Civic Committee for the Restoration of Cracow Heritage: origin, experience, programme
Bogusław Krasnowolski
Pontifical University of John Paul II in Cracow (Poland)
Abstract
The Committee (acronym: SKOZK) was established in 1978, following listing Krakow as a world heritage site. It fulfilled expectations from the past, when heritage assets were damaged by industrial pollution and state ideology curtailed financing of works on sacred and private grounds.
An undoubted strength of the early time was the recognition of Krakow heritage protection as a matter of state importance, while the domination of political circumstances remained a weakness.
The political transformation of 1989/90 changed the environment: SKOZK was now dominated by heritage preservation milieus, and members were appointed by the President of the Republic of Poland, and his Chancellery provided a major part of financial means. As grants generally cover up to 50% of the cost, the fund has a stimulating role as beneficiaries need to find sources for matching funds. Since 1990, the Committee’s activity has concentrated on the most valuable complexes: Wawel, the historical centre of the city, former town of Kazimierz with Jewish quarter, and the most treasurable enclaves situated on the outskirts of the city.
Achievements of SKOZK include development of a model for cooperation between private (NGO) and public (central and territorial authorities) sectors, definition of strategic goals, and a priority of the ensuing tasks.
Keywords:
SKOZK,, Civic Committee for the Restoration of Cracow Heritage, heritage protection, heritage managementReferences
„Dziennik Ustaw” nr 21/1985, poz. 90.
Google Scholar
„Quo vadis, Cracovia?” Jaki jest Kraków, a czym i jaki ma być w przyszłości? Wybór materiałów V Forum Dyskusyjnego z cyklu „Problemy ekologiczne Krakowa”, Kraków 1981, wyd. II, Kraków 1985.
Google Scholar
Badania materiałów i technologia konserwacji kamienia: Procyk Wiesław, Marmury królewskie – zjawisko wietrzenia i problemy konserwacji, wyd. ASP Warszawa 1998.
Google Scholar
Białko P., Konserwacja elewacji zewnętrznych Zamku, „Renowacje” 2000, nr 3.
Google Scholar
Białko P., Odnowienie elewacji Zamku Królewskiego na Wawelu. Wybrane problemy, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego”, 1996, nr 5.
Google Scholar
Białko P., Sień wjazdowa pałacu wawelskiego. Uwagi po konserwacji, „Studia Waweliana” 4, 1995.
Google Scholar
Bochnak W., Bochnak T., Wyniki prac konserwatorskich przy srebrnych częściach ołtarza w Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, „Studia Waweliana” XIII, 2007.
Google Scholar
Chrzanowski T., Czy Kraków jest rewaloryzowany? Nie!, „Tygodnik Powszechny” 1981, nr 11.
Google Scholar
Chrzanowski T., Dorobek i doświadczenie Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, [w:] Dziedzictwo i rozwój.
Google Scholar
Chrzanowski T., Hanna Pieńkowska 1917–1976, „Biuletyn Historii Sztuki” XXX, 1977, nr 4.
Google Scholar
Czyżewski K. J., Konserwacja ołtarza i tabernakulum w kaplicy Batorego w Katedrze na Wawelu, „Studia Waweliana” V, 1996.
Google Scholar
Dayczak Domanasiewicz M., Krótki zarys dziejów Wydziału Konserwacji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1950–1990), „Ochrona Zabytków”, XLIII, nr 4.
Google Scholar
Drogi współczesnej konserwacji: aranżacja – ekspozycja – rekonstrukcja. Profesorowi Józefowi E. Dutkiewiczowi w 30 rocznicę śmierci, (red.) M. Ostaszewska, „Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP” IX, 1999, cz. 1.
Google Scholar
Dzieło sztuki w konserwacji, katalog wystawy, (red.) M. Dayczak Domanasiewicz, Kraków 1976.
Google Scholar
Fischinger A., Lata 1990–2005, [w:] Zamek królewski na Wawelu. Sto lat odnowy (1905–2005), (red.) P. Dettloff, M. Fabiański, A. Fischinger, Kraków 2005.
Google Scholar
Fischinger A., Prace konserwatorskie na Wawelu w latach 1990–2000, „Renowacje” 2000, nr 3.
Google Scholar
Fischinger A., Zarys programu całościowego odnowienia i konserwacji zabytków wzgórza wawelskiego do r. 2000, „Biuletyn Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa” 1992, nr 3–4.
Google Scholar
Frey-Stecowa B., Rola grafiki w powstaniu renesansowych fryzów podstropowych w Zamku Królewskim na Wawelu, „Studia Waweliana” 6/7, 1997/1998.
Google Scholar
Janczkowski J., Z problematyki adaptacji krakowskich fortów, [w:] Atlas Twierdzy Kraków, ser. II, t. 2, Kraków 2002.
