ATRAKCYJNOŚĆ WSPÓŁCZESNEJ RUINY WSPÓŁCZESNE FUNKCJONOWANIE HISTORYCZNYCH RUIN ZAMKÓW W MAŁOPOLSCE
Paweł Dettloff
Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-1813-7211
Abstrakt
Praca przedstawia przykłady czterech historycznych ruin zamku. Zabytki te pozostają dobrze zachowane. Podjęto jednak działania rewitalizacyjne mające na celu ich rozwój, a także dostosowanie do funkcji turystycznej. Obiekty te są chętnie odwiedzane. Dowodzi to, że "trwałe ruiny" mogą być atrakcją bez (koniecznej) odbudowy i pełnej rekonstrukcji.
Podstawowymi elementami programów adaptacji omawianych ruin do nowej funkcji są:
- konserwacja zabytku - warunek niezbędny,
- możliwe "lekkie" przekształcenia, tj. kształt budynku,
- ogaraniczanie szlaków turystycznych, w tym wprowadzania schodów, ganków (tarasów), w szczególności tarasów widokowych na wieżach itp.,
- wykorzystanie istniejących przestrzeni (wnętrz budynku) do celów wystawowych,
- tworzenie infrastruktury towarzyszącej (kasy fiskalne, urządzenia sanitarne).
Możliwym jest wkorzystanie powyższych elementów jako scenerii masowych imprez łączących zabawę i edukację: inscenizacje historyczne, pokazy, turnieje itp. Ten sposób popularyzacji przeszłości i dziedzictwa kulturowego jest jednocześnie promocją zabytku. Wykorzystanie historycznych ruin w celach turystycznych jest doskonałą okazją dla zabytków, jednak wiąże się z pewnym ryzykiem. Niebezpieczeństwo to "przeciążenie" dodatkowymi - komercyjnymi atrakcjami i sprawienie, że pomnik wydawać się może kiczowaty.
Słowa kluczowe:
Zamki w Polsce, historyczne ruiny, dziedzictwo, konserwacja zabytkówBibliografia
Bogdanowski J., Zamki Jury Krakowskiej jako problem konserwatorski, „Ochrona Zabytków” XLVIII: 1995, nr 1.
Google Scholar
Bogdanowski J., Dawna linia obronna Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Problem konserwacji i adaptacji dla turystyki, „Ochrona Zabytków” XVII, 1964, nr 4.
Google Scholar
Bogdanowski J., Sztuka obronna. Natura i kultura w krajobrazie Jury, Kraków 1993.
Google Scholar
Bogdanowski J., Trwała ruina zamku jako problem konserwatorsko-krajobrazowy, „Ochrona Zabytków” XXX: 1977, nr 1-2.
Google Scholar
Czapczyńska D., Janczykowski J., Gotycki zamek w Chęcinach – próba rekonstrukcji, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury”, t. XIX, 1985.
Google Scholar
Goras M., Walor malowniczości. Granice i celowość wprowadzania kubaturowych uzupełnień w substancję historycznej ruiny – uwagi na przykładzie wybranych zamków z terenu woj. małopolskiego, [w:] Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, B. Szmygin, P. Molski (red.), Warszawa-Lublin 2012.
Google Scholar
Gruszecki A., Trwała ruina zamku ogrodzienieckiego – próba adaptacji angielskiej szkoły konserwacji ruin, „Ochrona Zabytków” XXX: 1977, nr 1-2.
Google Scholar
Gruszecki A., Widacki J., Ruina jako obiekt turystyczny (koncepcja zabezpieczenia i udostępnienia na przykładzie kościoła NMP w Chojnie), „Ochrona Zabytków” XV, 1962, nr 2.
Google Scholar
Kajzer L., Kołodziejski S., Salm J., Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.
Google Scholar
Kołodziejski S., Ostrężnik [w:] L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.
Google Scholar
Kołodziejski S., Pińczów, [w:] L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.
Google Scholar
Kołodziejski S., Podzamcze, [w:] L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2010.
Google Scholar
Kołodziejski S., Smoleń [w:] L. Kajzer, S. Kołodziejski, J. Salm, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa 2001.
Google Scholar
Lorenz E., Funkcjonowanie historycznej ruiny w przestrzeni społecznej na przykładzie zamku Kamieniec w Odrzykoniu, [w:] Zamki, grody, ruiny. Waloryzacja i ochrona (Architektura obronna III), Warszawa – Białystok 2009.
Google Scholar
Łopatowa W., Projekt adaptacji ruin zamku ogrodzienieckiego dla potrzeb turystycznych, „Ochrona Zabytków”, XXX: 1977, nr 1-2.
Google Scholar
Stępień P. M., Dwa zamki pienińskie – Czorsztyn i Pieniny. Projekty, prace i kilka refleksji, [w:] Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, B. Szmygin, P. Molski (red.), Warszawa-Lublin 2012.
Google Scholar
Trafas-Wołoszyn M., Ufortyfikowana ruina – nowożytne fortyfikacje w otoczeniu zamków na przykładzie obiektów z województwa małopolskiego [w:] Zamki w ruinie – zasady postępowania konserwatorskiego, B. Szmygin, P. Molski (red.), Warszawa-Lublin 2012.
Google Scholar
http://www.park-ogrodzieniec.pl/.(dostęp: 24.06.2018).
Google Scholar
http://www.pilica.pl/kategorie/zamek_w_smoleniu#!lightbox[roadtrip]/1/ (dostęp: 23.06.2018).
Google Scholar
http://www.zamekolsztyn.pl/. (dostęp: 24.06.2018).
Google Scholar
https://onet100.vod.pl/i/dowiedzsie/pinczow-zamek-jak-feniks-z-popiolow/my97vj (dostęp. 25.06.2018).
Google Scholar
https://pinczow.com/2017/06/19/37253/; https://pinczow.com/2017/08/21/39180/. (dostęp. 25.06.2018).
Google Scholar
https://pl.tripadvisor.com/Attraction_Review-g7788679-d7760604-Reviews-Smolen_Castle_Ruins-Smolen_Silesia_Province_Southern_Poland.html (dostęp: 23.06.2018).
Google Scholar
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Chęcinach/ (dostęp: 08.06.2018).
Google Scholar
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Olsztynie_(wojew%C3%B3dztwo_%C5%9Bl%C4%85skie). (dostęp: 24.06.2018).
Google Scholar
https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_Smoleniu (dostęp: 23.06.2018).
Google Scholar
https://pl-pl.facebook.com/ZamekPilcza/ (dostęp: 23.06.2018).
Google Scholar
https://www.dladziedzictwa.org/2013/06/26/ruiny-zamku-ogrodzieniec-w-podzamczu/ (dostęp: 23.06.2018).
Google Scholar
https://www.polskieszlaki.pl/zamek-w-olsztynie.htm. (dostęp: 24.06.2018).
Google Scholar
https://www.zamek.checiny.pl/pl/ (dostęp: 08.06.2018).
Google Scholar
https://www.zamek-ogrodzieniec.pl/. (dostęp: 24.06.2018).
Google Scholar
Autorzy
Paweł DettloffInstytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk Polska
https://orcid.org/0000-0002-1813-7211
dr, historyk sztuki, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego. Adiunkt w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk (Pracownia Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce). W badaniach naukowych zajmuje się między innymi sztuką nowożytną oraz teorią i praktyką konserwatorską w ujęciu historycznym i współczesnym. Członek Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa oraz Komisji Historii Sztuki Polskiej Akademii Umiejętności.
Statystyki
Abstract views: 262PDF downloads: 240
