Town of Zhovkva (Żółkiew) in western Ukraine – an example of urban complex built at the end of the 16th century on the concept of the renaissance “ideal town”
Mykola Bevz
Katedra Architektury i Konserwacji, Uniwersytet Narodowy “Politechnika Lwowska” (Ukraina)
Abstrakt
The town of Zhovkva (Żółkiew) belongs to the late Renaissance foundations of private resident cities in Halychyna in the late 16th century. Urban-spatial structure of the town was designed according to the Renaissance ideal city. The city consisted of two conjugated parts: the owner’s castle and the fortified downtown. The combination of these two parts was of a specific nature – when the central square of the town is combined with the facade of the castle complex.
On the base of the historical and urban studies presented the hypothesis that town of Zhovkva (Żółkiew) is an unique example of late Renaissance urbanism. The start of town build was in 1594 according to a project based on the concept of “ideal town”. We are thinking, that the author of the project and plan of town was Paolo Clamensi – Italian architect, worked in Lviv at the end of 16th century. The towns have a well-preserved original Renaissance planning structure and a number of architectural monuments that are connected with it. Reconstruction of the original historical town plan allows us to express the hypothesis of its similarity to the projects of cities published in the treatise of the Italian architect of the 16th century Pietro Cataneo.
Słowa kluczowe:
town of Zhovkva (Żółkiew), town planning structure, Renaissance, urban composition, development of a town, Pietro CataneoBibliografia
https://whc.unesco.org/en/statesparties/ua. Tentative list (25.06.2018).
Google Scholar
Yaremych H. Zhovkva–istorychnemisto-zapovidnyk // Halytsʹkabrama.-Lʹviv: „TsentrEuvropy“,1997, № 4/28, с. 5; Barącz Ks. Sadok. Pamiątki miasta Żỏłkwi. Drugie wydanie.- Lwỏw: drukarnia „Gas. Narod.”, 1877.- S. 12;
Google Scholar
Kalika Y., YaremychH. Nesterov. Putivnyk.-Lʹviv: Kamenyar, 1990.- S. 1−52;
Google Scholar
Mykola Bevz. Architekturno-prostorovyi uklad mista Zhovkvy v konteksti europeiskoyi urbanistyky. In: Halytsʹka brama.-Lviv: „Tsentr Yevropy“,1997, № 4/28, с. 6−7;
Google Scholar
Mykola Bevz. Zhovkva – renesansne idealne misto. Ukrainska realizatsia kontseptualnoji schemy Pietro Cataneo. In: Istorychna, mystetska i architekturna spadshchyna Zhovkvy: problemy ochorony, restavratsii ta vykorystannia. Zhovkva-Lviv, 1998. S. 36−43;
Google Scholar
Bevz M., Okonchenko O., Okonchenko I. Doslidzhennya budynku na “vezhi” po vul. Vasyliansʹkiy u m. Zhovkvi // Arkhitektura: Visnyk Natsionalʹnoho universytetu “Lʹvivsʹka politekhnika” – Lʹviv, 2002. – №439 – S.128−133.
Google Scholar
Barącz Ks. Sadok. Pamiątki miasta Żółkwi. Drugie wydanie.- Lwów: drukarnia „Gas. Narod.”, 1877.- S. 12;
Google Scholar
Kalika YA., Yaremych H. Nesterov. Putivnyk.- Lʹviv: Kamenyar, 1990.- S. 15;
Google Scholar
Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 1. Zhovkva, 2010, 557 s.; Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 2. Zhovkva, 2012, 389 s.;Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 3. Zhovkva, 2014, 341 s.; Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 1. Zhovkva, 2016, 402 s.;
Google Scholar
Zhovkva – istorychne misto-zapovidnyk // Halytsʹka brama.- Lʹviv: „Tsentr Euvropy“, 1997, № 4/28, s. 1 – 30.
Google Scholar
Velykyi V., Golyak V., Kovalchuk M., Lytvyn M., Naumenko K. Zhovkivshchyna: istorychnyi narys. – Zhovkva-Lviv-Baltimore: Instytut ukrayinoznavstva im. I. Krypʺyakevycha NAN Ukrayiny. Zemlyatsʹke ob’yednannya “Zhovkivshchyna“, 1994 – Tom 1. – 326 s.
Google Scholar
Zhovkva. Ukrainian Historic Towns Atlas. Volume 3. Editor M. Kapral, Lviv, National Academy of science of Ukraine, 2016, 52 p. + 22 ill.
