DZIEDZICTWO PRZEMYSŁU – DZIEDZICTWO NIECHCIANE – DZIEDZICTWO NIEZNANE

Jacek Dąbrowski


Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2146-976X

Abstrakt

Dziedzictwo przemysłowe jest często traktowane jako gorsza kategoria samego dziedzictwa. Przyczyny takiego stanu rzeczy powinno doszukiwać się w braku niezbędnej wiedzy technicznej ("komponent techniczny") i niezrozumieniu wartości dziedzictwa przemysłowego. Konsekwencją tego jest akceptowane, a nawet celowe przemieszczenie.

Każda próba opisania dziedzictwa przemysłowego przy pomocy podejścia naukowego jest błędem, ponieważ to "komponent techniczny " badań wskazywane jest jako kluczowy dla określenia wartość dziedzictwa przemysłowego.

Pozwala to zrozumieć zależność między kształtem, formą i umiejscowieniem budynków przemysłowych z ich maszynami i urządzeniami technologicznymi, a także związek między układem przestrzennym kompleksu przemysłowego a wymaganiami komunikacyjnymi wewnątrz zakładów przemysłowych i jego połączenie ze światem zewnętrznym.

Dziedzictwo przemysłu regulują cztery podstawowe kierunki zmian:

- Rewitalizacja,

- Restauracja,

- Porzucenie,

- Likwidacja.

Rewitalizacja lub restauracja często odbywa się w sposób najbardziej brutalny – wyburzenie wszystkiego, co jest historyczną pozostałością po fabrycznym układzie i budowa centrum handlowego w tak "wyczyszczonym" miejscu. Ponadto, stara nazwa taka jak "drukarnia", "browar", "manufaktura" jest często zachowywana. Istnieją również pozytywne przykłady rewitalizacji, np. właściwe podejście do autentyczności historycznej konstrukcji przemysłowej.

Porzucenie i likwidacja zaprzeczają prawu istnienia dziedzictwa przemysłowego, zmniejszając jego wartość.


Słowa kluczowe:

przemysł, ochrona zabytków, rewitalizacja, rewaloryzacja, zabytek techniki

Adamska Z., Kompleks przemysłowy z nową funkcją – szansa na przetrwanie dziedzictwa, czy zatarcie jego wartości?, [w:] B. Szmygin (red.), Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Warszawa 2014.
  Google Scholar

Affelt W., O różnorodności form wyrazu kulturowego technofaktów i ich znaczeniu, [w:] B. Szmygin (red.), Ochrona wartości w procesie adaptacji zabytków, Warszawa 2015.
  Google Scholar

Affelt W., O wartościowości architektury przemysłowej (i nie tylko…), [w:] B. Szmygin (red.), System wartościowania dziedzic¬twa. Stan badań i problemy, Lublin – Warszawa 2015.
  Google Scholar

Affelt W., Program funkcjonalno-użytkowy rewitalizacji zasobu dziedzictwa techniki wobec jego wartościowości i pamięci kulturowej [w:] B. Szmygin (red.), Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, Warszawa 2014.
  Google Scholar

Dąbrowska J., Zamierzenia adaptacji fabryki przy ul. Kościuszki na Muzeum Fajansu, [w:] Rewitalizacja zabytków techniki, Nowe życie w starych zakładach przemysłowych, Materiały z konferencji, Włocławek 9–10 czerwca 1994 r., (red.) M. Smoktunowicz, Warszawa 1994.
  Google Scholar

Dąbrowski J., Zakłady „Telefunkena” na Warszawskim Kamionku cz. I, Wiadomości Konserwatorskie, nr 51/2017.
  Google Scholar

Decyzja Łódzkiego WKZ nr WUOZ-640/295/2010 z dn. 10 września 2010 r. (nr rej. A/97).
  Google Scholar

Decyzja Mazowieckiego WKZ nr 1233/2013 z dn. 28 października 2013 r.
  Google Scholar

Decyzja Mazowieckiego WKZ nr 216/2012 z dn. 13 marca 2012 r. (nr rej. A-1064).
  Google Scholar

