Fenomen urbanistyczny Lwowa. Identyfikacja i regeneracja wartościowych zespołów miejskich

Mykola Bevz

m.bevz@pollub.pl
Politechnika Lubelska, Katedra Konserwacji Zabytków (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1513-7045

Abstrakt

Lwów – miasto, posiadające największą liczbę zabytków historyczno-kulturowych w Ukrainie. W architektoniczno-urbanistycznej strukturze miasta wyjątkowo harmonijnie łączą się kompleksy dziedzictwa nieruchomego (zabytki architektury i urbanistyki, zabytki historii, zabytki sztuki monumentalnej, zabytki archeologiczne) oraz ruchomego (zbiory muzealne, ruchome dzieła sztuki w świątyniach, biblioteki i inne). Te cechy podkreśliają konieczność stworzenia systemowego podejscia do ochrony i rozwijania zabytkowego miejskiego kompleksu, zapewniając realizację jego wyjątkowej roli miasta-zabytku. Status zabytku Światowego Dziedzictwa, przyznany miastu ponad dwadzieścia pięc lat temu, powinien stać się najważniejszym czynnikiem w jego rozwoju.
Bogata historia Lwowa wytworzyla w urbanistycznej tkance centrum miasta, kilka unikalnych zespołów architektoniczno-urbanistycznych, które wedlug naszej opinii mają wyjątkowy charakter w skali europejskiej i światowej. Tworzą one zjawisko urbanistycznego fenomenu Lwowa. Wyróżniamy siedem takich kompleksów urbanistycznych i przedstawiamy ich krótkie charakterystyki planistyczno-urbanistyczne. Zaznaczamy ich szczególne cechy fenomenologiczne, podkreślając, że muszą być one brane pod uwagę przy planowaniu prac conserwatorskich, a także w planach rozwoju miasta. Jakiekolwiek przekształcenia takich kompleksów powinny odbywać się wyłącznie na metodologicznych zasadach ochrony, konserwacji i regeneracji wartościowego środowiska architektoniczno-urbanistycznego.
Przedstawiono propozycje uwzględnienia wartościowych cech historycznej struktury urbanistycznej w planach zarządzania zabytkiem UNESCO, programach ochrony dziedzictwa kulturowego oraz różnorodnych specjalistycznych projektach rozwoju struktury centrum miasta.

Instytucje finansujące

centrum miasta, zabytki urbanistyki, fenomen urbanistyczny, regeneracja, zabytek Światowego Dziedzictwa

Słowa kluczowe:

city center, urban monuments, urban phenomenon, regeneration, World Heritage

Atlas, 2014. Atlas ukrainskych istorychnych mist. Tom 1, Lviv. Nauk. Red. M.Kapral. Kyiv, DnVP “Kartografia”, 2014. – 96 s.
  Google Scholar

Bevz, M., 1994. Istorychna arkhitektura Lʹvova: zberezhennya – tse, nasampered, vyvchennya // Materialy mizhnarodnoyi narady “Dosvid ta problemy zberezhennya istorychnoyi arkhitekturnoyi spadshchyny“. Lʹviv, 25−26 travnya 1994 r. – Lʹviv. P. 15−21.
  Google Scholar

Bevz, Mykola. 2003. The urban phenomenon of Lviv. Its significance for planning the development of the city. Nezalezhnyi kulturolohichnyi czasopys “Ї”. Journal „Ї”, Lviv, No. 29, p. 300−307.
  Google Scholar

Case Studies, 2024. Case Studies on the Conservation and Management of Historic Cities. [on-line]: available at: https://whc.unesco.org/en/activities/634/. Date of reference: 11.11.2024.
  Google Scholar

DBN 360−92*. Mistobuduvannya. Planuvannya i zabudova misʹkykh i silʹsʹkykh poselen. – Kyiv: Minbudarkhitektury Ukrayiny, 1993. – S. 83
  Google Scholar

Developing …, 2014. “Developing Historic Cities: Keys for Understanding and Taking Action. A compilation of case studies on the conservation and management of historic cities”. Printing: UNESCO/CLD. [on-line]. Available at: https://whc.unesco.org/en/activities/634/52. Date of reference: 20.10.2024.
  Google Scholar

Fielden, B. M., Jokilehto, J., 1994. Management Guidelines for World Cultural Heritage Sites // Krajobrazy. – N. 3 (15). – Warszawa: Osrodek ochrony zabytkowego krajobrazu. Narodowa instytucja kultury, 1994. – 105 s.;
  Google Scholar

Hrynchyshyn, T., 2014. Relihiyni sporudy Lvova (XIII – pochatok XXI st.) // Atlas ukrainskych istorychnych mist, tom 1, Lviv. Nauk. Red. M.Kapral. Kyiv, DnVP “Kartografia”. – S. 3−10.
  Google Scholar

Huber, D., 1777. Josepho Daniele de Huber. Hauptstadt Lemberg. 1844. [online] Available at: https://uma.lvivcenter.org/ uk/maps/34493. [Date of reference 15 May 2023].
  Google Scholar