Google Scholar
Kalicińska M., Znane „nieznane”. Malowidła ścienne kościoła pw. Przemienienia Pańskiego przy klasztorze oo. Pijarów, „Renowacje” 1999, nr 1.
Google Scholar
Kalinowski L., Małkiewiczówna H., Heine L., Karaszkiewicz P., Średniowieczne witraże Kościoła Mariackiego w Krakowie. Historia i konserwacja, „Studia i Materiały Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki ASP w Krakowie” VII, 1997.
Google Scholar
Kalinowski L., Przemówienie wygłoszone podczas pogrzebu Profesora Józefa Lepiarczyka, „Folia Historiae Atrium” XXIII, 1987.
Google Scholar
Karaszkiewicz P., Heine L., Średniowieczne witraże z kościoła Mariackiego w Krakowie – problemy konserwatorskie, „Ochrona Zabytków” 1995, nr 1.
Google Scholar
Karczmarczyk S., Stępień P., Konserwacja baszty Lubranki na Wawelu, [w:] Inżynieryjne problemy odnowy staromiejskich zespołów zabytkowych, Kraków 2004.
Google Scholar
Karczmarczyk S., Zabezpieczenie stoków północnych wzgórza wawelskiego, „Renowacje” 2000, nr 3.
Google Scholar
Konserwacja ołtarza: Wyszyńska Jadwiga, Konserwacja malowideł Georga Pencza z ołtarza w Kaplicy Zygmuntowskiej, „Biuletyn Informacyjny Konserwatorów Zabytków” 15, 2004 nr 1–2.
Google Scholar
Kosakowski E., Krużganki i komnaty wawelskie, „Renowacje” 2000, nr 3.
Google Scholar
Koss A., Marczak J., Technika laserowa w konserwacji dzieł sztuki, „Renowacje i Zabytki” 2002, nr 2.
Google Scholar
Kozieł K., Konserwacja południowych elewacji kaplic kościoła Św. Trójcy w Krakowie, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” 1996, nr 5.
Google Scholar
Kozłowski R., Stępień P., Zastosowanie tynków szerokooporowych do konserwacji zasolonych murów na przykładzie sieni wjazdowej do zamku na Wawelu, „Ochrona Zabytków”, XLVII, 1994, nr 3–4.
Google Scholar
Krasnowolski B., Doktryny konserwatorskie a doświadczenia Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, [w:] Doktryny i realizacje konserwatorskie w świetle do-świadczeń krakowskich ostatnich 30 lat, (red.), B. Krasnowolski, WAM, Kraków 2011.
Google Scholar
Krasnowolski B., Działalność krakowskich stowarzyszeń naukowych i twórczych w dziedzinie ochrony konserwatorskiej Krakowa, „Teka Komisji Urbanistyki i Architektury PAN” XVII, 1983.
Google Scholar
Krasnowolski B., Odnowa zabytków Krakowa. Geneza, cele, osiągnięcia, zamierzenia, wyd. „Renowacje i Zabytki”, Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa, Kraków 2004.
Google Scholar
Krasnowolski B., Poglądy konserwatorskie Mariana Korneckiego, „Biuletyn Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa”, XVIII, 2002.
Google Scholar
Krasnowolski B., Problemy konserwatorskie dawnego Miasta Żydowskiego na krakowskim Kazimierzu w pracach Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, „Biuletyn Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa”, nr 39/1996.
Google Scholar
Krasnowolski B., Profesor Tadeusz Bonifacy Chrzanowski (1926–2006), „Folia Historiae Atrium”, seria nowa, 12, 2009.
Google Scholar
Krasnowolski B., Restauracja zespołu augustiańskiego na Kazimierzu. Z dziejów ochrony krakowskich zabytków, „Biblioteka Krakowska” 152, 2010.
Google Scholar
Krasnowolski B., Wnętrze starego kościoła: sacrum, dokument, zabytek, [w:] Sacrum i sztuka – życie i sztuka, (red.) B. Major, J. Matyja, Miejska Galeria Sztuki, Częstochowa 2004.
Google Scholar
Majewski M., Problematyka konserwatorska elewacji Collegium Maius w Krakowie, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” 1996, nr 5.
Google Scholar
Majewski M., Zachodnia elewacja Katedry na Wawelu, „Renowacje i Zabytki” 1999, nr 2.
Google Scholar
Materiały z ogólnopolskiego seminarium metodologicznego poświęconego zagadnieniom metodyki i form kompleksowej dokumentacji prac badawczych i konserwatorskich odbytego w dniach 19–20.II.1973 r., (red.) H. Pieńkowska, M. Kornecki, „Materiały i Sprawozdania Konserwatorskie Województwa Krakowskiego”, Kraków 1973.
