The Eco-philosophical Breakthrough: Zdzisława Piątek’s Concept
Ignacy S. Fiut
Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Humanistyczny, Katedra Kulturoznawstwa i Filozofii, ul. Gramatyka 8a, 30-071 Kraków (Poland)
Abstract
In the opinion of Zdzisława Piątek, the eco-philosophical breakthrough has its genesis in the development of 20th century new axiology indicating, that the value of “sustainability of life” constitutes the highest value for man. On the moral plane, it becomes the source of biocentric and and ecocentric attitudes, lessening human “species chauvinism”. Such attitudes are characterized by the profound axiological conviction that nature as the original environment of human existence possesses internal value, and therefore must constitute the source of ethical concern as a morally vital object. Consequently, man as a source of ethical choices should be responsible for nature’s mode of being, which is strictly related to the quality of his life and dignity, as well as defines the fate of future generations of mankind.
According to Zdzisława Piątek, the development of natural and biological sciences constitutes another important cause of eco-philosophical breakthrough. Presently, these sciences provide vast rational knowledge concerning the real relationships between humans, both their biological and cultural essence, and their natural living base. This knowledge provides not only assumptions and arguments for the eco-philosophy, but also broadens the spaces of reflection over the role and place of man within the natural being, and also the future of this natural coexistence.
Zdzisława Piątek also believes that the progress of natural and biological sciences must be evolution-oriented on the level of philosophical analysis, and should correspond to the development of social sciences and humanities in order, that the understanding of man as a link of historical process of evolution would be possible, alongside his mind and its symbolic outcomes, creating his culture and generating the forms of social interactions. This knowledge presents the real situation of man within the system of biosphere and renders it possible for him to make critical use of scientific achievements in order to assure a harmonious coexistence of people and nature, as well as the further development of their specific species characteristics, the expression of which is culture. Zdzisława Piątek also criticizes the idealistic and radically anthropocentric attitudes which juxtapose the cultural essence of man with his relationships with the natural determinants of his existence, for instance the concept of “intelligent design”. Such attitudes limit the freedom of scientific research and prevent the rational use of scientific discoveries that could serve the improvement of the quality of human life and actual dignity of man.
Keywords:
eco-philosophy, biocentrism, ecocentrism, new ecological ethicsReferences
DAWKINS R.., Samolubny gen, Prószyński i S-ka, Warszawa 1996.
Google Scholar
FIUT I.S., Konsiliencyjny model nauki Edwarda O. Wilsona, w: Ideał nauki i wartości w filozofii XIX i XX wieku, „Idee i Myśliciele”, t. VI, red. Fiut I.S., Kraków 2004.
Google Scholar
FIUT I.S, Ewolucyjna i komunikacyjna koncepcja umysłu, w: Tożsamość-podmiot - komunikowanie, „Idee i Myśliciel”, t. X, red. Fiut I.S., Kraków 2009.
Google Scholar
GELLE-MANN M., Kwarki i jaguar. Przygody z prostotą i złożonością, Wydawnictwo CIS, Warszawa 1996.
Google Scholar
HULL Z., Ekofilozofia i środowisko przyrodnicze, w: Świadomość środowiska, red. Galewicz W., Universitas, Kraków 2006.
Google Scholar
JACOB F., Historia i dziedziczność, PIW, Warszawa 1973.
Google Scholar
JACOB F., Gra możliwości. Eseje o różnorodności życia, PIW, Warszawa 1987.
Google Scholar
JACOB F., Mysz, mucha i człowiek, PIW, Warszawa 1999.
Google Scholar
ŁATOWSKI K., Ekologia a filozofia. Od ekologii jako wiedzy biologicznej, do ekologii jako wiedzy humanistycznej, w: Wprowadzenie do filozoficznych problemów biologii, red. Papuziński A., Branta, Bydgoszcz 2001.
Google Scholar
MARGULIS L., Symbiotyczna planeta, Wydawnictwo CIS, Warszawa 2000.
Google Scholar
MILLER G., Umysł w zalotach. Jak wybory seksualne kształtowały naturę człowieka, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2004.
Google Scholar
PIĄTEK Z., Przyroda i wartości, w: Szamańska B., Wartość bycia. Władysławowi Stróżowskiemu w darze, red. Karłowicz D., Lipiec J., Markiewicz B., Polskie Towarzystwo Filozoficzne, Kraków-Warszawa 1993.
Google Scholar
PIĄTEK Z., 1997a, Ekologia a ekologizm, filozofia wobec nowej ideologii społecznej, w: Kwartalnik Filozoficzny , t. XXV, z. 2.
Google Scholar
PIĄTEK Z., 1997b, Environmental Ethics and the Moralistic Fallacy, w: Report on Philosophy nr 16-17.
Google Scholar
PIĄTEK Z., Etyka środowiskowa. Nowe spojrzenie na miejsce człowieka w przyrodzie, Księgarnia Akademicka, Kraków 1998.
Google Scholar
PIĄTEK Z., Ludzkość wobec wyzwań ze strony inżynierii genetycznej, w: Człowiek wobec świata na przełomie wieków. Nowe i dawne wzorce duchowości, red. Kudelska M., Collegium Columbinum, Kraków 2001.
Google Scholar
PIĄTEK Z., Człowiek jako podmiot zrównoważonego rozwoju: konsekwencje filozoficzno-społeczne, w: Zrównoważony rozwój. Od utopii do praw człowieka, red. Papuziński A., Branta, Bydgoszcz 2005, s. 14-29.
Google Scholar
PIĄTEK Z., 2007a, Kontrowersje wokół wewnętrznych i zewnętrznych celów rozwoju nauki, w: Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria, Rocznik 16, nr 3(63).
Google Scholar
PIĄTEK Z., 2007b, Filozoficzne podłoże zrównoważonego rozwoju, w: Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol. 2, No 1.
Google Scholar
PIĄTEK Z., 2007c, Przyrodnicze i społeczno-historyczne warunki równoważenia ładu ludzkiego świata, w: Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol.2, No 2.
Google Scholar
PIĄTEK Z., Pawi ogon, czyli o biologicznych uwarunkowaniach kultury, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2007d.
Google Scholar
PIĄTEK Z., Ekofilozofia, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Google Scholar
PIĄTEK Z., 2008, Etyka szacunku dla życia Alberta Schweitzera a ekofilozofia, w: Problemy Ekorozwoju/Problems of Sustainable Development, vol.3, No 2.
Google Scholar
PIĄTEK Z., O śmierci, seksie i metodzie zapłodnienia in vitro, Kraków 2009.
Google Scholar
POPPER K. R., Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992.
Google Scholar
TYBURSKI W., System wartości i ochrona środowiska przyrodniczego, w: Człowiek i środowisko. Dyscypliny humanistyczne i ekologia, red. Tyburski W., Courier exe, Toruń 1995.
Google Scholar
Authors
Ignacy S. FiutAkademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Humanistyczny, Katedra Kulturoznawstwa i Filozofii, ul. Gramatyka 8a, 30-071 Kraków Poland
Statistics
Abstract views: 13PDF downloads: 3
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
