewicz-Sojak A., Modernistyczna architektura przemysłowa i jej ochrona – na przykładzie portu gdyńskiego, [w:] M. J. Sołysik, R. Hirsch (red.), Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni. Architektura lat międzywojennych i jej ochrona, Gdynia: Urząd Miasta Gdyni, 2009, ss. 231-242.
  Google Scholar

Sołtysik M.J., Gdynia miasto dwudziestolecia międzywojennego, Urbanistyka i architektura. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1993.
  Google Scholar

Szmygin B., Rekomendacja o Historycznym Krajobrazie Miejskim – wdrożenie zmiany paradygmatu w ochronie miast historycznych, Budownictwo i Architektura nr 12 (4), 2013, ss. 117–126.
DOI: https://doi.org/10.35784/bud-arch.1967   Google Scholar

Zakres i granice ingerencji konserwatorskiej w adaptacji obiektów i zespołów poprzemysłowych, A. Kępczyńska-Walczak (red.), Łódź: Politechnika Łódzka – Urząd Miasta Łodzi, 2012.
  Google Scholar

Zarębski L., Na czym polega skuteczna ochrona zabytków architektury o bezpowrotnie upadłej funkcji pierwotnej, [w:] B. Szmygin (red.), Ochrona wartości w procesie adaptacji zabytków, Warszawa: PKN ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, 2015, ss. 183-186.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2021-06-30

Cited By / Share

Hirsch, R., & Łozowska, C. . (2021). Problematyka ochrony historycznej zabudowy przemysłowej na przykładzie zespołu portowo-stoczniowego w Gdyni . Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, (11), 27–42. https://doi.org/10.35784/odk.2771

Autorzy

Robert Hirsch 
rhir@pg.edu.pl
Politechnika Gdańska Polska

Autorzy

Celina Łozowska 

Urząd Miasta Gdyni, Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków Polska

Statystyki

Abstract views: 152
PDF downloads: 156