„Topole i Cyprysy” – czyli rzecz o fenomenie popularności Populus Italica w Królestwie Polskim w XIX wieku
Kamila Lucyna Boguszewska
k.boguszewska@pollub.plDepartment of Modern Architecture, Faculty of Civil Engineering and Architecture, Lublin University of Technology (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-1513-2490
Abstrakt
Topola włoska jest drzewem posiadającym charakterystyczny cyprysowaty kształt o dosyć niewielkich wymaganiach glebowych, rosnącym bardzo szybko. Prawdopodobnie gatunek ten powstał na przełomie XVII i XVIII wieku w Lombardii, skąd rozprzestrzenił się przez Francję i Niemcy, docierając do terytorium Korony w drugiej połowie XVIII wieku.
Jednak dopiero w XIX wieku jej popularność osiągnęła swoje apogeum. Topola włoska sadzona była jako popularna roślina alejowa, stanowiła tez ważny element założeń parkowych utrzymanych w stylu sentymentalnym inspirowanym twórczością Jean Jaques Rousseau. Artykuł analizuje fenomen popularności tego gatunku na terytorium Królestwa Polskiego w kontekście ówczesnego programu literacko – filozoficznego przestrzeni ogrodu, którego dwóch kluczowych źródeł należy szukać w literaturze arkadyjskiej – J. Miltona Raju utraconym, dziełach J. J. Rousseau takich jak Nowa Heloiza czy Ogrody Jacquesa Dellille’a.
Instytucje finansujące
Słowa kluczowe:
topola włoska, Jean Jaques Rousseau, L’isle de peupliersBibliografia
Bartnik R., Portret miasta Lublin w malarstwie, rysunku i grafice 1618−1939, wydano z okazki 700-lecia nadania Lublinowi praw miejskich, Muzeum Lubelskie w Lublinie, Lublin 2017.
Google Scholar
Boguszewska K., Przekształcenia przestrzenne założenia ogrodowego w Zwierzyńcu na tle kompozycji XVII- i XVIII-wiecznych polskich ogrodów rezydencjonalnych, maszynopis, Architectus – pismo Politechniki Wrocławskiej, 2020.
Google Scholar
Boguszewska K., Zieleń Pasów Przydrożnych w historycznej ikonografii Lublina, [w:] Roślinność pasów przydrożnych Lublina potencjał i zagrożenia, Redakcja Ewy Trzaskowskiej, Urząd Miasta Lublin, 2017.
Google Scholar
Brzezowski W., Jagiełło M., Ogrody na Śląsku, T. 2 barok, Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2017, p. 354.
Google Scholar
Bugała W., Topole piramidalne, ich pochodzenie i historia uprawy, in: Wszechświat pismo przyrodnicze, no. 1, January 1968.
Google Scholar
Ciołek G., Ogrody Lublina w XIX wieku, [w:] Ochrona Zabytków 7/4 (27), 1954.
Google Scholar
Czartoryska I., Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów, Wrocław 1805.
Google Scholar
Giżycki F.K., O przyozdabianiu siedlisk wieyskich: rzecz zastosowana do Polski. Vol.2, Nakładem i drukiem N. Glucksberga, Warszawa 1827.
Google Scholar
Jagiełło M., Brzezowski W., Ogrody na Śląsku, T. 1 od średniowiecza do XVII wieku, Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2014.
Google Scholar
Kowalczyk J., Zamojskie rysunki Jana Pawła Lelewela w Petersburgu, [in:] Zamojski Kwartalnik Kulturalny, No. 1−2 (86−87), 2006.
Google Scholar
Laborde A., Description des noveaux jardins de la France et de ses anciens Chate aux, melee d’observations sur la vie de la campagne et la composition des jardins: par Alexandre de la borde, les dessins par Ct. Bourgeois, Paris 1808.
Google Scholar
Ludwisiak M., Arkadia Heleny Radziwiłłowej – zagadnienie śmierci w XVIII-wiecznym ogrodzie [in:] Acta Universitatis Lodziensis, folia historica, 77, 2003.
Google Scholar
Ludwisiak M., Postać Jana Jakuba Rousseau i jego wpływ na współczesność, [in:] Acta Universitatis Lodziensis, folia historica, 81, 2007.
Google Scholar
Majdecki M. Historia Ogrodów od XVIII wieku do współczesności, vol. 2, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2008.
Google Scholar
Morel M., Theórie des jardins, A Paris: Chez Pissot, libraire, quai des Augustins, près la rue Gilles-cur, 1776.
DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.43262
Google Scholar
Piwkowski W., Arkadia Heleny Radziwiłłowej studium historyczne, Warszawa 1998.
Google Scholar
Przegon W., Żygawski J., Kartograficzne Zamostiana, Kraków-Zamość 2018.
Google Scholar
Przegon W., Krajobrazy XIX-wiecznego Zamościa w akwarelach i rysunkach Jana Pawła Lelewela, Kraków 1997.
Google Scholar
Przesmycka N., Boguszewska K., Kształtowanie terenów zieleni w układzie urbanistycznym śródmieścia Lublina, typescript, Lublin 2018.
Google Scholar
Przesmycka N., Lublin: przeobrażenia urbanistyczne 1815−1939, Politechnika Lubelska, 2012.
Google Scholar
Przesmycka N., Przeobrażenia historycznych terenów zielonych Lublina do 1939 roku, [in:] Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i studiów Krajobrazowych, OL PAN.
Google Scholar
Rostafiński J., O Topoli włoskiej w Polsce= Note sur le peuplier d’Italie en Pologne, Lwów 1913.
Google Scholar
Seneta W., Dolatowski J., Dendrologia Wydanie III poprawione i uzupełnione, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007.
Google Scholar
Sroczyńska B., Konserwatorska Teka Zamojsla, Zamość w XIX wieku, Wydawnictwa PKZ, Warszawa-Zamość 1986, p. 32.
Google Scholar
Thiebaut de Berneaud, Arsenne , Voyage a l’isle des Peupliers, par Arsenne Thiebaut…, Paris 1798.
Google Scholar
Wyżycki J., Zielnik Ekonomiczno Techniczny Tom 1 i 2 Wydano: Wilno 1845, p. 45.
Google Scholar
Zielnik ekonomiczno-techniczny czyli Opisanie Drzew, Krzewów i Roślin dziko rosnących w kraju, jako też przyswojonych, z pokazaniem użytku ich w Ekonomice, Rękodziełach, Fabrykach i Medycynie domowej, z wyszczególnieniem jadowitych i szkodliwych oraz mogących służyć ku ozdobie ogrodów i mieszkańców wiejskich ułożony dla gospodarzy i gospodyń przez Józefa Gerald-Wyżyckiego Vol I, Wilno, Drukiem Józefa Zawadzkiego, 1845.
Google Scholar
https://www.nntfi.pl/finanse-po-godzinach/tulipomania.
Google Scholar
Autorzy
Kamila Lucyna Boguszewskak.boguszewska@pollub.pl
Department of Modern Architecture, Faculty of Civil Engineering and Architecture, Lublin University of Technology Polska
https://orcid.org/0000-0002-1513-2490
Statystyki
Abstract views: 720PDF downloads: 180
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.