Projektowanie architektury wspierającej procesy terapii na przykładzie wybranych szpitali psychiatrycznych w Polsce i w oparciu o ocenę percepcji leczenia wśród młodzieży
Agata Gawlak
agata.gawlak@put.poznan.plInstytut Architektury, Urbanistyki i Ochrony Dziedzictwa, Wydział Architektury, Politechnika Poznańska (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-6234-7953
Daria Smyl
Instytut Architektury, Urbanistyki i Ochrony Dziedzictwa, Wydział Architektury, Politechnika Poznańska (Polska)
Abstrakt
Specyfika stanu psychiatrii dziecięcej w Polsce oraz niewystarczające zabezpieczenie potrzeb społecznych w tym zakresie stało się przyczyną do podjęcia niniejszego tematu badawczego i przeprowadzenia autorskiego badania jakościowego w podejściu interdyscyplinarnym. Problem został ujęty z punktu widzenia projektowania architektonicznego przestrzeni do terapii dla młodzieży. Celem niniejszych badań jest diagnoza percepcji leczenia psychiatrycznego wśród społeczeństwa w oparciu o przeprowadzone badanie sondażowe wśród 300 osób ankietowanych. Badanie poprzedzono studium in situ trzech losowo wybranych szpitali psychiatrycznych w Polsce, celem weryfikacji jakości przestrzeni zabudowanej stanowiącej środowisko terapii, żeby doprecyzować kontekst architektoniczny badań. Takich badań przeprowadza się nadal stosunkowo niewiele, natomiast percepcja społeczna leczenia psychiatrycznego oraz jakość przestrzeni do leczenia ma istotne znaczenie w obszarze profilaktyki, w obliczu wzrostu liczby zachorowań wśród dzieci i młodzieży, nie tylko w Polsce, ale i na świecie.
W artykule, wskazuje się na rolę jakości przestrzeni terapeutycznej w leczeniu psychiatrycznym, jako ważnym elemencie terapii, w ślad za założeniami healing environment oraz patient-centered care oraz patient-centered design, oraz co-design. Ośrodki w Polsce są rozmieszczone w sposób nieregularny, czas oczekiwania na przyjęcie do szpitala wynosi często kilka miesięcy. Natomiast specyfika leczenia psychiatrycznego nie znajduje odzwierciedlenia w programach funkcjonalnych szpitali. Brakuje przestrzeni do alternatywnych form terapii, utrzymywania aktywności przez pacjentów, w tym możliwości korzystania z pobytu na świeżym powietrzu. W badaniach wskazuje się ponadto, że jakość środowiska zbudowanego powiązana jest wprost z dostępnością terapii oraz jej percepcją społeczną.
Niniejszy temat jest niezwykle ważny w kontekście globalnego rozwoju młodych pokoleń i powinien być nieustannie rewidowany z punktu widzenia badań o charakterze interdyscyplinarnym.
Słowa kluczowe:
projektowanie architektoniczne, partycypacja, zdrowie psychiczne, szpital psychiatryczny, młodzież, dzieciBibliografia
Inchley J, Currie D, Budisavljevic S, Torsheim T, Jåstad A, Cosma A et al., editors. Spotlight on adolescent health and well-being. Findings from the 2017/2018 Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) survey in Europe and Canada. International report. Volume 1. Key findings. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2020.
Google Scholar
Sagan, A.; Kowalska-Bobko, I.; Biechowska, D.; Rogala, M.; Gałązka-Sobotka, M. Implementation of Mental Health Centres Pilots in Poland since 2018: A Chance to Move towards Community-Based Mental Health Services. Int. J. Environ. Res. Public Health 2022, 19, 5774. https://doi.org/10.3390/ijerph19095774.
DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph19095774
Google Scholar
Raport Dzieci się liczą 2022 – Raport o zagrożeniach bezpieczeństwa i rozwoju dzieci w Polsce, źródło: https://fdds.pl/co-robimy/raporty-z-badan/2022/dzieci-sie-licza-2022.html (dostęp: 28.12.2022).
Google Scholar
Kiejna A, Adamowski T, Piotrowski P, Moskalewicz J, Wojtyniak B, Świątkiewicz G, Stokwiszewski J, Kantorska-Janiec M, Zagdańska M, Kessler R. „Epidemiologia zaburzeń psychiatrycznych i dostępność psychiatrycznej opieki zdrowotnej. EZOP – Polska” – metodologia badania [“Epidemiology of mental disorders and access to mental health care. EZOP – Poland” – research methodology]. Psychiatr Pol. 2015 Jan-Feb;49(1):5−13. Polish. doi: 10.12740/PP/30810. PMID: 25844406.
DOI: https://doi.org/10.12740/PP/30810
Google Scholar
Najwyższa Izba Kontroli: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/lecznictwo-psychiatryczne-dzieci-i-mlodziezy.html (dostęp: 10.10.2022).
Google Scholar
Besch, V.; Greiner, C.; Magnin, C.; Néris, M.D.; Ambrosetti, J.; Perroud, N.; Poulet, E.; Debbané, M.; Prada, P. Clinical Characteristics of Suicidal Youths and Adults: A One-Year Retrospective Study. Int. J. Environ. Res. Public Health 2020, 17, 8733. https://doi.org/10.3390/ijerph17238733.
DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph17238733
Google Scholar
McGorry, P., Bates, T., & Birchwood, M. (2013). Designing youth mental health services for the 21st century: Examples from Australia, Ireland and the UK. British Journal of Psychiatry, 202(S54), S30-S35. doi:10.1192/bjp.bp.112.119214.
