NIEKTÓRE FORTY TWIERDZY KRAKÓW HISTORYCZNYMI RUINAMI. ZAMIERZENIE CZY KONIECZNOŚĆ

Halina Rojkowska-Tasak

Abstrakt

Obiekty militarne XIX wiecznych twierdz pierścieniowych, obiekty obronne z II wojny światowej podobnie jak wiele obiektów przemysłowych utraciły swoją pierwotną funkcję. Gmina Miejska Kraków otrzymała w spadku po wojsku prawie wszystkie forty austriackiej Twierdzy Kraków położone na jej terenie (około 30 obiektów) wliczając w to forty Skarbu Państwa, w różnym stanie zachowania, towarzyszące im schrony amunicyjne i ziemne szańce.
Miasto Kraków po nieudanych próbach wydzierżawienia zdecydowało o zabezpieczeniu ruin dwóch fortów północnego odcinka twierdzy, położonych obok siebie i historycznie współpracujących ze sobą - fortu artyleryjskiego nr 48 „Batowice” i fortu pancernego nr 48a „Mistrzejowice”, które wraz z trzecim fortem pancernym nr 47 ½ „Sudół” tworzyły jedną grupę fortową.
Dla fortów „Batowice” i „Mistrzejowice” opracowano projekty konserwatorskie zabezpieczenia budynków fortecznych eksponujące ich wartości zabytkowe, a wprowadzane nowe elementy nawiązują formą do historycznych. W forcie „Batowice” realizacja objęła zamknięcie metalowymi kratami przejść w poternach oraz zamknięcie wszystkich otworów zewnętrznych (głównie do schronów) drewnianymi drzwiami, a w elewacji koszar przywrócenie rytmu wnęk okiennych z ekspozycją ceglanego wątku (tylko w trzech rekonstruowanych wnękach)i małymi oknami u góry zabezpieczonymi kratami dla wentylowania pomieszczeń. Fort „Mistrzejowice” oczekuje na realizację projektu. Dla fortu „Sudół” opracowano dopiero koncepcję parku z utrzymaniem ruiny budynku fortecznego. Odkrywane są też relikty zrujnowanych bastionów ziemnych starszego fortu nr 2 „Kościuszko” z zamiarem ich przekształcenia w park, w którym koegzystować będą zachowane umocnienia ziemne porośnięte zielenią i relikty zburzonych budowli wydobyte z ziemi.