Google Scholar
Bevz M., Czuba M., Dubyk Y. and other. Wooden tserkvas of the Carpathian region in Poland and Ukraine. Cultural property of the republic of Poland and Ukraine for inclusion in the World Heritage List. Warsaw-Kyiv, Lviv: Rastr-7, 2011.- T. 1−2, T. 1 – 291 p., T. 2 – 151 p.;
Google Scholar
Bevz M. Zhovkva. Tserkva of the Holy Trinity. Brief history of the site // Wooden tserkvas of the Carpathian region in Poland and Ukraine. Cultural property of the republic of Poland and Ukraine for inclusion in the World Heritage List. Warsaw-Kyiv, 2011.- T. 1. – S. 162−166.
Google Scholar
Sosnowski O. O planach osiedli sprzężonych w Polsce // Biuletyn Historii Sztuki i Kultury, 1935, t. IV, nr. 2, s. 69−78; [16] Chornovus V. Urbanistychni kontseptsiyi idealʹnoho mista epokhy Vidrodzhennya ta yikh realizatsiya na zakhidnoukrayinsʹkykh zemlyakh // Naukovi zoshyty kafedry restavratsiyi ta rekonstruktsiyi arkhitekturnykh kompleksiv.- Lʹviv: Derzhavnyi universytet „Lʹvivsʹka politekhnika 1993. – № 1. – С. 110−114;
Google Scholar
Kravtsov S. Slidy frantsuzʹkoyi shkoly u fortyfikatsiyakh Ukrayiny u XVII st. / Fortyfikatsiya Ukrayiny. Materialy mizhnarodnoyi konferentsiyi. – Kam’yanetsʹ-Podilʹsʹkyy, 1993, с. 24; Chornovus V. Urbanistychni kontseptsiyi idealʹnoho mista epokhy Vidrodzhennya ta yikh realizatsiya na zakhidnoukrayinsʹkykh zemlyakh // Naukovi zoshyty kafedry restavratsiyi ta rekonstruktsiyi arkhitekturnykh kompleksiv.- Lʹviv: Derzhavnyi universytet „Lʹvivsʹka politekhnika 1993. – № 1. – С. 110−114;
Google Scholar
Martynyuk A. Rezulʹtaty arkhitekturno-arkheolohichnykh rozvidok kvartalu na pl. Vicheviy // Halytsʹka brama.- Lʹviv: „Tsentr Yevropy“, № 4/28, с. 13−14;
Google Scholar
Kryp’yakevych I. Z mynuloho Zhovkvy.- Zhovkva: Prosvita, 1930. – 30 s.
Google Scholar
Ksiąnżek M. Materialy pomocnicze do studiow w zakresie historii urbanistyki.- Krakow: Politechnika Krakowska, 1994.- 336 s., s. 227−237;
Google Scholar
Kuśnierz K. Sieniawa. Załozenie rezydencjonalne Sieniawskich. Rozwój przestrzenny w XVII oraz XVIII wieku.- Rzeszów: 1984.- 260 s., s. 142−157;
Google Scholar
Kuśnierz K. Miejskie ośrodki gospodarcze wielkich latyfundiów poludniowej Polski w XVI oraz XVII wieku.- Kraków: Politechnika Krakowska, 1989.- S. 29−32;
Google Scholar
Kalika YA., Yaremych H. Nesterov. Putivnyk.-Lʹviv: Kamenyar, 1990.- S. 1−52;
Google Scholar
Mykola Bevz. Architekturno-prostorovyi uklad mista Zhovkvy v konteksti europeiskoyi urbanistyky. In: Halytsʹkabrama.- Lʹviv: „TsentrYevropy“,1997, № 4/28, с. 6−7;
Google Scholar
Mykola Bevz. Zhovkva – renesansne idealne misto. Ukrainska realizatsia kontseptualnoji schemy Pietro Cataneo. Istorychna, mystetska i architekturna spadshchyna Zhovkvy: problemy ochorony, restavratsii ta vykorystannia. Zhovkva-Lviv, 1998. S. 39−42;
Google Scholar
Bevz M., Okonchenko O., Okonchenko I. Doslidzhennyabudynkuna “vezhi” povul. Vasyliansʹkiy u m. Zhovkvi // Arkhitektura: Visnyk Natsionalʹnoho universytetu “Lʹvivsʹka politekhnika” – Lʹviv, 2002. – №439 – S.128−133.
