Tradycja judeochrześcijańska, jako źródło paradygmatu rozwoju zrównoważonego
Małgorzata Pink
University of Agriculture in Krakow, Institute of Economics and Social Sciences, Department of Economics and Economic Policy, al. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków, Poland (Polska)
Abstrakt
Rozwój gospodarczy ostatnich dwustu lat był w historii ludzkości zdarzeniem bez precedensu. Jego dynamika wynikała przede wszystkim z postępu wiedzy i technologii, ale wiązała się również z przyjęciem i akceptacją wartości o charakterze utylitarnym, a co za tym idzie sformułowaniem celów społecznych w kategoriach zysku producenta i użyteczności konsumenta. Takie podejście, z konieczności krótkookresowe, wyzwoliło niespotykanie szybki wzrost produkcji, umożliwiający dokonanie cywilizacyjnego skoku wielu społeczeństw, jednak za cenę zachwiania globalnej równowagi społecznej oraz ekologicznej.
Próba przywrócenia równowagi społecznej i ekologicznej musi wiązać się ze zmianą paradygmatu gospodarczego, na ten uwzględniający potrzeby społeczne oraz naturalne ograniczenia. Ekonomia zrównoważonego rozwoju jest koncepcją, w której cele ekonomiczne oraz horyzont czasowy zostały przeformułowane, obejmując poza rozwojem gospodarczym również obszary ekologii i społeczno-kulturowy, a rozwój rozumiany jest w perspektywie długookresowej. Koncepcja ta traktowana jest, jako stosunkowo współczesna i dopiero w drugiej połowie XX wieku zaczęto rozważać ją, jako alternatywę dla konwencjonalnych metod gospodarowania. Jej korzeni upatruje się w niemieckiej kulturze gospodarowania zasobami leśnymi, jednak koncepcja zrównoważonego rozwoju sfery ekologicznej, społecznej i gospodarczej wydaje się mieć swój początek już u samych źródeł cywilizacji judeochrześcijańskiej.
Teksty Starego i Nowego Testamentu, oraz uzupełniające je pisma uznawane przez judaizm i chrześcijaństwo, tworzą spójny wizerunek rozwoju społecznego, w który sfery ekologii, potrzeb społecznych i gospodarki zajmują równie istotne pozycje. Wbrew powszechnej jeszcze w latach 60. opinii, oskarżającej, w oparciu o fragment Księgi Rodzaju (napełniajcie ziemię i czyńcie ją sobie poddaną), oskarżającej tradycję judeochrześcijańską o katastrofę ekologiczną, jej źródła zawierają silnie proekologiczny przekaz. Jeśli chodzi o rozwój społeczny, zarówno w Starym, jak i Nowym Testamencie, problematyka sprawiedliwych relacji społecznych stanowi trzon tematyczny wspomnianych tekstów. Trzecim obszarem, pogłębionej analizy są procesy gospodarcze zachodzące zarówno na poziomie mikro i makroekonomicznym, których ograniczeniem jest właśnie zachowanie zasad sprawiedliwości społecznej oraz ograniczeń płynących z natury.
W artykule przedstawiono wybrane, zawarte w źródłach judeochrześcijańskich, zagadnienia rozwoju w ramach trzech obszarów: ekologicznego, społecznego i gospodarczego, tworzące zręby współczesnego paradygmatu rozwoju zrównoważonego.
Słowa kluczowe:
rozwój zrównoważony, cywilizacja judeochrześcijańska, ekologiczny, społeczny, gospodarczy, Stary Testament, Nowy TestamentBibliografia
1611 King James Bible (KJV), Cambridge Edition, Cambridge, circa 1900.
Google Scholar
ATTALI J., 2003, Żydzi, świat, pieniądze, Cyklady, Warszawa.
Google Scholar
Babylonian Talmud, Tractate Taanith http://www.halakhah.com/pdf/moed/Taanith.pdf (03.01.2016).
