O ochronie obrazu zespołu architektonicznego i urbanistycznego placu Adama Mickiewicza we Lwowie
Mykola Bevz
m.bevz@pollub.plKatedra Konserwacji Zabytków, Politechnika Lubelska (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1513-7045
Abstrakt
W 2023 r. przy placu Mickiewicza 9 we Lwowie pojawił się nowy budynek hotelowy. Powstał na miejscu zabytku architektury z 1839 r. – Domu Gudeca. Dom Gudeca był zaprojektowany przez wiedeńskiego architekta Wilhelma Schmidta. Zabytek rozebrano pomimo protestów społeczności lwowskiej i pomimo decyzji Rady Naukowo-Metodologicznej Ministerstwa Budownictwa Ukrainy o konieczności jego restauracji. W związku z budową hotelu władze miasta ogłosiły plany budowy podziemnego parkingu na 40 samochodów. Inicjatywa ta wywołała szeroką dyskusję wśród konserwatorów zabytków i specjalistów z branży budowlanej. Teren pod budowę parkingu ma bardzo złożoną strukturę hydrogeologiczną, co znacznie komplikuje budowę, a także może negatywnie wpłynąć na całe historyczne otoczenie placu i otaczającą zabudowę. Kolejną cechą placu jest obecność wielu stanowisk archeologicznych. Są to przede wszystkim pozostałości dwóch linii obwarowań – relikty Wysokiego Muru Obronnego z XIV-XV w. (w rejonie placu znajdują się pozostałości wieży Rzeźników i kurtyny muru prowadzącej z niej do baszty Bednarzy) oraz pozostałości tzw. „trzeciego” pasa obronnego centrum miasta (linia obronna zbudowana w latach 1522−1542 w postaci dużych narożnych baszt artyleryjskich i bastionów; baszty narożne zostały połączone ze sobą wałem i murem). Te dwie linie obronne miały własne fosy wypełnione wodą. W XVII-XVIII wieku, kiedy zanikła funkcja fortyfikacyjna, do murów obronnych dobudowano budynki o różnym przeznaczeniu. Ich szczątki mogą znajdować się także w podziemnej przestrzeni placu. W centrum placu znajduje się pomnik Adamowi Mickiewiczowi z 1904 r. – obiekt unikalnego wykonawstwa artystycznego I architektonicznego. Celem niniejszej publikacji jest pokazanie, jakie obiekty dziedzictwa archeologicznego znajdują się pod placem oraz wskazanie wartości tych zabytków dla historii Lwowa. Odkrycie i odsłonięcie archeologiczne tych zabytków sprawi, że wybudowanie w tym miejscu parkingu podziemnego będzie niemożliwe.
Słowa kluczowe:
obiekty obronne, XIV-XIX w., plac Mickiewicza, LwówBibliografia
Bevz, Bevz, Martyniuk-Medvetska, 2005. Volodymyr, Martyniuk-Medvetska, Alla, et al., 2005. “Historical and urban planning studies of the development of the quarter on Mickiewicz Square in the city of Lviv.” Scientific research work. Archive NDL-104, Lviv Polytechnic National University. 180 p., chair.
Google Scholar
Bevz, Volodymyr, 2005. Research work. Determination of the historical and architectural value of the remains of the architectural and structural elements of the demolished building on 9 Mickiewicz Square in the city of Lviv”. Archive NDL-104, Lviv Polytechnic National University. 120 p., chair.
Google Scholar
Bevz, M., 1994. Urban transformations of the central part of the city of Lviv in the 19th – 20th centuries. In: Architecture of Halychyna of the 19th-20th centuries. Selected materials of international symposium dedicated to the 150th anniversary of the Lviv Polytechnic State University. May, 24−27, 1994. Edited by B. Cherkes, M. Kubelik, E. Hofer. – Lviv, publishing house “LP”, 1996 – pp. 53−66.