Google Scholar
Książek M. Zagadnienia genezy rozplanowania i typologii miast prywatnych XVI i XVII wieku w Poludniowej Malopolsce. – Kraków: Politechnika Krakowska, 1988. – S. 159−162; Kuśnierz K. Miejskie ośrodki gospodarcze wielkich latyfundiów poludniowej Polski w XVI oraz XVII wieku.- Kraków: Politechnika Krakowska, 1989.- S. 29−38; Polska XVII wieku. Państwo, spółeczeństwo, kultura / Pod red. J. Tazbira.- Warszawa: Wiedza Powszechna, 1977.- 368 s.;
Google Scholar
Kuśnierz K. Zabytkowe wartości naczelne mista historycznego dawnej Galicji na przykladzie Brzeżan, Brodów, Żółkwi oraz Stanisławowa. In: Urbanistychno-arkhitekturni problemy mist Halychyny. – Lʹviv-Krakiv: 1992. – S. 19 – 20;
Google Scholar
Bevz M. Problems of Urban Restoration on the Example of Historic Cities of Western Ukraine // Architektura bez Granic: Kultura Miasta – Miasto w Kulturze. – Wroclaw: Politechnika Wroclawska, 2012. – S. 102−111.
Google Scholar
Vuytsyk V. Istoryko-arkhitekturnyy zapovidnyk u misti Lʹvovi.- Lʹviv: Kamenyar, 1989.- С. 5−20;
Google Scholar
M. Kostomariv. Istoryya Ukrayiny. – Lʹviv: NTSH, 1918. – S.160−165;
Google Scholar
Niedzwiecki M. Z przeszlosci Żółkwi. – Lwów: Nakładem autora z drukarni “Polonia”, 1908. – 73s.
Google Scholar
Trehubova T. Starodavnye misto Sharhorod // Teoriya ta istoriya arkhitektury.- Kyyiv: NDITIAM, 1995. – S. 57−71;
Google Scholar
Trehubova T. Starodavnye misto Sharhorod…, 1995. – S. 58−59;
Google Scholar
Kuśnierz K. Zabytkowe wartości naczelne mista…, 1992. – С. 19−20; Chornovus V. Urbanistychni kontseptsiyi idealʹnoho mista epokhy Vidrodzhennya …, 1993. – № 1. – С. 110−114;
Google Scholar
Krawtsow S. O układzie przestrzennym miasta Brody w XVI-XVII w. // Kwartalnik architektury i urbanistyki.- T. XXXVII.- Zesz. 1.- Warszawa: PWN, 1992.- S. 3−4;
Google Scholar
Kravtsov S. Mistobudivna istoriya Brodiv ta Hiyom Levasser de Boplan // Ukrayina v mynulomu. – Vyp. IV. – Kyiv-Lʹviv: 1993. – S. 31−39; Sozansʹkyy I. Z mynuvshyny Brodiv. Prychynky do istoriyi mista. – Lʹviv: NTSH, 1911. – 69 s.;
Google Scholar
Mykola Bevz. Zhovkva – renesansne idealne misto. Ukrainska realizatsia kontseptualnoji schemy Pietro Cataneo. In: Istorychna, mystetska i architekturna spadshchyna Zhovkvy: problemy ochorony, restavratsii ta vykorystannia. Zhovkva-Lviv, 1998. S. 39−42;
Google Scholar
Kalika Y., Yaremych H. Nesterov. Putivnyk.- Lʹviv: Kamenyar, 1990.- S. 52;
Google Scholar
Soldini N. La costruzione di Guastalla // Annali di architettura. Centro Internazionale di Studi di Architettura “Andrea Palladio”. Vicenza: Electa. – 1992−1993. – N. 4−5. P. 57−87; Zarębska T. Funkcje i formy placów miejskich w Polsce XVI-XVIII w. // Кwartalnik Historii Kultury Materialnej.- Nr. 2.- 1993.- S. 206−208;
Google Scholar
Zarębska T. Funkcje i formy placów miejskich …, 1993. – S. 208;
Google Scholar
K. Kusnierz. Sieniawa. Zalozenia rezydencjonalne Sieniawskich. Rozwoj przestrzenny w XVII oraz XVIII wieku. Rzeszow, 1982, s. 162; J. Kowalczyk. Zamośc. Citta ideale in Polonia // Krajobrazy. Studia i materialy. – Warszawa: Ośrodek ochrony zabytkowego krajobrazu. Narodowa instytucia kultury, 1994. – S. 48−49;