DOI: https://doi.org/10.1192/bjp.bp.112.119214
Google Scholar
Lucyna Kicińska, Jolanta Palma, Raport „Zachowania samobójcze wśród dzieci i młodzieży. Raport za lata 2012−2021” na podstawie danych Komendy Głównej Policji.
Google Scholar
https://statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze.
Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny, Polska.
Google Scholar
Najwyższa Izba Kontroli, źródło: https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/lecznictwo-psychiatryczne-dzieci-i-mlodziezy.html.
Google Scholar
basiw.mz.gov.pl. (dostęp: 10.10.2022).
Google Scholar
Matłacz A., NIK: Leczenie psychiatryczne dzieci i młodzieży wymaga zmian, źródło: https://www.prawo.pl/zdrowie/dostepnosc-lecznictwa-psychiatrycznego-dla-dzieci-i-mlodziezy,503080.html (dostęp: 10.10.2022).
Google Scholar
Nęcki T., Psychiatria dziecięca w Polsce – jaki jest jej stan i potrzeby?, źródło: https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/psychiatria/psychiatria-dziecieca-w-polsce-jaki-jest-jej-stan-i-potrzeby-aa-SkY1-i3zH-NEHm.html (dostęp: 10.10.2022).
Google Scholar
Raport Psychiatria dzieci i młodzieży w Polsce, Roksana Maślankiewicz, Martyna Bójko Sieć Obywatelska Watchdog Polska, Menedżer zdrowia, wrzesień/październik 5−6/2019.
Google Scholar
https://www.termedia.pl/mz/Smutny-obraz-psychiatrii-dzieci-i-mlodziezy,36336.html.
Google Scholar
Szpital w Kocborowie, źródło: https://kocborowo.pl (dostęp: 10.10.2022).
Google Scholar
Blouin D. Health professions education as a discipline: Evidence based on Krishnan’s framework. Med Teach. 2022 Apr; 44(4):445−449. doi: 10.1080/0142159X.2021.2020233. Epub 2021 Dec 29. PMID: 34965185.
DOI: https://doi.org/10.1080/0142159X.2021.2020233
Google Scholar
Andrade C, Menon V, Ameen S, Kumar Praharaj S. Designing and Conducting Knowledge, Attitude, and Practice Surveys in Psychiatry: Practical Guidance. Indian Journal of Psychological Medicine. 2020;42(5):478−481. doi:10.1177/0253717620946111.
DOI: https://doi.org/10.1177/0253717620946111
Google Scholar
Ulrich, Roger S., and P. Wilson. “Evidence-based design.” Public Service Review: Health 8 (2006).
Google Scholar
Curtis, S., Gesler, W., Fabian, K., Francis, S., & Priebe, S. (2007). Therapeutic Landscapes in Hospital Design: A Qualitative Assessment by Staff and Service Users of the Design of a New Mental Health Inpatient Unit. Environment and Planning C: Government and Policy, 25(4), 591−610. https://doi.org/10.1068/c1312r.
DOI: https://doi.org/10.1068/c1312r
Google Scholar
Connellan K, Gaardboe M, Riggs D, Due C, Reinschmidt A, Mustillo L. Stressed Spaces: Mental Health and Architecture. HERD: Health Environments Research & Design Journal. 2013;6(4):127−168. doi:10.1177/193758671300600408.
DOI: https://doi.org/10.1177/193758671300600408
Google Scholar
Liu, Z.; Yang, Z.; Osmani, M. The Relationship between Sustainable Built Environment, Art Therapy and Therapeutic Design in Promoting Health and Well-Being. Int. J. Environ. Res. Public Health 2021, 18, 10906. https://doi.org/10.3390/ijerph182010906.
DOI: https://doi.org/10.3390/ijerph182010906
Google Scholar
Staniewska A., Obłędne ogrody, Wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków 2020.
Google Scholar
World Health Organization (WHO). Comprehensive Mental Health Action Plan 2013−2030. 2021. Available online: https: //www.who.int/publications/i/item/9789240031029 (accessed on 16 January 2022).
Google Scholar
Viktorsson L, To ̈rnvall E, Falk M, Wåhlin I,Yngman-Uhlin P (2022) Young adults’ needs when seeking first-line healthcare: A grounded theory design. PLoS ONE 17(2): e0263963. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0263963.
DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0263963
Google Scholar
Douglas CH, Douglas MR. Patient-friendly hospital environments: exploring the patients’ perspective. Health Expectations : an International Journal of Public Participation in Health Care and Health Policy. 2004 Mar;7(1):61−73. DOI: 10.1046/j.1369−6513.2003.00251.x. PMID: 14982500; PMCID: PMC5060211.
DOI: https://doi.org/10.1046/j.1369-6513.2003.00251.x
Google Scholar
Shepley M., Pasha S., Design for Mental and Behavioral Health, Routledge 2017.
DOI: https://doi.org/10.4324/9781315646916
Google Scholar
Autorzy
Agata Gawlakagata.gawlak@put.poznan.pl
Instytut Architektury, Urbanistyki i Ochrony Dziedzictwa, Wydział Architektury, Politechnika Poznańska Polska
https://orcid.org/0000-0002-6234-7953
Autorzy
Daria SmylInstytut Architektury, Urbanistyki i Ochrony Dziedzictwa, Wydział Architektury, Politechnika Poznańska Polska
Statystyki
Abstract views: 274PDF downloads: 204
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
