W stronę koegzystencji. Odpowiedzialność w dyskusji o Antropocenie
Jeremiasz Szyndler
University of Silesia, Doctoral School, Wojewódzka 50/3A, 40-026 Katowice, Poland (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-5342-4427
Abstrakt
Koncepcja P. Crutzena i E. Stoermera sugerująca, że ludzkość wkroczyła w nową epokę geologiczną – antropocen, w której gatunek ludzki stał się wiodącą siłą geologiczną, jest przedmiotem multidyscyplinarnych badań naukowych. Debata nad Epoką Człowieka ponownie łączy sferę faktów ze sferą normatywną, kontynuując jednocześnie koncepcję ekorozwojową zorientowaną na poszukiwanie nowych rozwiązań społeczno-ekonomicznych. Jednym z założeń naturalistycznej narracji antropocenu jest przekonanie, że działalność człowieka ma największy wpływ na środowisko i to my jesteśmy odpowiedzialni za jego stan. Często porównywana w literaturze do innych wielkich rewolucji w nauce – teorii Kopernika i Darwina – zmiana paradygmatu myślenia w epoce antropocenu zmusza nas do ponownego przemyślenia kluczowych pojęć filozofii klasycznej: człowieka, natury, odpowiedzialności. Artykuł przedstawia zarys debaty etycznej na temat odpowiedzialności w antropocenie, z uwzględnieniem jej aspektów zbiorowych i indywidualnych, oraz wprowadza nową koncepcję współistnienia, integrującą ekosystemy z technosferą.
Słowa kluczowe:
Antropocen, ludzie, przyroda, odpowiedzialność, etyka, technosferaBibliografia
BIŃCZYK E., 2018, Epoka człowieka, PWN, Warszawa.
Google Scholar
BIŃCZYK E., 2013, Ocalić Gaję i zbawić zbiorowość. Ekoteologiczne sugestie Brunona Latour, Stan rzeczy, 2(5): 137-
DOI: https://doi.org/10.51196/srz.5.10
Google Scholar
BIŃCZYK E., 2018 Troska o postprzyrodę w epoce antropocenu, Etyka 57: 137-155.
DOI: https://doi.org/10.14394/42
Google Scholar
BONNEUIL C., FRESSOZ J.B., 2017, Shock of The Anthropocene, Verso Books Press, Londyn.
Google Scholar
CIANCONI P., BETRO S., JANIIRI L., 2020, The Impact of Climate Change on Mental Health: A Systematic Descriptive Review, Frotniers in Psychiatry, 11(74): 1-15.
DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.00074
Google Scholar
CIĄŻELA H., 2006, Etyka odpowiedzialności H. Jonasa, a ‘trwały i zrównoważony rozwój’ (Imperatywy i dylematy), Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, 1(2): 107-114.
Google Scholar
GARDINER S., 2004, Ethics and Global Climate Change, Ethics 114(3): 555-600.
DOI: https://doi.org/10.1086/382247
Google Scholar
HAMILTON C., 2017, Defiant Earth, Allen & Unwin Press, Crow’s Nest.
Google Scholar
HAYES K., BLASHKI G., BURKE S., REIFELS L., 2018, Climate change and mental health: risks, impacts and priority actions, International Journal of Mental Health Systems, 12(28): 1-12.
DOI: https://doi.org/10.1186/s13033-018-0210-6
Google Scholar
HOŁY-ŁUCZAJ M., BLOK V., 2019, How to Deal with Hybrids in the Anthropocene? Towards a Philosophy of Technology and Environmental, Philosophy 2.0, Environmental Values, 28: 325–345.
DOI: https://doi.org/10.3197/096327119X15519764179818
Google Scholar
HORNBORG A., 2015, The Political Ecology of Technocene: uncovering ecologically unequal exchange in the world
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315743424-5
Google Scholar
system, The Anthropocene and Global Environmental Crisis, Routledge, New York Studies, 44(3): 594-630.
