Kopiec Kościuszki w Krakowie – pomnik historii. Konserwacja, zarządzanie, promocja
Treść ideowa zabytku. Odrobina historii.
Abstrakt
Kopiec Kościuszki zbudowany w l.1820-1823 przez Naród Polski jako symboliczna mogiła za pomnik dla Tadeusza Kościuszki jest drugą obok Wawelu znacząca subdominantą w krajobrazie kulturowym Krakowa. W poł. XIX w. wokół Kopca zbudowano fort cytadelowy o cechach neostylowych, uznany za arcydzieło architecturae militaris. W r. 1936 Kopiec został wpisany do rejestru zabytków a w 2017 r. rozporządzeniem Prezydenta RP wraz z otoczeniem został uznany za pomnik historii. Jako budowla ziemna Kopiec podlega nieustannym procesom destrukcji, powodowanym siłami natury. Stałą pieczę konserwatorską nad nim sprawuje Komitet Kopca Kościuszki ustanowiony w 1820 r. Komitet też troszczy się o otoczenie Pomnika restaurując podległe mu części fortu. Sukcesem konserwatorsko-adaptacyjnym jest przekształcenie kurtyny południowej (czyli wału ziemnego umocnionego murem, z pochylnią do wytaczania dział) w wielokubaturowe, dwukondygnacyjne centrum konferencyjno-wystawowe. Wpływa też Komitet na prześwietlenie samosiewnego lasu, wokół Kopca i na przedpolu fortu, w celu odsłonięcia tego zabytkowego zespołu. W pozostałych, podległych Komitetowi częściach fortu organizowane są wystawy kościuszkowskie a docelowo ma tu powstać muzeum Kościuszki. Pośród przedsięwzięć mających promować Kopiec Kościuszki z otoczeniem, jako obiekt o wartościach historycznych, architektonicznych i krajobrazowych – materialnych i niematerialnych są liczne publikacje polsko i obcojęzyczne, wykłady głoszone w Polsce, ale też w Stanach Zjednoczonych, Francji, Szwajcarii i Australii. Najlepszym świadectwem ugruntowanego miejsca Mogiły Kościuszki w polskiej przestrzeni i w geografii Globu oraz w świadomości Polaków i wielu cudzoziemców jest ogromna i systematycznie wzrastająca frekwencja.
Słowa kluczowe:
Kopiec Kościuszki – symboliczna mogiła – pomnik – konserwacja - zarządzanie – promocja.Bibliografia
Bogdanowski J., 1966, Fortyfikacje austriackie na ziemiach polskich w latach 1850 – 1914 ,,Studia do Historii Wojskowości” t. XII, cz.1, Warszawa;
Google Scholar
Danowska E., 2017, Jak powstawał Kopiec Kościuszki w Krakowie - jego dzieje w czasach Rzeczypospolitej Krakowskiej [w:] ,,Krakowski Rocznik Archiwalny” XXIII, Kraków, s. 45 - 63;
DOI: https://doi.org/10.4467/12332135KRA.17.002.14656
Google Scholar
Fort 2 ,,Kościuszko” 1994, ,,Atlas Twierdzy Kraków” Seria I, Tom 3, Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa – Komitet Kopca Kościuszki, Kraków;
Google Scholar
Gordziałkowski J., 1994, Dzieje Komitetu Kopca Kościuszki (1820 – 1994) [w:] Kościuszce w hołdzie, red. M. Rokosz, Kraków, s. 85 - 184;
Google Scholar
Gordziałkowski J., 2001, Kopiec Kościuszki – miejsce pielgrzymek Polaków [w:] 180 lat Kopca Kościuszki Materiały z sesji naukowej odbytej 15 kwietnia 2000 roku. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Kraków, s.15 - 103;
Google Scholar
Janczykowski J., 2001, Historia i rewaloryzacja Fortu 2 ,,Kościuszko” [w:] 180 lat Kopca Kościuszki…, j. w. s. 147 - 166;
Google Scholar
Niezabitowski M., 2001, Zbiory Komitetu Kopca Kościuszki i Muzeum Kościuszkowskie w Krakowie [w:] 180 lat Kopca Kościuszki . Materiały z sesji naukowej odbytej 15 kwietnia 2000 roku. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Kraków, s.123 - 146;
Google Scholar
Pamiętnik budowy Pomnika Tadeusza Kościuszki przez Komitet zarządzający tąż budowa wydany, Kraków 1825 [1826]; Dodatek do Pamiętnika budowy Pomnika Tadeusza Kościuszki wydanego w 1825 roku, obejmujący sprawozdanie Komitetu Pomnikiem tym zarządzającego za czas do 1 lipca 1851 r. Kraków 1852; Dodatek drugi do Pamiętnika Pomnika Kościuszki obejmujący czas od 1 lipca 1851 do końca 1876 roku. Kraków 1878;
Google Scholar