Google Scholar
BAKKEN P. W., ENGEL J.G., ENGEL J.R., 1995, Ecology, Justice and Christian Faith. A Critical Guide to the Literature, Greenwood Press, Westport.
Google Scholar
BARTHOLOMEW I OF CONSTANTINOPOLE, 2013, Patriarch Bartholomew’s Message to 19th Session of the Conference of the Parties https://zenit.org/articles/patriarch-bartholomew-s-message-to-19th-session-of-the-conference-of-the-parties/ (29.03.2016).
Google Scholar
BENEDICT XVI, 2011, Address to the Bundestag, Berlin, http://w2.vatican.va/content/benedict-xvi/en/speeches/2011/september/documents /hf_ben-xvi_spe_20110922_reichstag-berlin.htm (29.03.2016).
Google Scholar
BENEDICT XVI, 2009, Homily at the Vespers July 24 in the Cathedral of Aosta, in: L'Osservatore Romano, https://w2.vatican.va/content/benedict-xvi/en/homilies/2009/documents/hf_ben-xvi_hom_20090724_vespri-aosta.html (10.11.2015).
Google Scholar
BILDSTEIN G. J., 2005, Tikkun olam, in: Tikkun Olam. Social Responsibility in Jewish Thought and Law, eds. Shatz D., Vaxman C.I., Diament N.J., Rowman & Littlefield, Oxford p. 17-60.
Google Scholar
COBB J.B., 1995, Is it too late? A Theology of Ecology, Environmental Ethics Books, DeLeon Springs, Florida.
Google Scholar
EASWARAN E., 2005, Words to Live By. Short Reading of Daily Wisdom, Nilgiri Press, Tomales, California.
Google Scholar
FAMIELEC J., 2014, W poszukiwaniu ładu gospodarki zrównoważonej in: Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae 18, 1, p. 89-101, based on: Hauff V., Unsere gemeinsame Zukunft – Der Brundtland – Bericht der Weltkomission für Umwelt und Entwicklung, Greven 1987.
Google Scholar
FRANCIS, 2015, Laudato Si', Vatican.
Google Scholar
GAL-ED E., 2005, Księga świąt żydowskich, Cyklady, Warszawa.
Google Scholar
GOTTLIEB R.S., 2006a, A Greener Faith: Religious Environmentalism and Our Planet’s Future, Oxford University Press, Inc., New York.
Google Scholar
GOTTLIEB R.S., 2006b, The Oxford Handbook of Religion and Ecology, Oxford University Press, Inc. New York.
Google Scholar
HARRIS J.M., WISE T.A., GALLAGHER K. P., GOODWIN N. R., 2001, A Survey on Sustainable Development. Social and Economic Dimensions Frontier Issues in Economic Thought, Neva R. Goodwin, Series Editor, Island Press.
Google Scholar
ISAAC M. D., 2005, Centennial Rumination on Max Weber's The Protestant Ethics and the Spirit of Capitalism, Universal Publishers, Boca Raton, Florida.
Google Scholar
IUNC/UNEP/WWF, 1991, Caring for the Earth. A Strategy for Sustainable Living, Gland, Switzerland.
Google Scholar
JOHN PAUL II, 1979, Redemptor Hominis, Vatican.
Google Scholar
KIETLIŃSKI K., 2006, Religijne determinanty działalności gospodarczej w perspektywie czterech wielkich religii: judaizmu, buddyzmu, chrześcijaństwa i islamu, in: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, 8 (1), p. 43-59.
Google Scholar
MADDISON A., 2001, The World Economy. A Millennial Perspective, OECD Publications, Paris.
Google Scholar
MADDISON A., 2007, Contours of the World Economy, 1-2030 AD: Essays on Macroeconomic History, Oxford University Press, Oxford, New York.
Google Scholar
MELLO A., 2002 Judaizm, WAM, Kraków.
Google Scholar
MINTZER I.M., 1992, Confronting Climate Change: Risks, Implications and Responses, Cambridge, Cambridge University Press.