Google Scholar
Bevz, M., 2021. Review of scientific and project documentation “Historical-architectural reference plan of the city of Lviv”. [online] Available at: https://science.lpnu.ua/sites/default/files/journal-paper/2021/nov/25379/fort140707142-end.pdf. [Date of reference 05 May 2023].
Google Scholar
Biryulyov, Yu., 1997. More about Mickiewicz Square. Facts, information, assumptions. In: Halytska brama, September 1997, No. 9(33) – P. 12.
Google Scholar
Buduyemo…, 1998. Extract of the meeting of the Scientific and Methodical Council of the State Ministry of Building. In: Buduyemo inakshe. No. 2, 1998. P. 1.
Google Scholar
Catalog, 1989. Catalog of engravings of the 17th – 20th centuries. from the funds of the Lviv Scientific Library named after V. Stefanyka, Academy of Sciences of the Ukrainian SSR. Kyiv: Naukova dumka, 1989. – pp. 13−14, illustration. No. 72, inv. No. 948; – P. 19, illustration. No. 115, inv. No. 909.
Google Scholar
CSHA, 2023. Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv, fund 742, description 1, cases 878, 879, 880, 881.
Google Scholar
Czerner, O., 1997. Lwów na dawnej rycinie i planie. Wrocław-Warszawa-Kraków, wydawnictwo: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, 1997. – 133 p., 269 il.
Google Scholar
DALO, 1894. State Archive of Lviv Region, fund 2, description 2, file 1260. P.1, document No. 49 of April 13, 1894.
Google Scholar
Desfilles du, I., 1766. Plan de la Ville des Chateaux et des Faubourges de Leopol. Pour servir á la construction des Chemins, et a la reparation de l’ancien pavés. Levé par Decret de la Commission Royalle, etablie á cet effet. Par moi Jean Ignace du Desfilles Geométre Jure du Roy et de la Republique de Pologne. L’année: 1766. [online] Available at: https://uma.lvivcenter.org/uk/maps/34535 . [Date of reference 20 May 2023].
Google Scholar
Huber, D., 1777. Josepho Daniele de Huber. Hauptstadt Lemberg. 1844. [online] Available at: https://uma.lvivcenter.org/uk/maps/34493 . [Date of reference 15 May 2023].
Google Scholar
Janicki, Jerzy. Nie ma jak Lwów… Krótki przewodnik po Lwowie.- Warszawa: Oficyna literatów „Roj”, 1990. S. 127.
Google Scholar
IAOP, 2020. Historical and architectural reference plan of Lviv. Scientific and designe documentation. [online] Available at: https://drive.google.com/drive/folders/1VDCjTstrajEupljZmEXUrTRlNsvhvFtD [[Date of reference 15 May 2021].
Google Scholar
Kotlobulatova, I., 1997. On both banks of Poltva. Residents and houses of Mickiewicz square. In: Halytska brama. Mickiewicz Square. Center of Europe edition. No. 3 (39). September 1997, pp. 5−7.
Google Scholar
Kratochwill, 1844. [online] Available at: Lemberg mit seinen Vorstadten im Jahre 1844 https://uma.lvivcenter.org/uk/maps/34441. [Date of reference 05 May 2023].
Google Scholar
Krypyakevych, I., 1991. Historical passages in Lviv. Lviv: Kamenyar, 1991. – P. 86.
Google Scholar
Lehin, S., 2023. Lviv yakoho ne povernesh. [online] Available at: https://photo-lviv.in.ua/lviv-yakoho-ne-povernesh-dva-neisnuyuchi-budynky-na-ploschi-mitskevycha/. [Date of reference 05 November 2023].
Google Scholar
Martyniuk-Medvetska, A., 2005. Historical and archival research of the architectural and urban environment of a demolished building // Scientific research work. Determination of the historical and architectural value of the remains of the architectural and structural elements of the demolished building on Mickiewicz Square, 9 in the city of Lviv”. Archive NDL-104, Lviv Polytechnic National University. P. 10−15.
