Największy, ale mało znany klasztor Lwowa: wizerunek architektoniczny kompleksu dawnego konwentu oo. Karmelitów Trzewiczkowych
Mykola Bevz
m.bevz@pollub.plKatedra Architektury i Konserwacji, Uniwersytet Narodowy „Politechnika Lwowska”; Katedra Konserwacji Zabytków, Politechnika Lubelska (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1513-7045
Yuri Dubyk
Katedra Architektury i Konserwacji, Uniwersytet Narodowy „Politechnika Lwowska” (Ukraina)
https://orcid.org/0000-0002-2096-3272
Abstrakt
W centrum miasta Lwowa istnieje budynek z XVII wieku jako jedyna pozostałość dawnego klasztoru Karmelitów Trzewiczkowych. Budowla nie jest wpisana do rejestru jako zabytek architektury. Obiekt znajduje się w strukturze wewnętrznej kwartału przy ulicy Kniazia Romana 1−5. Dziedziniec z budowlą klasztorną należy dzisiaj do Politechniki Lwowskiej. Kwartał ten powstał na przedmieściu Halickim w XIV wieku i ma bardzo bogatą historię. W przeszłości kwartał znajdował się naprzeciwko Bramy Halickiej – wjazdu do śródmieścia od południa. Pierwotnie naprzeciw bramy znajdowały się działki i domy podmiejskie, głównie garncarzy, a ulica prowadząca do bramy Hałyckiej nazywała się Garnczarską. Później w XV wieku w kwartale pojawiają się na krótko pierwsze drewniane zabudowania katolickiego klasztoru Zakonu Karmelitów Trzewiczkowych. Nieco później pojawił się tutaj zespół pałacowy radnego miejskiego Garaniego. Na początku XVII wieku odbywa się tu druga fundacja klasztoru karmelitów Trzewiczkowych. Klasztor stopniowo powiększa swój obszar, rosną nowe budynki, kompleks staje się największym klasztorem we Lwowie. Pod koniec XVII wieku wschodnia i południowa strona klasztoru otrzymała potężną linię fortyfikacji bastionowych – część tzw. pasu obronnego autorstwa Jana Behrensa. W ostatnie lata XIX wieku po kasacie zakonu Karmelitów w miejscu zabudowań klasztornych pojawiają się nowe obiekty użyteczności publicznej – szkoła im. Franciszka Józefa i duży gmach Pałacu Sprawiedliwości (Sądu Krajowego Galicji), szkoła normalna. Na wschodniej i południowej stronie kwartału w miejscu fortyfikacji Behrensa wyrasta szereg budynków mieszkalnych. Zachowany budynek klasztorny był przeznaczony na cele mnichów. Do tej pory obiekt nie był jeszcze przedmiotem szczegółowego studium. W naszej publikacji staramy się rekonstruować jego główne cechy architektoniczne na tle uwypukleń chronologii rozwoju zabudowy klasztornej. Zwracamy szczególną uwagę na ujawnienie i lokalizację fragmentarycznie zachowanych w archeologicznej formie pozostałości kościoła i innych obiektów konwentu. Kościół nosił podwójne imię: św. Leonarda i Nawiedzenia Marii Panny.
Słowa kluczowe:
klasztor, zakon oo. Karmelitów Trzewiczkowych, architektura, fazy rozwoju, LwówBibliografia
Skomarovskyi, 2020. Project of the Revitalization of the Lviv Polytechnic University complex. Diploma thesis. Archives of the Department of Architecture and Conservation, LPNU, Nr inw. PD1-2020.
Google Scholar
Kramarchuk K. Restauracja kompleksu monastyria oo. Karmelitiv Tserevychkovych. Praca magisterska. LPNU, 1996. Archive of the department of Architecture and Conservation. Nr PM 3-1996. (in Ukrainian).
Google Scholar
Dolynska, M. Lviv. Prostir na tli meshkantsiv. Vyd-vo Ukrainskoho Katolytskoho Universytetu. 2015. s. 100−110, 140−141. (in Ukrainian).
Google Scholar
Dolynska, M. Istorychna topografia Lvova XIV-XIX st. Lviv, vyd-vo universytetu „Lvivska Politechnika”. 2006. S. 145−151. (in Ukrainian).
Google Scholar
Ignacego Chodynickiego, Historia stółecznego krolestw Galicyi I Lodomeryi miasta Lwowa od załozenia jego aż do czasów terażniejszych, w roku 1829 wydana. Wydanie wznowione, Lwow, u Karola Wilda, 1865. S. 383−384. Available at: https://polona.pl/item/historja-stolecznego-krolestw-galicyi-i-lodomeryi-miasta-lwowa-od-zalozenia-jego-az-do,OTI5MDgzMzI/6/#info:metadata (dostęp: 07.10.2022).
Google Scholar
Zimorowicz Bartłomeiej. Potriynyy Lʹviv. Leopolis Triplex. Per. N.Tsarʹovoyi. Lʹviv, «Tsentr Europy». 2002. (in Ukrainian).
Google Scholar
Zubrytskyi D. Khronika mista Lvova. Lviv. Tsentr Europy. 2006. (in Ukrainian).
Google Scholar
Vuitsyk V. Lvivski barokovi palatsy. Palats Besiadetskych. [in] Visnyk instytutu «Ukrzachidprojektrestauratsia». № 13, 2003, s. 65—73. (in ukrainian). ISBN 966-95066-4-10.
