Pozwolić odejść, czyli... Granice interwencji

Grzegorz Bukal

doi:10.35784/odk.2779

Pozwolić odejść, czyli... Granice interwencji

Grzegorz Bukal

grzegorz.bukal@pg.edu.pl
Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej (Polska)

DOI: https://doi.org/10.35784/odk.2779

Abstrakt

Celem tego tekstu jest zwrócenie uwagi na problem ostatecznej granicy interwencji konserwatorskich wobez zabytków architektury w kontekście holistycznej koncepcji ochrony dziedzictwa. Pełny tekst adresowany jest do polskich czytelników ze względu na szczególne odniesienia do sytuacji polskiego systemu ochrony dziedzictwa.

Choć architektura należy do sfery sztuk użytkowych, większość budynków nie powstawała jako dzieła sztuki. Racją ich bytu była i jest możliwość realizacji zadań technicznych w sposób ściśle odpowiadający oczekiwaniom użytkowników. Były w większości podporządkowane zasadom techniki i ekonomii. Ich cykl życiowy zakładał nawet estetycznie degradujące przekształcenia, zużycie oraz planowaną lub nieplanowaną śmierć. Koniec egzystencji zwykłego budynku jest tak naturalny, jak dążenie do „wiecznego”, w stanie oryginalnym, zachowania klasycznie rozumianego dzieła sztuki. Jako taki powinien być postrzegany jako naturalny, w pewnych okolicznościach nawet z konserwatorskiego punktu widzenia.

Polskie prawo umożliwia, poprzez bezkrytyczne przyjęcie koncepcji wszechogarniajacego “dziedzictwa”, objęcie ochroną każdego budynku pochodzącego z niezdefiniowanej “przeszłej epoki”. Bez względu na jego stan, bez pytań o techniczną wykonalność interwencji. Wobec braku systemu objektywnego wartościowania prowadzi to do wzrostu liczby budynków uznawanych za zabytkowe oraz nieefektywności ochrony. Pogarsza także możliwości ochrony istniejących i bardzo zaniedbanych obiektów o rzeczywistej wartości.

Słowa kluczowe:

zabytek architektury, konserwacja, interwencje konserwatorskie

Bibliografia

Bukal G., Produkcja zabytków jako problem konserwatorski (przykład Gdańska) [w:] Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, red. B. Szmygin, PKN ICOMOS, Warszawa 2008, s. 17-24;
Google Scholar

Bukal G., Ochrona i zagrożenie wartości zabytków – czyli o skutkach braku wartościowania i co dalej… [w:] Wartościowanie zabytków architektury red. B. Szmygin, PKN ICOMOS, Warszawa 2013, s. 61-70.
Google Scholar

Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage, https://whc.unesco.org/en/conventiontext.
Google Scholar

Decyzja Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w sprawie wpisania do rejestru zabytków z dn. 07.01.2020, PWKZ. 5140.5.2017. (AK) PŚ, s. 10.
Google Scholar

https://sip.lex.pl/orzeczenia-i-pisma-urzedowe/orzeczenia-sadow/ii-osk-896-16-skreslenie-z-rejestru-zabytkow-wyrok-522558022.
Google Scholar

https://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/Ewidencja_zabytkow.
Google Scholar

Orchowska-Smolińska A., Woźniakowski A., Ekspertyza określająca dopuszczalny zakres ingerencji inwestycyjnej na terenie zespołu zabytkowego dawnej Stoczni Gdańskiej w Gdańsku w kontekście zachowania krajobrazu kulturowego oraz ochrony wartości dziedzictwa materialnego i niematerialnego tego obszaru, miejsca proponowanego do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa. Gdańsk 2019.
Google Scholar

Przyłęcki M., Ekspertyza zabytkowego pałacu w Głębowicach w woj. wrocławskim. Wrocław, 1996.
Google Scholar

Raport o stanie zachowania zabytków nieruchomych w Polsce. Zabytki wpisane do rejestru zabytków (księgi rejestru A i C). Narodowy Instytut Dziedzictwa, Warszawa 2017.
Google Scholar

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Dz. U. z 2021 r. poz. 710, 954, Art. 6. 1.
Google Scholar

Zybała T., Analysis of the state of preservation the historic arcaded houses in Vistula Delta listed in the National Inventory of Historical Monuments, Budownictwo i Architektura, 2021, w druku.
DOI: https://doi.org/10.35784/bud-arch.2345 Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2021-06-30

Cited By / Share