Google Scholar
NAJDA A.J., 2008, Ekologiczne samookreślenie Jezusa w Ewangelii św. Jana, in: Studia Ecologicae et Bioethicae, 6, p. 93-104.
Google Scholar
OMOBOWALE E.B., SINGER P.A., DAAR A.S., 2009, The three main monotheistic religions and GMO food technology: an overview of perspectives, in: BMC International Health and Human Rights, http://www.biomedcentral.com/content/pdf/1472-698X-9-18.pdf (17.12.2015).
Google Scholar
PAPUZIŃSKI A., 2013, Aksjologia zrównoważonego rozwoju: próba typologizacji, in: Problemy Ekorozwoju/ Problems of Sustainable Development, vol. 8, no. 1, p. 5-25.
Google Scholar
PAUL VI, 1965, Gaudium et Spes, Vatican.
Google Scholar
RANDERS J., 2012, A Global Forecast for the Next Forty Years – 2052, Chelsea Green Publishing, VT, USA.
Google Scholar
RATZINGER J., 1994, Wprowadzenie w chrześcijaństwo, ZNAK, Kraków.
Google Scholar
ROGALL H., 2010, Ekonomia zrównoważonego rozwoju, Zysk i S-ka, Poznań.
Google Scholar
ROTHBARD M.N., 1976, New Light on the Prehistory of the Austrian School, in: Library of Economics and Liberty, http://www.econlib.org /library/NPDBooks/Dolan/dlnFMA4.html (03.02.2016).
Google Scholar
SEDLÁČEK T., 2011, Economics of Good and Evil, Oxford University Press Inc., New York.
Google Scholar
SHAPIN S., 1988, Understanding the Merton Thesis, in: Isis, vol. 79, No. 4, p. 594-605, https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/3403054/Shapin_Understanding_Merton.pdf?sequence=2 (20.01.2016).
Google Scholar
SINTADO C.A., Social Economy, Ecojustice and the New Testament, in: Liberty Readings, Ethics Theses 6, Geneva, Switzerland, http://www.globethics.net/documents/4289936/13403260/GE_theses_6_web_final.pdf/14d56ec0-39dc-4b9c-8f97-6d87276f6bd8 (10.10.2015) .
Google Scholar
SOMBART W., 2001, The Jews and Modern Capitalism, Batoche Books, Kitchener.
Google Scholar
SPYCHAJ M., 2016, Makabryczny przepis, in: Silva Rerum, Muzeum Pałacu Króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie, http://www.wilanow-palac.pl/makabryczny_przepis.html (17.01.2016).
Google Scholar
WAGNER-TSUKAMOTO S., 2013, Ethical Principles of Old Testament Economics: Implications for the Teaching of Business Ethics, Working Paper, ULSM Leicester, University of Leicester, https://lra.le.ac.uk/bitstream/2381/27 667/2/LRA-Teaching_business_ethics_FINA L.pdf (11.11.2015).
Google Scholar
WEBER M., 2011, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Aletheia, Warszawa.
Google Scholar
WHITE L. 1967, The Historical Roots of our Ecological Crisis, in: Science vol. 155, p. 1203-1207.
Google Scholar
WWF, 2014, Living Planet Report, http://www.footprintnetwork.org/images/article_uploads/LPR2014_summary_low_res.pdf (10.09.2015).
Google Scholar
ZDANOWSKA M., 2012, Zmierzch epoki ekologii? in: ZNAK no. 681, http://www.miesiecznik.znak.com.pl/6812011marzena-zdanowska-zmierzch-epoki-ekologii/ (10.02.2016).
Google Scholar
Autorzy
Małgorzata PinkUniversity of Agriculture in Krakow, Institute of Economics and Social Sciences, Department of Economics and Economic Policy, al. Mickiewicza 21, 31-120 Kraków, Poland Polska
Statystyki
Abstract views: 7PDF downloads: 3
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
