„Topole i Cyprysy” – czyli rzecz o fenomenie popularności Populus Italica w Królestwie Polskim w XIX wieku

Kamila Lucyna Boguszewska

k.boguszewska@pollub.pl
Department of Modern Architecture, Faculty of Civil Engineering and Architecture, Lublin University of Technology (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-1513-2490

Abstrakt

Topola włoska jest drzewem posiadającym charakterystyczny cyprysowaty kształt o dosyć niewielkich wymaganiach glebowych, rosnącym bardzo szybko. Prawdopodobnie gatunek ten powstał na przełomie XVII i XVIII wieku w Lombardii, skąd rozprzestrzenił się przez Francję i Niemcy, docierając do terytorium Korony w drugiej połowie XVIII wieku.

Jednak dopiero w XIX wieku jej popularność osiągnęła swoje apogeum. Topola włoska sadzona była jako popularna roślina alejowa, stanowiła tez ważny element założeń parkowych utrzymanych w stylu sentymentalnym  inspirowanym twórczością Jean Jaques Rousseau. Artykuł analizuje fenomen popularności tego gatunku na terytorium Królestwa Polskiego w kontekście ówczesnego programu literacko – filozoficznego przestrzeni ogrodu, którego dwóch kluczowych źródeł należy szukać w literaturze arkadyjskiej – J. Miltona Raju utraconym, dziełach J. J. Rousseau takich jak Nowa Heloiza czy Ogrody Jacquesa Dellille’a.

Instytucje finansujące

badania statutowe

Słowa kluczowe:

topola włoska, Jean Jaques Rousseau, L’isle de peupliers

Bartnik R., Portret miasta Lublin w malarstwie, rysunku i grafice 1618−1939, wydano z okazki 700-lecia nadania Lublinowi praw miejskich, Muzeum Lubelskie w Lublinie, Lublin 2017.
  Google Scholar

Boguszewska K., Przekształcenia przestrzenne założenia ogrodowego w Zwierzyńcu na tle kompozycji XVII- i XVIII-wiecznych polskich ogrodów rezydencjonalnych, maszynopis, Architectus – pismo Politechniki Wrocławskiej, 2020.
  Google Scholar

Boguszewska K., Zieleń Pasów Przydrożnych w historycznej ikonografii Lublina, [w:] Roślinność pasów przydrożnych Lublina potencjał i zagrożenia, Redakcja Ewy Trzaskowskiej, Urząd Miasta Lublin, 2017.
  Google Scholar

Brzezowski W., Jagiełło M., Ogrody na Śląsku, T. 2 barok, Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2017, p. 354.
  Google Scholar

Bugała W., Topole piramidalne, ich pochodzenie i historia uprawy, in: Wszechświat pismo przyrodnicze, no. 1, January 1968.
  Google Scholar

Ciołek G., Ogrody Lublina w XIX wieku, [w:] Ochrona Zabytków 7/4 (27), 1954.
  Google Scholar

Czartoryska I., Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów, Wrocław 1805.
  Google Scholar

Giżycki F.K., O przyozdabianiu siedlisk wieyskich: rzecz zastosowana do Polski. Vol.2, Nakładem i drukiem N. Glucksberga, Warszawa 1827.
  Google Scholar

Jagiełło M., Brzezowski W., Ogrody na Śląsku, T. 1 od średniowiecza do XVII wieku, Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2014.
  Google Scholar

Kowalczyk J., Zamojskie rysunki Jana Pawła Lelewela w Petersburgu, [in:] Zamojski Kwartalnik Kulturalny, No. 1−2 (86−87), 2006.
  Google Scholar

Laborde A., Description des noveaux jardins de la France et de ses anciens Chate aux, melee d’observations sur la vie de la campagne et la composition des jardins: par Alexandre de la borde, les dessins par Ct. Bourgeois, Paris 1808.
  Google Scholar

Ludwisiak M., Arkadia Heleny Radziwiłłowej – zagadnienie śmierci w XVIII-wiecznym ogrodzie [in:] Acta Universitatis Lodziensis, folia historica, 77, 2003.
  Google Scholar

Ludwisiak M., Postać Jana Jakuba Rousseau i jego wpływ na współczesność, [in:] Acta Universitatis Lodziensis, folia historica, 81, 2007.
  Google Scholar

Majdecki M. Historia Ogrodów od XVIII wieku do współczesności, vol. 2, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2008.
  Google Scholar

Morel M., Theórie des jardins, A Paris: Chez Pissot, libraire, quai des Augustins, près la rue Gilles-cur, 1776.
DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.43262   Google Scholar

Piwkowski W., Arkadia Heleny Radziwiłłowej studium historyczne, Warszawa 1998.
  Google Scholar

Przegon W., Żygawski J., Kartograficzne Zamostiana, Kraków-Zamość 2018.
  Google Scholar

Przegon W., Krajobrazy XIX-wiecznego Zamościa w akwarelach i rysunkach Jana Pawła Lelewela, Kraków 1997.
  Google Scholar

Przesmycka N., Boguszewska K., Kształtowanie terenów zieleni w układzie urbanistycznym śródmieścia Lublina, typescript, Lublin 2018.
  Google Scholar

Przesmycka N., Lublin: przeobrażenia urbanistyczne 1815−1939, Politechnika Lubelska, 2012.
  Google Scholar

Przesmycka N., Przeobrażenia historycznych terenów zielonych Lublina do 1939 roku, [in:] Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i studiów Krajobrazowych, OL PAN.
  Google Scholar

Rostafiński J., O Topoli włoskiej w Polsce= Note sur le peuplier d’Italie en Pologne, Lwów 1913.
  Google Scholar

Seneta W., Dolatowski J., Dendrologia Wydanie III poprawione i uzupełnione, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2007.
  Google Scholar

Sroczyńska B., Konserwatorska Teka Zamojsla, Zamość w XIX wieku, Wydawnictwa PKZ, Warszawa-Zamość 1986, p. 32.
  Google Scholar

Thiebaut de Berneaud, Arsenne , Voyage a l’isle des Peupliers, par Arsenne Thiebaut…, Paris 1798.
  Google Scholar

Wyżycki J., Zielnik Ekonomiczno Techniczny Tom 1 i 2 Wydano: Wilno 1845, p. 45.
  Google Scholar

Zielnik ekonomiczno-techniczny czyli Opisanie Drzew, Krzewów i Roślin dziko rosnących w kraju, jako też przyswojonych, z pokazaniem użytku ich w Ekonomice, Rękodziełach, Fabrykach i Medycynie domowej, z wyszczególnieniem jadowitych i szkodliwych oraz mogących służyć ku ozdobie ogrodów i mieszkańców wiejskich ułożony dla gospodarzy i gospodyń przez Józefa Gerald-Wyżyckiego Vol I, Wilno, Drukiem Józefa Zawadzkiego, 1845.
  Google Scholar

https://www.nntfi.pl/finanse-po-godzinach/tulipomania.
  Google Scholar


Opublikowane
2020-12-30

Cited By / Share

Boguszewska, K. L. (2020). „Topole i Cyprysy” – czyli rzecz o fenomenie popularności Populus Italica w Królestwie Polskim w XIX wieku. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki I Studiów Krajobrazowych, 16(4), 40–51. https://doi.org/10.35784/teka.2307

Autorzy

Kamila Lucyna Boguszewska 
k.boguszewska@pollub.pl
Department of Modern Architecture, Faculty of Civil Engineering and Architecture, Lublin University of Technology Polska
https://orcid.org/0000-0002-1513-2490

Statystyki

Abstract views: 720
PDF downloads: 180