Google Scholar
JAMIESON D., 1992, Ethics, Public Policy and Global Warming, Science, Technology & Human Values, 17(2): 139-
DOI: https://doi.org/10.1177/016224399201700201
Google Scholar
JONAS H., 1984, The Imperative of Responsibility, in Search of an Ethics for the Technological Age, The University of Chicago Press, Chicago.
Google Scholar
IPPC, Special report: Climate Change and Land, https://www.ipcc.ch/srccl/ (20.05.2021).
Google Scholar
KIPEAS A., Człowiek wobec dylematów filozofii techniki, Wydawnictwo Gnome, Katowice.
Google Scholar
KEMPF H., 2008, How the Rich are Destroying the Earth, Green Books, Cambridge.
Google Scholar
LATOUR B., 2017, Facing Gaia: Eight Lectures on the New Climate Regime, John Wiley & Sons, Cambridge.
Google Scholar
MARZEC A, 2018, ‘Jesteśmy połączonym z sobą światem’ – Timothy Morton i widmo innej wspólnoty, Teksty drugie 2: 88-101.
DOI: https://doi.org/10.18318/td.2018.2.6
Google Scholar
MARZEC A, 2019, Czy warzywa pamiętają o swoich korzeniach? O nostalgii w społeczeństwie roślin i projekcie ekologii bez ‘Natury’, Poetyki ekocydu. Historia, natura, konflikt, eds. Ubertowska A., Korczyńska-Partyka D., Kuliś E., IBL, Warsaw: 69-83.
Google Scholar
MCKIBBEN B., 2006, The End of Nature, Random House inc.
Google Scholar
MOORE J., 2017, The Capitalocene Part I: On the Nature & Origins of Our Ecological Crisis, Journal of Peasant: 1-39.
Google Scholar
MORTON T., 2016 Dark Ecology: For a Logic of Future Coexistence, Columbia University.
DOI: https://doi.org/10.7312/mort17752
Google Scholar
NORGARD K., 2012, Climate Change, Emotions and Everyday Life, MIT Press, Cambridge.
Google Scholar
ORESKES N., Conway E., 2011, Merchants of Doubt, Bloomsbury Publishing, Londyn.
Google Scholar
RENN J., 2020, The Evolution of Knowledge: rethinking Science for the Anthropocene, Princeton University Press.
DOI: https://doi.org/10.1515/9780691185675
Google Scholar
RIPPLE J & 15 364 scientists from 184 countries, 2017, World Scientists’ Warning to Humanity: A Second Notic, BioScience, 67(12): 1026-1028.
DOI: https://doi.org/10.1093/biosci/bix125
Google Scholar
ROCKSTROM J., STEFFEN W., 2009, Planetary Boundaries: Exploring the Safe Operating Space for Humanity, Ecology and Society, 14(2): 32-66.
Google Scholar
STIEGLER B., 2018, Neganthropocene, Open Humanities Press.
Google Scholar
TYBURSKI W., 2006, Powstanie i rozwój filozofii ekologicznej, Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, 1(1): 7-15.
Google Scholar
UNEP, Global Environmental Outlook 6, https://www.unep.org/resources/global-environment-outlook-6 (20.05.2021).
Google Scholar
VOGEL S., 2015, Thinking Like a Mall Environmental Philosophy After the End of Nature, MIT Press, Cambridge.
DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/9780262029100.001.0001
Google Scholar
WILISTON B., 2015, The Anthropocene Project: Virtue in the Age of Climate Change, University of Oxford Press, Oxford.
DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198746713.001.0001
Google Scholar
Autorzy
Jeremiasz SzyndlerUniversity of Silesia, Doctoral School, Wojewódzka 50/3A, 40-026 Katowice, Poland Polska
https://orcid.org/0000-0002-5342-4427
Statystyki
Abstract views: 51PDF downloads: 28
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.