Google Scholar
https://fr.wikipedia.org/wiki/Jean_Errard (27.06.2018); “Klar und lichtvollwieeine regel”. Planstadte der Neuzeit. Vom 16. bis 18. Jahrhundert. –Eine Ausstellung des Landes Baden-Wurttemberg veranstaltet vom Badischen Landesmuseum Karlsruhe: 1990. – 379 S.;
Google Scholar
Zarębska T. Funkcje i formy placów miejskich …, 1993.- S. 208; Bunin A., Savarenskaya T. Istoriya gradostroitel’nogo iskusstva.- T.1.- Moskva: Stroyizdat, 1979.- S.242−250;
Google Scholar
K. Kusnierz. Sieniawa. Zalozenia rezydencjonalne Sieniawskich. Rozwoj przestrzenny w XVII oraz XVIII wieku. Rzeszow, 1982, s. 151; „Klar und lichtvoll wie eine regel”. Planstadte der Neuzeit. Vom 16. bis 18. Jahrhundert. –EineAusstellung des Landes Baden-Wurttemberg veranstaltet vom Badischen Landesmuseum Karlsruhe: 1990. – 379 S.;
Google Scholar
Zarębska T. Teoria urbanistyki włoskiej XV i XVI wieku.- Warszawa: 1971, 171 s. ;
Google Scholar
Ksiąnżek M. Materialy pomocnicze do studiow w zakresie historii urbanistyki.- Krakow: Politechnika Krakowska, 1994.- 336 s., s. 227−230;Zarębska T. Teoria urbanistyki włoskiej XV i XVI wieku.- Warszawa: 1971.
Google Scholar
Barącz Ks. Sadok. Pamiątki miasta Żółkwi. Drugie wydanie.- Lwów: drukarnia „Gaz. Narod.”, 1877.- S. 63;
Google Scholar
I Quattro primi Libri di Architettura di Pietro Cataneo Senese. – Venetia: 1567. (Library of Department of Architecture, Warsaw Polytechnic).
Google Scholar
Chornovus V. Urbanistychni kontseptsiyi idealʹnoho mista …, 1993. – № 1. – S. 110−114;
Google Scholar
Kravtsov S. Mistobudivna istoriya Brodiv ta Hiyom Levasser de Boplan // Ukrayina v mynulomu. – Vyp. IV. – Kyiv-Lʹviv: 1993. – S. 31−39;
Google Scholar
KalikaY., YaremychH. Nesterov. Putivnyk.- Lʹviv: Kamenyar, 1990.- S. 5−10; Zhovkva. UkrainianHistoricTownsAtlas. Volume 3 …, 2016, p. 3.
Google Scholar
Mykola Bevz. Shovkva e Brody – «citta` ideali» del Tardo Rinascimento. La realizzazione ucraina dell’idea concettuale dal trattato di Pietro Cataneo. // Fondazione Romualdo Del Bianco News from Florence. – Florence, 2003. – N. 5, May.– P. 21−22.
Google Scholar
Bevz M., Okonchenko O., Okonchenko I. Hrafichna rekonstruktsiya mista Zhovkvy stanom na XVII-XVIII st. Plan ta kartoskhema. Lʹviv: “Tsentr Yevropy”, 2003. – S. 1−2.
Google Scholar
Archiv Naukovo-doslidnoho instytutu teorii ta istorii architektury. Misto Zhovkva. Bez inv. N. Kyiv (2005).
Google Scholar
Bevz M. Mahdeburzʹke pravo ta urbanistychnyy uklad pryvatnoho mista-rezydentsiyi (na prykladi m. Zhovkvy) // Ukrayinsʹka akademiya mystetstva. Doslidnytsʹki ta naukovo-metodychni pratsi. – Vyp. 7. – Kyiv, 2000. – S. 68−75.
Google Scholar
https://polona.pl. Żółkiew (10.11.2018).
Google Scholar
Autorzy
Mykola BevzKatedra Architektury i Konserwacji, Uniwersytet Narodowy “Politechnika Lwowska” Ukraina
Statystyki
Abstract views: 160PDF downloads: 314
