Od zabytków do żywego dziedzictwa. Rewizja Karty Weneckiej w ochronie młodszego dziedzictwa przemysłowego
Alberte Klysner Steffensen
aks@aarch.dkAarhus School of Architecture, Denmark (Dania)
https://orcid.org/0009-0004-5111-7839
Abstrakt
Karta Wenecka z 1964 r. stała się punktem odniesienia dla zasad rządzących konserwacją architektury i ustanowiła kluczowe zasady, które kształtowały praktyki konserwatorskie przez dziesięciolecia. Jednakże stworzona w czasach, gdy dziedzictwo było kojarzone przede wszystkim z fizycznymi zabytkami, krajobraz dziedzictwa kulturowego znacznie się zmienił od tego czasu, obejmując aspekty niematerialne, demokratyzację wartości dziedzictwa i różnorodne względy zrównoważonego rozwoju.
Niniejsze badanie ma na celu zbadanie mocnych stron, ograniczeń i zdolności adaptacyjnych Karty Weneckiej w świetle zmieniających się perspektyw dziedzictwa. Dokument zagłębia się w kontekst historyczny Karty, zadając pytanie, czy pozostaje ona drogowskazem czy też potencjalną przeszkodą. Kluczowym celem badań jest zbadanie przeszkód związanych z ochroną młodszego dziedzictwa w obliczu współczesnych wyzwań związanych z imperatywami zrównoważonego rozwoju. Nieodłączna złożoność zarządzania strukturami dziedzictwa naznaczonymi ciągłą historią rozwoju i zmianami jest badana na przykładzie dziedzictwa przemysłowego zajmującego się koncepcją „żywego dziedzictwa”. W kontekście przyszłości, w której odpowiedzialność za zasoby i ich ponowne wykorzystanie są kwestiami nadrzędnymi, sztywne definicje oryginalnej substancji, jak określono w Karcie Weneckiej, a także statyczne postrzeganie konserwacji, mogą stanowić wyzwanie, szczególnie w przypadku niezamierzonych zabytków znajdujących się w złożonych środowiskach lub naznaczonych ewoluującymi narracjami w czasie.
Z okazji 60. rocznicy Karty Weneckiej niniejsze badanie rzuca światło na dziedzictwo Karty i jej aktualność we współczesnym krajobrazie ochrony dziedzictwa, a także na przyszłą rolę zabytków w naszym stale zmieniającym się kontekście społecznym.
Słowa kluczowe:
dziedzictwo przemysłowe, żywe dziedzictwo, zrównoważony rozwój, doktryny konserwatorskie, zmianaBibliografia
Alberti, L. B. ([1486] 1988). On the Art of Building in Ten Books. (J. Rykwert, N. Leach & R. Tavernor, trans.) Cambridge: MIT Press.
Google Scholar
Albertsen, N., Boris, S. D., Boye, A. M., Daugaard, M., Hjortshøj, R., Martens Gudmand-Høyer, S., Hupalo, M., Geert Jensen, B., Ahrenkiel Jørgensen, A., Krag, M. M. S., Morgen, M. A., Nielsen, T., Olesen, K., Pasgaard, J. C., Thorborg, C., & Toft, A. E. (2018). Concepts of Transformation. Aarhus: Arkitektskolens Forlag.
Google Scholar
Albrektsen, K. (2023). Transformativ byomdannelse: Undersøgelse af konfliktområder i de indledende faser af kommunal byplanlægning i omdannelsen af eksisterende bykvarterer [Doctoral dissertation, Aarhus School of Architecture]. Danish Portal for Artistic and Scientific Research. https://adk.elsevierpure.com/da/publications/transformativ-byomdannelse-unders%C3%B8gelse-af-konfliktomr%C3%A5der-i-de-i
Google Scholar
Australia ICOMOS. (2013). The Burra Charter - The Australia ICOMOS Charter for Places of Cultural Significance. Australia ICOMOS Incorporated. https://australia.icomos.org/wp-content/uploads/The-Burra-Charter-2013-Adopted-31.10.2013.pdf
Google Scholar
Bandarin, F., & Van Oers, R. (2012). The Historic Urban Landscape – Managing Heritage in an Urban Century. Wiley-Blackwell.
Google Scholar
Braae, E., & Hansen, M. F. (Eds.). (2007). Fortiden for tiden: Genbrugskultur og kulturgenbrug i dag. Aarhus: Arkitektskolens Forlag.