Google Scholar
Niewalda W., Historia budowy, degradacji, badań i konserwacji Pałacu Biskupa Erazma Ciołka przy ul. Kanoniczej 17 w Krakowie, [w:] Doktryny i realizacje konserwatorskie w świetle doświadczeń krakowskich ostatnich 30 lat, (red.), B. Krasnowolski, WAM, Kraków 2011.
Google Scholar
Niewalda W., Rojkowska H., Fortyfikacje kleszczowe Wawelu. Badania architektoniczne elewacji zewnętrznych, „Studia Waweliana” V, 1996.
Google Scholar
Nowobilski J. A., Prace konserwatorskie w katedrze na Wawelu w ostatnim dziesięcioleciu, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” 1996, nr 4.
Google Scholar
Nykiel J., Uwagi o przebiegu prac konserwatorskich przy dekoracji Jana Matejki i wystroju kamieniarskim we wnętrzu Bazyliki Mariackiej w Krakowie w latach 1993–1999, [w:] Renowacja Bazyliki Mariackiej 1989–1999, Kraków 1999.
Google Scholar
Paciorek M., Konserwacja ceglanych fasad kościoła św. Marka w Krakowie, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” 1996, nr 5.
Google Scholar
Piotrowski A., Konserwacja barokowej elewacji kościoła św. św. Piotra i Pawła w Krakowie, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” 1996, nr 5.
Google Scholar
Płuska I., Kaplica Zygmuntowska przy katedrze na Wawelu: konserwacja 2002–2004 w fotografiach, Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki, Warszawa 2005.
Google Scholar
Płuska I., Konserwacja cegły – nowe ujęcie tematu, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” 1966, nr 5.
Google Scholar
Płuska I., Mamoń A., Konserwacja Kaplicy Zygmuntowskiej przy katedrze wawelskiej, „Wiadomości Konserwatorskie” XV, Kraków 2004.
Google Scholar
Płuska I., Paciorek M., Kozieł K., Konserwacja ceglanych fasad gotyckiego kościoła św. Marka w Krakowie, „Ochrona Zabytków” 1995, nr 1.
Google Scholar
Płuska I., Współczesne metody dokumentacji zastosowane w Kaplicy Zygmuntowskiej, „Rocznik Geomatyki” V, 2007, nr 8.
Google Scholar
Problemy odnowy Krakowa. Materiały z narady konsultacyjnej w sprawie odnowy zespołów zabytkowych Krakowa 28 września 1978, Kraków 1978.
Google Scholar
Program i kierunki działania Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa; publikowany: Odnowa zabytków Krakowa. Materiały i dokumenty, Kraków 2003.
Google Scholar
Purchla J., Dziewiętnastowieczny Kraków jako problem konserwatorski, [w:] Przeszłość i przyszłość zabytkowego Krakowa. Materiały sesji naukowej Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa w roku 1990, (red.) J. M. Małecki, Kraków 1994.
Google Scholar
Rembiś M., Smoleńska A., Charakterystyka i przejawy zniszczeń piaskowców zastosowanych w Kaplicy Zygmuntowskiej przy Katedrze Wawelskiej, [materiały konferencji] Kamień architektoniczny i dekoracyjny, AGH Kraków 2003.
Google Scholar
Renowacja Bazyliki Mariackiej 1989–1999, Kraków 1999.
Google Scholar
Rodzińska-Chorąży T., Włodarek A., Romańskie malowidła ścienne w południowej absydioli kościoła św. Andrzeja w Krakowie, [w:] Lapides viventes. Zaginiony Kraków wieków średnich. Księga dedykowana Profesor Klementynie Żurowskiej, Kraków 2005.
Google Scholar
Rusek B., Smoleńska A., Charakterystyka i przejawy zniszczeń kamieni budowlanych i dekoracyjnych zastosowanych w kościele św. Krzyża w Krakowie, „Ochrona Zabytków” LXVII, 2013, nr 1–4.
Google Scholar
Sawicki M., Zagadnienia estetyczne powstałe w czasie odnowy elewacji kamienicy wg projektu Teodora Talowskego przy ul. Retoryka 1 w Krakowie, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Krakowskiego” 1996, nr 5.
Google Scholar
Schaff R., Co mnie i Tobie Polsko… Eseje bez uprzedzeń, Fundacja Judaica, Kraków 1996.
Google Scholar
Schuster-Gawłowska M., Skrzydła XV-wiecznego nie zachowanego ołtarza katedry, „Renowacje i Zabytki” 2000, nr 3.
Google Scholar
Sławiński S., Hiżycka J., Rozwój przestrzenny gotyckiego gmachu Collegium Maius na podstawie badań architektonicznych prowadzonych w piwnicach, „Rocznik Krakowski” LXV–LXVI, 1999–2000.