IAOP, 2020. Historical and architectural reference plan of Lviv. Scientific and designe documentation. [online] Available at: https://drive.google.com/drive/folders/1VDCjTstrajEupljZmEXUrTRlNsvhvFtD [Date of reference 15 May 2021].
  Google Scholar

Jokilehto, J., 2005. The World Heritage List. Filling the Gaps – an Action Plan for the Future. An Icomos study compiled by Jukka Jokilehto. Monuments and sites. XII. ICOMOS. 2005. [on-line] available at: https://www.semanticscholar.org/paper/The-World-Heritage-List%3A-Filling-the-gaps-An-action/48964174cfcab2b4fe0e2a7834d7f315a916b964 date of reference: 9 September 2024.
  Google Scholar

Karnauch, N., 2023. 25 rokiv u pereliku svitovoyi kulturnoui spadshchyny: yak UNESCO pratsiuye nad zberezhenniampamiatok u Lvovi. [on-line] available at: https://suspilne.media/lviv/629292−25-rokiv-u-pereliku-svitovoi-kulturnoi-spadsini-ak-unesko-pracue-nad-zberezennam-pamatok-u-lvovi/ [Date of reference 15 september 2024].
  Google Scholar

Krakow, 2023. Miasto Krakow. Biuletyn informacji publicznej. Ochrona zabyków. Dotacje na prace konserwatorskie i roboty budowlane przy zabytkach. [on-line] available at: https://www.bip.krakow.pl/?bip_id=1&mmi=3 Date of reference: 12.09.2024.
  Google Scholar

Lukomsʹka, N., 1993. Sady ansamblyu Sv. Yura u Lʹvovi // Naukovi zoshyty kafedry restavratsiyi ta rekonstruktsiyi arkhitekturnykh kompleksiv. Novi materialy z doslidzhennya pamyatok arkhitektury ta mistobuduvannya. – DULP. – №1. – s. 51−68.
  Google Scholar

Managing …, 2024. Managing Cultural World Heritage (16/11/2013) © UNESCO | World Heritage Centre. [on-line] available at: https://whc.unesco.org/en/managing-cultural-world-heritage/. Date of reference: 04 Oktober 2024.
  Google Scholar

Mohytych, R., 1996. Rozvytok kniazhoho Lvova. Halytska Brama. Lviv: Tsentr Europy. – №12. – S. 6−7.
  Google Scholar

Mohytych R., Onyshchenko L., Yaremych H. Lʹviv vartyy svitovoho vyznannya // Arkhitekturnyy visnyk. – Lʹviv: 1997. – № 2−3 (3−4). – S. 34−39.
  Google Scholar

Pichurko, U., 1989. Lviv. Pichurko, U., Kryvosheyeva, I. and other. Istoryko-architekturna inventaryzaciya zabudovy. Archiv Instytutu “Ukrzachidprojektrestavratsia“.
  Google Scholar

Prysiazhnyi, K., 2003. Poluvannia na lviv. Nezalezhnyi kulturolohichnyi czasopys “Ї”. Lviv, N 29, s. 294−300.
  Google Scholar

Retsenzia, 2021. Retsenzia na istoryko-architekturnyi opornyi plan masta Lvova. M.Bevz // Current Issues in Research, Conservation and Restoration of Historic Fortifications. Lviv, LPNU, N 14. P. 144−160.
  Google Scholar

Szmygin, B., 2016. Wyjątkowa uniwersalna wartość a monitoring dóbr swiatowego dziedzictwa. Red. B. Szmygin. Polski komitet Narodowy ICOMOS. Warszawa.
  Google Scholar

Svintsitskyi O. and Svintsitskyi S. The project of regeneration of the Smotrych River Canyon in the city of Kamianets-Podilskyi. Promotors T. Maksymyuk and A. Martynyuk, Archives of the Department of Architecture and Conservation of the Lviv Polytechnic National University.
  Google Scholar

World Heritage, 2016. World Heritage in Europe Today. 2016. [on-line] available at: https://whc.unesco.org/en/world-heritage-in-europe-today/ Date of reference: 10 September 2024.
  Google Scholar

Zakon, 2024. Zakon Ukrainy pro okhoronu kulʹturnoyi spadshchyny (8 chervnya 2000 r.) iz zminamy vnesenymy zhidno z Kodeksom // Vidomosti Verchovnoyi Rady Ukrainy (VVR), 2000, № 39, st. 333. [on-line] available at: https://zakon.rada.gov.ua/laws/show/1805−14#Text Date of reference: 11 Oktober 2024.
  Google Scholar


Opublikowane
2024-12-27

Cited By / Share

Bevz, M. (2024). Fenomen urbanistyczny Lwowa. Identyfikacja i regeneracja wartościowych zespołów miejskich. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki I Studiów Krajobrazowych, 20(3), 7–23. https://doi.org/10.35784/teka.7015

Autorzy

Mykola Bevz 
m.bevz@pollub.pl
Politechnika Lubelska, Katedra Konserwacji Zabytków Polska
https://orcid.org/0000-0003-1513-7045

Statystyki

Abstract views: 28
PDF downloads: 23


Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.