Google Scholar
Brand, S. (1994). How Buildings Learn: What Happens After They’re Built. New York: Viking.
Google Scholar
Brundtland, G. H. (1987). Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future. United Nations General Assembly. https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf
Google Scholar
Bryld, C. J. (2007). Verden før 1914—I dansk perspektiv (1st ed.). Systime.
Google Scholar
Christiansen, J. H. (2020). Maltfabrikken i Ebeltoft: En vellykket transformation til multifunktionelt kulturhus. Fabrik & Bolig, 38, 114–127. https://tidsskrift.dk/fabrikogbolig/article/view/128311
Google Scholar
Council of Europe. (1985). Convention for the Protection of the Architectural Heritage of Europe (ETS No. 121). https://www.esiweb.org/pdf/granada%20convention.pdf
Google Scholar
Council of Europe. (2005). Council of Europe Framework Convention for the Value of Cultural Heritage for Society (CETS No. 199). https://rm.coe.int/1680083746
Google Scholar
Eybye, B. T. (2020). Maltfabrikken: Hele historien. ARKITEKTEN, nr. 06, 73-78. https://arkitektforeningen.dk/arkitekten/maltfabrikken-hele-historien/
Google Scholar
Exner, J. (2007). Den historiske bygnings væren på liv og død. In: Braae, E., & Hansen, M. F. (Eds.). Fortiden for tiden: Genbrugskultur og kulturgenbrug i dag. Aarhus: Arkitektskolens Forlag.
Google Scholar
Fairclough, G. (2009). New heritage frontiers. In: D. Thérond & A. Trigona (Eds.). Heritage and beyond. Strasbourg: Council of Europe Publishing. pp. 29-41.
Google Scholar
Fouseki, K., Guttormsen, T., & Swensen, G. (2021). Heritage and Sustainable Urban Transformations: Deep Cities. London: Routledge.
Google Scholar
Geddes, P. ([1915] 1968). Cities in Evolution: An Introduction to the Town Planning Movement and to the Study of Civics. London: Harper & Row.
Google Scholar
Gudmand-Høyer, S. M. (2018). Værdibaseret udvikling af Danmarks almene boliger [Doctoral dissertation, Aarhus School of Architecture]. Danish Portal for Artistic and Scientific Research. https://adk.elsevierpure.com/da/publications/v%C3%A6rdibaseret-udvikling-af-danmarks-almene-boliger
Google Scholar
Harrison, R. (2013). Heritage: Critical Approaches (1st Edition). Routledge.
Google Scholar
ICOMOS. (1931). The Athens Charter for the Restoration of Historic Monuments. ICOMOS. https://www.icomos.org/en/167-the-athens-charter-for-the-restoration-of-historic-monuments
Google Scholar
ICOMOS. (1964). International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites (The Venice Charter 1964). Paris: ICOMOS. https://www.icomos.org/images/DOCUMENTS/Charters/venice_e.pdf
Google Scholar
ICOMOS. (1975). European Charter of the Architectural Heritage. ICOMOS. https://www.icomos.org/en/charters%ADand%ADtexts/179%ADarticles%ADen%ADfrancais/ressources/charters%ADand%ADstandards/170%ADeuropean%ADcharter%ADof%ADthe%ADarchitectural%ADheritage
Google Scholar
ICOMOS. (1994). The Nara Document on Authenticity. ICOMOS. https://www.icomos.org/en/charters-and-texts/179-articles-en-francais/ressources/charters-and-standards/386-the-nara-document-on-authenticity-1994
Google Scholar
Jokilehto, J. (2010). The idea of Conservation - an overview. In: M. S. Falser, W. Lipp, & A. Tomaszewski (Eds.). Conservation and Preservation: Interactions between Theory and Practice: In memoriam Alois Riegl (1858-1905). Firenze: Edizioni Polistampa. pp. 21-36.
Google Scholar
Jokilehto, J. (2017). A History of Architectural Conservation (2nd edition). Routledge.