Decyzja Mazowieckiego WKZ nr KI_VIII/746/1195/82 z dn. 28 kwietnia 1982 r. (nr rej. A-1195).
  Google Scholar

Decyzja Pomorskiego WKZ nr PWKZ-5340/14/99/9453 z dn. 6 grudnia 1999 r. (nr rej. A-1206).
  Google Scholar

Decyzja Pomorskiego WKZ nr PWKZ-8340/7/2002/6793 z dn. 4 października 2002 r. (nr rej. A-1222).
  Google Scholar

Decyzja Pomorskiego WKZ nr RD.5140.52.2016.AK.20 z dn. 2 listopada 2016 r. (nr rej. A-1936).
  Google Scholar

Decyzja Pomorskiego WKZ nr RD.5140.5-6.2014.JP z dn. 14 lutego 2014 r. (nr rej. A-1735).
  Google Scholar

Decyzja Wielkopolskiego WKZ nr KLIII-A251-1330-84 z dn. 21 września 1984 r. (nr rej. A-251).
  Google Scholar

Decyzja Włocławskiego WKZ nr KL-5340/1/81 z dn. 8 grudnia 1981 r. (nr rej. 84/A), nr rejestru zmieniony przez Kujawsko-Pomorskiego WKZ na A/281/1–4 (zawiadomienie z dn. 23 listopada 2011 r.)
  Google Scholar

Karta Ateńska, [w:] Vademecum Konserwatora Zabytków, Warszawa 2015.
  Google Scholar

Karta ICOMOS Ochrony szlaków kulturowych, Quebec 2008, [w:] Vademecum Konserwatora Zabytków, Warszawa 2015.
  Google Scholar

Karta z Burra, [w:] Vademecum Konserwatora Zabytków, Warszawa 2015.
  Google Scholar

Kowalewska A., Fabryki fajansu na tle historii miasta, [w:] Rewitalizacja zabytków techniki, Nowe życie w starych zakładach przemysłowych, Materiały z konferencji, Włocławek 9–10 czerwca 1994 r., (red.) M. Smoktunowicz, Warszawa 1994.
  Google Scholar

Wspólne wytyczne ICOMOS – TICCIH w zakresie konserwacji obiektów, konstrukcji, obszarów i krajobrazów dziedzictwa przemysłowego (Zasady Dublińskie), [w:] Vademecum Konserwatora Zabytków, Warszawa 2015.
  Google Scholar

http://artnorblin.pl/.
  Google Scholar

http://muzeumtechniki.eu/.
  Google Scholar

http://muzeumtechniki.pl/.
  Google Scholar

http://trafo.org/.
  Google Scholar

http://www.ec1lodz.pl/.
  Google Scholar

http://www.mimk.com.pl/.
  Google Scholar

http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/tabelki%20-%20nieruchome/tabelka%20rejestru-28-09-16.xls, (dostęp: 18.02.2017).
  Google Scholar

http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieru¬chomych/RAPORT-TABELE.xls, (dostęp: 18.02.2017).
  Google Scholar

http://www.szybwilson.org/.
  Google Scholar

Pobierz


Opublikowane
2017-03-21

Cited By / Share

Dąbrowski, J. (2017). DZIEDZICTWO PRZEMYSŁU – DZIEDZICTWO NIECHCIANE – DZIEDZICTWO NIEZNANE. Ochrona Dziedzictwa Kulturowego, (3), 147–160. https://doi.org/10.24358/ODK_2017_03_11

Autorzy

Jacek Dąbrowski 

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Polska
https://orcid.org/0000-0002-2146-976X

ukończył archeologię na UMK w Toruniu, podyplomowe studia w zakresie planowania
przestrzennego na Wydziale Architektury PG, ochrony zabytków techniki na Wydziale Architektury
PWr i ochrony dóbr kultury na Wydziale Architektury PW. Zainteresowania: archeologia miast
i wczesnego średniowiecza, zabytki techniki, prawo ochrony zabytków, statystyka w ochronie
zabytków.



Statystyki

Abstract views: 217
PDF downloads: 207