Google Scholar
Melnyk, B. Vulytsiamy starovynnoho Lvova. Lviv, vyd-vo Svit. 2006. S. 196−210. (in Ukrainian).
Google Scholar
Birulov, red. Architektura Lvova. Chas i styli XIII-XXI st., 2008. Nauk. red. Y.Birulov, Lviv: Tsentr Europy, 2008, s. 275−300. (in Ukrainian).
Google Scholar
Jakub Adamski, 2011. Kościół P.W. Sw. Marcina i klasztor oo. Karmelitow Trzewiczkowych [w] Koscioly i klasztory rzymskokatolickie dawnego wojwodztwa Ruskiego. Materialy do dziejow sztuki sakralnej. Koscioly i klasztory Lwowa z okresu przedrozbiorowego (1). Tom 19. Część I. Red. nauk. Jan K. Ostrowski. S. 249−278,
Google Scholar
Huber D. Hauptstadt Lemberg. 1772. [in] Kapral. M. red. Lviv. Ukrainian Historic Towns Atlas. Vol. 1. National Academy of Sciences of Ukraine. Lviv: Kolves, 2014.
Google Scholar
Czerner O. Lwów na dawnej rycinie i planie. Wroclaw, Warszawa, Kraków. 1997.
Google Scholar
Kapral M., red. Lviv. Ukrainian Historic Towns Atlas. Vol. 1. National Academy of Sciences of Ukraine. Lviv: Kolves, 2014.
Google Scholar
Bevz M., Okonchenko I. Oboronna linia Behrensa u Lvovi ХVІІ st. [in] Pamiatky Ukrainy. Istoria ta kultura. Kyiv: №2. 2004. S. 10−13. (in Ukrainian).
Google Scholar
Pokora, Adam. Available et: https://uk.wikipedia.org/wiki/adam_pokora. Dostęp: 10.12.2023. (in Ukrainian).
Google Scholar
Boiko O., Slobodian V. Z istorii latynskych monastyriv Lvova. Visnyk instytutu «Ukrzachidprojektrestauratsia». № 16. 2006. (in Ukrainian).
Google Scholar
Kurier Galicyjski. 2008. Nr. 1. Available at: http://www.duszki.pl/kurier_galicyjski/artykuly/2008_01_12/koscioly.html. Dostęp: 20.10.2022.
Google Scholar
Kostel Vidvidannia Marii. Available at: https://uk.wikipedia.org/wiki/Kostel_Vidvidannya_ Mariyi_i_monastyr_karmelitiv_vzutykh_(Lʹviv). Dostęp: 23.09.2023.
Google Scholar
Eder P. Osoblyvosti stworennia Vyshchoho Krayovoho Sudu u Lvoviu skladi Avstrii ta Avstro-Uhorshchyny (1855−1918 r.) [in] Chasopys Kyivskoho universytetu Prava. Kyiv. – № 3. 2014. S. 34−40. (in Ukrainian).
Google Scholar
Skrzyszewski L. Rysunek: więzienie w klasztorze Karmelitow Trzewiczkowych. Lwow. 1863. Fras E. 1999. S. 133. Available at: https://uk.wikipedia.org/wiki/kostel Vidviadannia Marii I monastyr Karmeleitiv (vzutych). Dostęp: 15.10.2023.
Google Scholar
Vul. Kniazia Romana. Available et: https://lia.lvivcenter.org/uk/objects/kn-romana-1-3/ Dostęp: 10.09.2023.
Google Scholar
Derzhavnyi Archiv Lvivskoyi Oblasti, DALO. Plany budiwli okruzhnoho ktyminalnoho sudu na vul Batoroho u Lwowi z dodanymy fotografiyamy. Fond 1, opys 29, od.zb. 581. Ark. 1931−1933.
Google Scholar
Biriuliov Y. red. nauk. Architektura Lvova, Chas i Styli XII-XXI st. Lviv: Tsentr Europy, 2008. (in Ukrainian)
Google Scholar
Bevz M., 2013. Problems of Protection and Conservation of Historical Monuments of L’viv built using Romancement. Budownictwo i architektura. Politechnika Lubelska. – Lublin, 2013. – Vol. 12(4). – P. 177−188.
DOI: https://doi.org/10.35784/bud-arch.1973
Google Scholar
Fasada główna kością św. Leonarda w trakcie demontażu. Available et: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/web/narodowe-archiwum-cyfrowe. Narodowy archiwum cyfrowy. Polska. Dostęp: 17.08.2023.
Google Scholar
Archive of the department of Architecture and Conservation: 2012−2014. Project documentation and materials of research and restoration of the main lobby of the 19th academic building of NULP, ark. 1−12.
Google Scholar
Autorzy
Mykola Bevzm.bevz@pollub.pl
Katedra Architektury i Konserwacji, Uniwersytet Narodowy „Politechnika Lwowska”; Katedra Konserwacji Zabytków, Politechnika Lubelska Polska
https://orcid.org/0000-0003-1513-7045
Autorzy
Yuri DubykKatedra Architektury i Konserwacji, Uniwersytet Narodowy „Politechnika Lwowska” Ukraina
https://orcid.org/0000-0002-2096-3272
Statystyki
Abstract views: 30PDF downloads: 25
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