Google Scholar
Monuments, 1981. Monuments of urban planning and architecture of the Ukrainian RSR. Kyiv, “Budivelnyk”, 1981. Vol. 3. – P. 54.
Google Scholar
MR, edited by, 2022. Polacy zaprojektowali hotel w Lwowie. Eurobuild. 13 grudnia 2022 [online] https://eurobuildcee.com/news/53963-polacy-zaprojektowali-hotel-w-lwowie. [Date of reference 15 September 2023].
Google Scholar
Pinterhoffen, A. & d’Ertel, F., 1780. Anton Pinterhoffen, Franz d’Ertel. Plan von Lemberg, 1780. 1844. [online] Available at: https://uma.lvivcenter.org/uk/maps/34505 . [Date of reference 14 May 2023].
Google Scholar
Plan, 1802. Plan der Stadt Lemberg samt ihren Vorstädten, 1802. Kriegsarchiv, Wien, № GIh 372_8. [online] Available at: https://uma.lvivcenter.org/uk/maps/34440 . [Date of reference 22 May 2023].
Google Scholar
Shyshka, O., 1997. Ferdinand – Mariyska – Mickiewicz. Something about the topography, iconography and history of one Lviv square // Halytska brama. Mickiewicz Square. Center of Europe edition. No. 3 (39). September 1997, pp. 2−3.
Google Scholar
Shyshka, O., 1997a. Fountain with a statue of the Mother of God [the author of the article is signed as V.V.]. Halytska brama. Center of Europe, September 1997, No. 9 (33). – p. 8.
Google Scholar
Szyzszka, O., 1997b. Mickiewicz Square // Halytska Brama. Center of Europe edition. No. 3 (39). September 1997, pp. 1−25.
Google Scholar
Tomkiewicz, W., 1971. Dzieje obwarowan miejskich Lwowa // Kwartalnik architektury and urbanistyki. Warszawa 1971. 93−137 s.
Google Scholar
Views, 1995. Views of ancient Lviv and Krakow. Joint exhibition of the Historical Museum of the city of Krakow and the Lviv Historical Museum. (Catalogue). – Kraków, edition of the Historical Museum of the City of Kraków, (without date indication, approximately 1995). – Illustration. No. 73, catalog No. 88, inventory No. 4236.
Google Scholar
Witwicki, J., 2004. Plastic panorama of ancient Lviv. – Lviv: Buduyemo inakshe, special issue, 2004. – 40 p.
Google Scholar
Vuytsyk, V., 2004. Selected works . In: Bulletin of the Institute of “Ukrzakhidproektrestavratsiya”. Lviv 2004 – No. 14. – 328 p.
Google Scholar
Vuytsyk, V., 1998. Fortifiers of Lviv in the 15th-17th centuries. In: Bulletin of the Institute “Ukrzakhidproektrestavratsiya”, number 2, Lviv, 1994. P. 18−23.
Google Scholar
Vuytsyk, V.S., Lypka, R.M., 1987. Meeting with Lviv. Guidebook. Lviv: Kamenyar, 1987. – P. 85.
Google Scholar
Witwicki, J., 1971. Obwarowania srodmieścia Lwowa // Kwartalnik Architektury i Urbanistyki.- T. XVI, z. 2−3. Warszawa 1971, s. 139 – 170.
Google Scholar
Witwicki, J., 1944. Model of Lviv city in the 17th century. [online] Available at: https://photo-lviv.in.ua/malenkyj-lviv-u-vrotslavi/#jp-carousel-54092. [Date of reference 15 September 2023].
Google Scholar
Autorzy
Mykola Bevzm.bevz@pollub.pl
Katedra Konserwacji Zabytków, Politechnika Lubelska Polska
https://orcid.org/0000-0003-1513-7045
Statystyki
Abstract views: 104PDF downloads: 81
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