Google Scholar
Smólski J., Rekonstrukcja nawierzchni dziedzińca arkadowego (1995–2000), „Renowacje” 2000, nr 3.
Google Scholar
Stępień P., Badania architektoniczne elewacji zamku na Wawelu, SW 9/10, 2000/2001.
Google Scholar
Stępień P., Badania i konserwacja baszty Lubranki, „Studia Waweliana”XIII, 2007.
Google Scholar
Stępień P., Elewacja wschodnia zamku i ogrody królewskie, „Renowacje” 2000, nr 3, Problematyka badawcza: Fabiański Marcin, Wawelskie wirydarze Zygmunta Starego, „Studia Waweliana” XIV, 2009.
Google Scholar
Stępień P., Fortyfikacje Wawelu jako problem konserwatorski, „Czasopismo Techniczne”, zesz. 9, 2003 (nr specjalny).
Google Scholar
Stępień P., Karczmarczyk S., Bereza W., Problemy konserwatorskie i technologiczne rewaloryzacji baszty Sandomierskiej na Wawelu, Inżynieryjne problemy odnowy staromiejskich zespołów zabytkowych, Kraków 2004.
Google Scholar
Stępień P., Konserwacja ambitu i kaplic Archikatedry na Wawelu, „Renowacje i Zabytki” 1998, nr 3.
Google Scholar
Stępień P., Konserwacja fortyfikacji Wawelu – projekty i realizacje w świetle doktryn konserwatorskich, [w:] Doktryny i realizacje konserwatorskie w świetle do¬świadczeń krakowskich ostatnich 30 lat, (red.), B. Krasnowolski, WAM, Kraków 2011.
Google Scholar
Stępień P., Konserwacja portali gotycko-renesansowych we wnętrzach zamku na Wawelu, „Ochrona Zabytków” 48, 1995, nr 3–4.
Google Scholar
Stępień P., Piwnica pod dziedzińcem arkadowym, „Renowacje” 2000, nr 3.
Google Scholar
Stępień P., Problemy techniczne konserwacji fortyfikacji kleszczowych na Wawelu, „Studia Waweliana” V, 1996.
Google Scholar
Stróżewska-Słaboń A., Sprawozdanie dotyczące kompleksowych prac konserwatorskich w latach 1992–1996 w kościele Św. Krzyża, [w:] Studia z dziejów kościoła Św. Krzyża, (red.) Kliś Zdzisław, cz. I, Wydawnictwo Naukowe PAT, Kraków 1997.
Google Scholar
Tekielak A. M., Biblioteka Jagiellońska, prace konserwatorskie przy kamiennych elewacjach, „Renowacje” 1995, nr 5.
Google Scholar
Weber J., Kozłowski R., Niszczenie i konserwacja średniowiecznych wątków ceglano-wapiennych w Krakowie, „Ochrona Zabytków” 1995, nr 1.
Google Scholar
Węcławowicz T., Kaplica Mariacka w wawelskiej katedrze. Rozpoznanie stratygrafii wątków ceglanych i kamiennych ścian. Badania architektoniczne wykonane na zlecenie Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki w Warszawie, Kraków 2008 (archiwum ASP w Warszawie).
Google Scholar
Zalewski W., Mamoń A., Kaplica Świętokrzyska w katedrze wawelskiej, „Renowacje i Zabytki” 2000, nr 3.
Google Scholar
Zalewski W., Prace konserwatorskie przy odsłonięciu i ekspozycji rezerwatu romańskiego we wnętrzu kościoła św. Andrzeja w Krakowie (2001–2003), [w:] Lapides viventes. Zaginiony Kraków wieków średnich. Księga dedykowana Profesor Klementynie Żurowskiej, Kraków 2005.
Google Scholar
Zalewski W., Tendencje w zakresie konserwacji i restauracji malowideł ściennych w Krakowie na przykładzie historii konserwacji Kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu i działalności Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, [w:] Doktryny i realizacje konserwatorskie w świetle doświadczeń krakowskich ostatnich 30 lat, (red.), B. Krasnowolski, WAM, Kraków 2011.
Google Scholar
Authors
Bogusław KrasnowolskiPontifical University of John Paul II in Cracow Poland
(ur. 1943) dr hab., prof. Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, wykładowca na Akademii Sztuk Pięknych, od 1990 wiceprzewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, historyk sztuki i historyk, autor licznych publikacji naukowych zwłaszcza z zakresu średniowiecznej urbanistyki Małopolski, sztuki Krakowa i Małopolski, problematyki konserwatorskiej.
Statistics
Abstract views: 299PDF downloads: 225