Rokosz M., 2001, Wywód historyczno-prawny Kopca Kościuszki w Krakowie i dzieje ustrojowe jego Komitetu w latach 1820 – 2000 [w:] 180 lat Kopca Kościuszki. Materiały z sesji naukowej odbytej dnia 15 kwietnia 2000 roku. Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa. Kraków;
Google Scholar
Rokosz M. , 2001, Katastrofa Kopca Kościuszki w 1997 roku i pierwsze próby ratowania zabytku [w:] 180 lat Kopca Kościuszki…, j. w., s. 167 - 175;
Google Scholar
Rokosz M., 2015, Krajobraz z Kopcem Kościuszki. Szkic geograficzno-historyczny. The Kościuszko Mound and its surrouding landscape [w:] ,,Aura. Ochrona Środowiska” 7/2015, s. 19 - 21;
Google Scholar
Rokosz M., 2016, Najkrótsza historia budowy i napraw Kopca Kościuszki ,,z ojczystej ziemi i z głazu krajowego” [w:] Kopiec Kościuszki i jego podłoże geologiczne. Atlas – Przewodnik. red. A. Wójcik, wyd. Urząd Miasta Krakowa, Wydział Kształtowania Środowiska, Kraków s. 6 - 22;
Google Scholar
Rokosz M., 2017, Kopiec Kościuszki w Krakowie: czym jest i co znaczy / Krakow’s Kościuszko Mound what is and its significance? [w:] Tadeusz Kościuszko - historia, współczesność, przyszłość. Relacje i zależności. Red. nauk. M. J. Żychowska. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Kraków, s. 119 – 125;
Google Scholar
Rokosz M., 2017, Le tertre do Kościuszko a Cracovie: Quest – ce que c’est et quelle est sa signification? [w:] ,,Annales Academie Polonaise des Sciences. Cntre Scientificque a’ Paris” vol 19, 2017, s. 158 – 176;
Google Scholar
Rokosz M., 2018, Obchody Roku Kościuszki w Krakowie. Czynności Komitetu Kopca Kościuszki w Krakowie od 23 marca 2017 do 23 kwietnia 2018 roku [w:] ,,Rocznik Krakowski” t. LXXXIV, Kraków 2018, s. 157 – 170;
Google Scholar
Rokosz M., 2017, Kopiec Tadeusza Kościuszki w Krakowie – znak wiecznotrwały [w:] Rozważny i romantyczny. W 200. Rocznicę śmierci Tadeusza Kościuszki. Muzeum Historyczne Miasta Krakowa. Kraków, s.193 – 211;
Google Scholar
Rożek M., 1981, Kopiec Kościuszki w Krakowie. Wydawnictwo Literackie Kraków;
Google Scholar
Szydłowski T., 1926, Opieka nad zabytkami miasta Krakowa. Z działalności Urzędu konserwatorskiego [w:] ,,Rocznik Krakowski” 20, 1926, s. 192;
Google Scholar
Szydłowski T., 1929, Kronika konserwatorska z lat 1925 do 1928 [w:] ,,Rocznik Krakowski” 22, 1929, s. 143;
Google Scholar
Tylutki J., 2001, Założenia projektowe odbudowy Kopca Kościuszki w Krakowie [w:] 180 lat Kopca Kościuszki … s. 177 – 181;
Google Scholar
Sprawozdania z czynności Komitetu Kopca Kościuszki publikowane na łamach ,,Rocznika Krakowskiego” od t. LX, 1994 r.; w t. LXI –LXIII z lat 1995 – 1997 skrócone sprawozdania w ramach Sprawozdań z działalności Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa; od t. LXIV, 1998 Sprawozdania z czynności Komitetu Kopca Kościuszki.
Google Scholar
Autorzy
Mieczysław Rokoszinfo@kopieckosciuszki.pl
PREZES KOMITETU KOPCA KOŚCIUSZKI W KRAKOWIE Polska
Mieczysław Rokosz, prof. nadzw. dr hab., emeryt związany z Uniwersytetem Jagiellońskim i Akademią Ignatianum w Krakowie; były kierownik Katedry Dziedzictwa Kulturowego Polski, tamże. Wieloletni wykładowca na Studium Muzeologicznym UJ, autor ok. 250 publikacji z historii, szeroko pojętej kultury i ochrony dziedzictwa, w tym kilku książek m.in. Wenecka oficyna Alda Manucjusza i Polska w orbicie jej wpływów, Na szańcach pamięci. Szkice z dziedziny tradycji i tożsamości, Dzwony i wieże Wawelu; badacz zabytkowych dzwonów. Członek rad muzealnych i wielu towarzystw, m. in. członek Wydziału Tow. Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Towarzystwa Naukowego Sandomierskiego, Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu, Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. W l. 1993 – 2008 prezes Towarzystwa Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem, od r. 1994 prezes Komitetu Kopca Kościuszki. mieczyk.rokosz@gmail.com.
Statystyki
Abstract views: 320PDF downloads: 750 PDF downloads: 94
