HAMMERSHUS - DOBRE PRAKTYKI I ZARZĄDZANIE TRWAŁĄ RUINĄ
Andrzej Siwek
Instytut Historii Sztuki UJ (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-3255-8768
Magdalena Trafas-Wołoszyn
Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-7962-2109
Abstrakt
Zamek Hammershus, to średniowieczna, duńska warownia na wyspie Bornholm. W ruinie od połowy XVIII w. Dewastację powstrzymano w 1822, gdy ruinę zamku uznano za zabytek. Zamek, dominujący w widokach północnego wybrzeża wyspy stał się celem wędrówek romantycznych turystów. Decydujące prace konserwatorskie przeprowadził Peter Hauberg w latach 1885 – 1928, programowo powstrzymując się od rekonstrukcji. Funkcje recepcyjne pomieszczono w zabudowaniach opodal ruin. Polityka ochronna prowadzona od 1907 r. wiązała się z wykupem terenów wokół zamku i systematycznym usuwaniem okolicznych budowli. W 1969r. koncepcję centrum informacyjnego, ukrytego w krajobrazie stworzył Jørn Utzon. W 2013 podjęto realizację jego koncepcji. Projekt opracował duński zespół Arkitema, we współpracy z Buro Happold, i Ch. Harlangiem. Nowoczesne centrum interpretacji zabytku oddane do użytku w 2018 r. jest odsunięte od ruin i ukryte w formach terenu. Ochrona zamku Hammershus jest podporządkowana zachowaniu jego historycznej formy – trwałej ruiny. Jest również prowadzona w sferze krajobrazowej. Nowe centrum recepcyjne zlokalizowano i zaprojektowano tak, by nie konkurowało z formą historyczną i krajobrazem. Model zarządzania zamku Hammershus to przykład dobrej praktyki w ochronie dziedzictwa kulturowego i zabytkowych ruin. Istotą jest wykorzystanie atrakcyjności ruiny historycznej, jako obiektu przyciągającego odwiedzających oraz oddalenie współczesnych funkcji komercyjnych od zabytku wraz ze stworzeniem nowych możliwości kontemplacji zabytku oraz rygorystyczną ochroną krajobrazu.
Słowa kluczowe:
Ruina historyczna, ochrona krajobrazu, zarządzanie dziedzictwem, konserwacja, zamek HammershusBibliografia
Fabritius E., Danish Artists' Colonies, Skagens Museum, 2007.
Google Scholar
Geremek R., Zamek w ruinie jest hołdem dla najeźdźcy, http://www.fronda.pl/a/zamek-w-ruinie-jest-holdem-dla-najezdzcy,13215.html.
Google Scholar
Jensen B., Bornholm – Danmarks ferieø, Bornholms Museum 2016, Landscape painting on Bornholm, Bornholms Kunstmuseum, http://www.bornholms-kunstmuseum.dk/udforsk/bornholms-kunsthistorie/landskabsmaleriet-paa-bornholm.aspx.
Google Scholar
Jokilehto J., A History of Architectural Conservation, York 1986.
Google Scholar
Kadłuczka A., Conservatio est continua creatio – or the doctrine of heritage protection as a component of existential space, Wiadomosci Konserwatorskie – Journal of Heritage Conservation 2015.
Google Scholar
Karta ochrony historycznych ruin, /zasady ochrony historycznych ruin/ przyjęta Uchwałą Walnego Zgromadzenia Członków PKN ICOMOS w dniu 4 grudnia 2012 r., http://www.icomos-poland.org/pl/dokumenty/uchwaly/130-karta-ochrony-historycznych-ruin.html.
Google Scholar
Konferencja PKN ICOMOS, Historic ruins – protection, use, management Kraków, 8-10 listopad 2018, http://www.icomos-poland.org/pl/archiwum-aktualnosci/249-scientific-conference-historic-ruins-protection-use-management-cracow-8-10-november-2018.html.
Google Scholar
Konferencja PKN ICOMOS, Historyczne Ruiny - Ochrona, Użytkowanie, Zarządzanie - 16-17 kwietnia 2018 r. Łazienki Królewskie w Warszawie, http://www.icomos-poland.org/pl/archiwum-aktualnosci/239-konferencja-naukowa-historyczne-ruiny-ochrona-uzytkowanie-zarzadzanie-16-17-kwietnia-2018-r-lazienki-krolewskie-w-warszawie.html.
Google Scholar
Kosiewski P., Krawczyk J., Zabytek i historia. Wokół problemów konserwacji i ochrony zabytków w XIX wieku. Antologia, Warszawa 2007.
Google Scholar
Loschwitz-Himmel G., New Visitor Centre for Hammershus, Topos 28.04.2014; https://www.toposmagazine.com/new-visitor-centre-hammershus/.
Google Scholar
Meldgaard K., Hammershus, 2007.
Google Scholar
Ochrona i konserwacja ruin zamkowych : wybrane problemy i przykłady, B. Szmygin, P. Molski (red.), Warszawa - Lublin 2013.