Google Scholar
Jørgensen, M. B., Jensen, T. B., Braae, E., Brandt Dam, E., Harlang, C., Mechlenborg, M., Riesto, S., Severrild, P., Vadstrup, S., Thau, C., Ventzel Riis, N., & Zerlang, M. (2019). Levende Bygningskultur: En essaysamling (A. Høi, Ed.). Realdania. https://realdania.dk/publikationer/faglige-publikationer/levende-bygningskultur
Google Scholar
Kulturarvsstyrelsen. (2012). VAF: Vejledning til Vurdering af Fredningsværdier. Kulturarvsstyrelsen. https://slks.dk/fileadmin/user_upload/SLKS/Omraader/Kulturarv/Bygningsfredning/Fredninger/Dokumenter/Vejledning_til_vurdering_af_fredningsvaerdier.pdf
Google Scholar
Mortensen, L. R., & Braae, E. (2017). The Commonplace as Heritage—Younger Industrial Landscapes. Nordic Journal of Architectural Research, 29(2), Article 2. http://arkitekturforskning.net/na/article/view/1119
Google Scholar
Møller, L. G. (2011). S.B. Lundbergs Maltfabrik i Ebeltoft: En historisk undersøgelse og en dokumentation af en industrivirksomhed i Ebeltoft. Museum Østjylland. https://maltfabrikken.dk/wp-content/uploads/2020/09/S.-B.-Lundbergs-Maltfabrik-Ebeltoft-af-Lea-Glerup.pdf
Google Scholar
Richardson, K., Steffen, W., Lucht, W., Bendtsen, J., Cornell, S. E., Donges, J. F., Drüke, M., Fetzer, I., Bala, G., von Bloh, W., Feulner, G., Fiedler, S., Gerten, D., Gleeson, T., Hofmann, M., Huiskamp, W., Kummu, M., Mohan, C., Nogués-Bravo, D., … Rockström, J. (2023). Earth beyond six of nine planetary boundaries. Science Advances, 9(37). https://doi.org/10.1126/sciadv.adh2458
Google Scholar
Riegl, A. ([1903] 2011). Den Moderne Monumentkult. Passepartout, 17. årgang (32), pp. 171-199.
Google Scholar
Riis, N. V. (2019). Den levende bygningskultur - et forhold mellem menneske og bygning. In: A. Høi (Ed.). Levende Bygningskultur: En essaysamling. Realdania. pp. 91-97. https://realdania.dk/publikationer/faglige-publikationer/levende-bygningskultur
Google Scholar
Rossi, A., & Eisenman, P. (1982). The Architecture of the City (Reprint edition). MIT Press.
Google Scholar
Ruskin, J. ([1864] 2017). The Seven Lamps of Architecture. Dover Publications, Inc.
Google Scholar
Smith, L. (2006). Uses of Heritage. Routledge.
Google Scholar
Smith, L., & Campbell, G. (2015). The elephant in the room: Heritage, affect and emotion. In: A Companion to Heritage Studies (pp. 443-460). John Wiley & Sons, Inc.
Google Scholar
Therond, D., & Trigona, A. (Eds.). (2009). Heritage and beyond. Strasbourg: Council of Europe Publishing
Google Scholar
UNESCO. (1976). Recommendations on the development of adult education. UNESCO. https://uil.unesco.org/fileadmin/keydocuments/AdultEducation/Confintea/en/Nairobi%20Recommendation_Eng.pdf
Google Scholar
UNESCO. (2019). Living Heritage and Education: Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage. UNESCO. https://www.unesco-centerbg.org/wp-new/wp-content/uploads/2020/03/46212-EN.pdf
Google Scholar
UNESCO. (n.d.). Sustainable development and living heritage. Retrieved [25-03-2024], from https://ich.unesco.org/en/sustainable-development-and-living-heritage
Google Scholar
United Nations Environment Programme (UNEP). (2020). 2020 Global Status Report for Buildings and Construction: Towards a Zero-emission, Efficient and Resilient Buildings and Construction Sector. Nairobi. https://globalabc.org/news/launched-2020-global-status-report-buildings-and-construction.
Google Scholar
United Nations Environment Programme (UNEP) & International Solid Waste Association (ISWA). (2015). 2015 Global Waste Management Outlook.
Google Scholar
Walter, N. (2021). Narrative Theory in Conservation: Change and Living Buildings. Routledge.
Google Scholar
Wong, L. (2016). Adaptive Reuse: Extending the Lives of Buildings (1st edition). Birkhäuser.
Google Scholar
Autorzy
Alberte Klysner Steffensenaks@aarch.dk
Aarhus School of Architecture, Denmark Dania
https://orcid.org/0009-0004-5111-7839
Statystyki
Abstract views: 48PDF downloads: 32