Google Scholar
Przyłęcki M., Jasieńko J., Zabytek w trwałej ruinie. Ochrona, konserwacja i ekspozycja. Program Śląskiego Oddziału Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, Wrocław 2001.
Google Scholar
Ratajczak T., Nowy zamek w Poznaniu – negatywny przykład adaptacji reliktów średniowiecznej architektury, [w:] Zamki w runie – zasady postępowania konserwatorskiego, B. Szmygin, P. Molski (red.), Warszawa-Lublin 2012.
Google Scholar
Ratajczak T., Zamki na nowo. Blog poświęcony odbudowie historycznych zamków w Polsce, https://zamkinanowodotcom.wordpress.com/.
Google Scholar
Rekomendacja Warszawska o odbudowie dziedzictwa kulturowego zniszczonego na skutek konfliktów zbrojnych i kataklizmów naturalnych, http://www.icomos-poland.org/pl/archiwum-aktualnosci/254-rekomendacja-warszawska-o-odbudowie-dziedzictwa-kulturowego-zniszczonego-na-skutek-konfliktow-zbrojnych-i-kataklizmow-naturalnych.html.
Google Scholar
Seehusen Ch., Hmmershus og Bornholms andre borge, Bornholms Museum 2017.
Google Scholar
Seminarium Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Fortyfikacje pomiędzy Bałtykiem a Morzem Czarnym. Zarządzanie i ochrona dziedzictwa obronnego, 21-23 czerwca 2017, Gdańsk, https://www.nid.pl/pl/O_NID/Sprawozdania/Sprawozdanie%20z%20dzia%C5%82alno%C5%9Bci%20NID%20w%202017%20roku.pdf.
Google Scholar
Seminarium Narodowego Instytutu Dziedzictwa, Międzynarodowe seminarium „Zamki Pomorza – przykład rewitalizacji zabytków rezydencjonalno-obronnych, 6-10 września 2016, https://www.nid.pl/pl/Dla_specjalistow/Aktualnosci/news.php?ID=3301&sphrase_id=52506.
Google Scholar
Sillehoved S. P., Hammershus, Bornholms Tidendes Forlag 2014.
Google Scholar
Skaarup J. Ch., De Bornholmske Kystskanser, Bornholms Forsvarsmuseum 2016.
Google Scholar
Stemann I., Danja. Kraj i naród, Warszawa 1926.
Google Scholar
Taylor J., Arkitema Wins Competition for a Visitor Centre at Hammershus, 28 Nov 2013, ArchDaily; https://www.archdaily.com/452798/arkitema-wins-competition-for-a-visitor-centre-at-hammershus/.
Google Scholar
Zamki w ruinie - zasady postępowania konserwatorskiego, B. Szmygin, P. Molski (red.), Warszawa - Lublin 2012
Google Scholar
Zamki, grody, ruiny – waloryzacja i ochrona, M. L. Lewicka (red.), Seria Architektura Obronna: t. III, Warszawa – Białystok 2009.
Google Scholar
http://bornholmske-samlinger.dk/.
Google Scholar
http://tidende.dk/?Id=85756.
Google Scholar
http://www.bornholmerneshistorie.dk/hotel-hammershus.html.
Google Scholar
https://naturstyrelsen.dk/lokale-enheder/lokale-nyheder/2017/nov/farvel-til-slotsgaarden-giver-fri-udsigt-til-hammershus/.
Google Scholar
https://www.kulturarv.dk/kid/VisWeilbach.do;jsessionid=137216E2FBF67D08ED395D4CF2674321?kunstnerId=7238&wsektion=alle.
Google Scholar
https://www.utzon-archives.aau.dk.
Google Scholar
https://www.utzon-archives.aau.dk/drawings/hammershus-museum-and-visitors-center-bornholm/HAMMERSHUS_L_097_005.png.html.
Google Scholar
https://www.utzon-archives.aau.dk/drawings/hammershus-museum-and-visitors-center-bornholm/HAMMERSHUS_L_097_005.png.html.
Google Scholar
https://www.utzon-archives.aau.dk/drawings/hammershus-museum-and-visitors-center-bornholm/HAMMERSHUS_L_097_006.png.html.
Google Scholar
Autorzy
Andrzej SiwekInstytut Historii Sztuki UJ Polska
https://orcid.org/0000-0002-3255-8768
absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego - historyk (1987) i historyk sztuki (1991). Doktorat w dziedzinie architektura i urbanistyka (Politechnika Krakowska 2014). Od 2006 kieruje Oddziałem Terenowym Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Krakowie. Dydaktyk w Zakładzie Ochrony Dóbr Kultury Instytutu Historii Sztuki UJ. Zainteresowany refleksją teoretyczną z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego.
Autorzy
Magdalena Trafas-WołoszynWojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Krakowie Polska
https://orcid.org/0000-0001-7962-2109
absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego - archeolog. Główny specjalista w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Krakowie. Autorka publikacji i wystąpień na temat praktyki i teorii ochrony historycznych budowli obronnych.
Statystyki
Abstract views: 166PDF downloads: 188
