Places of memory as a subject of theoretical reflection in heritage conservation
Janusz Krawczyk
Faculty of Fine Arts/Conservation and Restoration of Works of Art, Nicolaus Copernicus University in Toruń (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-3518-6023
Abstract
The discussion on the applicability of the idea of places of memory in the contemporary theory of conservation, and by extension, in practice and in establishing long-term conservation policies, is vital for the future of heritage protection. The aim of this article is to present the evolving understanding of memory by the authors of conservation theories and doctrines. The first part is concerned with the results of linguistic analyses which suggest that thinking in terms of signs and places of memory is deeply linked to the emergence of conservation attitudes in the history of European culture. What follows is an overview of the transformations of the cultural status of monuments from the Enlightenment to the present day, focused on the concept of historical monuments (Voltaire, J. J. Winckelmann), on the problem of the intentionality of monuments and relativisation of the criteria used for their assessment (A. Riegl), as well as on the influence of the idea of lieux de mémoire by P. Nora on the contemporary understanding of heritage and the principles of protecting it.
Keywords:
places of memory, monument, unintentional monuments, lieux de mémoire, tangible heritage, intangible heritageReferences
Allier-Montano E., Places of memory. Is the concept applicable to the analysis of memorial struggles? The case of Uruguay and its recent past. http://socialsciences.scielo.org/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0797-60622008000100001 (dostęp: 12. 11.2016).
Google Scholar
Ankersmith F., Wzniosłe odłączenie się od przeszłości lub jak być/stać się tym, kim się już nie jest, Konteksty, nr 3-4, 2003.
Google Scholar
Arszyński M., Idea - pamięć - troska: rola zabytków w przestrzeni społecznej i formy działań na rzecz ich zachowania od starożytności do połowy XX wieku, Muzeum Zamku w Malborku, Malbork 2007.
Google Scholar
Assmann A., Im Zwischenraum zwischen Geschichte und Gedächtnis. Bemerkungen zu Pierre Noras “Lieux de mémoire”, [w:] Les lieux de mémoire/Erinnerungsorte. D’un modèle français à un projet allemand, E. François (red.), Centre Marc Bloch, Berlin 1996.
Google Scholar
Assmann J., Collective Memory and Cultural Identity, New German Critique, nr. 65, Cultural History/Cultural Studies, 1995.
DOI: https://doi.org/10.2307/488538
Google Scholar
Assmann J., Communicative and Cultural Memory, [w:] Cultural Memory Studies. As International and Interdisciplinary Handbook, A. Erll (red.), A. Nűnning, Berlin, Nowy Jork 2008.
DOI: https://doi.org/10.1515/9783110207262.2.109
Google Scholar
Balcer M., Die Friedenskirche in Jauer/Jawor – ein deutsch-polnischer Erinnerungsort, [w:] Der Luthereffekt im östlichen Europa. Geschichte, Kultur, Erinnerung, J. Bahlcke, B. Störtkuhl, M. Weber, De Gruyter, Oldenbourg 2017.
Google Scholar
Biuletyn Informacyjny PKN ICOMOS, 2015, nr 2 (29).
Google Scholar
Boulet J., La Mémoire d’Alois Riegl, [w]: A. Riegl, Le culte moderne des monuments, sa nature, son origine, In Extenso, Paryż 1984.
Google Scholar
Charte Internationale sur la Conservation et la Restauration des Monuments et des Sites (Charte de Venise 1964) [w:] Karta Wenecka 1964-2014, Bukowska W., Krawczyk J., Wydział Sztuk Pięknych UMK, Toruń 2015.
Google Scholar
Choay F., Le patrimoine en question, Seuil, Paryż 2009.
DOI: https://doi.org/10.3917/espri.0911.0194
Google Scholar
Choay F., Sept propositions sur le concept d’authenticité, in: Nara Conference on Authenticity, Conference de Nara sur L’Authenticité, Larsen K. E. (red.), UNESCO, Agency for Cultural Affairs (Japan), ICCROM, ICOMOS, Tokio 1995.
Google Scholar
Doroszewski W. (red.), Słownik Języka Polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, t. VI, Warszawa 1694.
Google Scholar
Fabre D., Ancienneté, altérité, autochtonie, [w:] Domestiquer l’histoire. Ethnologie des monuments historiques, Fabre D. (red.), Maison des sciences de l’homme, Paryż 2000.
DOI: https://doi.org/10.4000/books.editionsmsh.2861
Google Scholar
François E., Schulze H. (red.), Deutsche Erinnerungsorte, Beck Verlag, Monachium 2001.
Google Scholar
Frycz J., Restauracja i konserwacja zabytków architektury w Polsce w latach 1795-1918, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1975.
Google Scholar
Hartog F., Régimes d’historicité. Présentisme et expérience du temps, Le Seuil, Paryż 2003.
Google Scholar
Jokilehto J., A History of Architectural Conservation. The Contribution of English, French, German and Italian Thought towards an International Approach to the Conservation of Cultural Property, D. Phil Thesis, The University of York, England, Institute of Advanced Architectural Studies, September 1986 (Recomposed in PDF format, February 2005) http://www.iccrom.org/pdf/ICCROM_05_HistoryofConservation00_en.pdf (dostęp: 10. 11. 2010).
Google Scholar
Kończal K., Miejsce pamięci, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, M. Saryusz-Wolska, R. Traba (red.), Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2014.
Google Scholar
Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, Paryż 1972, [w:] Vademecum Konserwatora Zabytków. Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa Kultury (edycja 2015), PKN ICOMOS, Warszawa 2015.
Google Scholar
Krawczyk J., Balcer M., Pierre Nora’s “sites of memory” and the social aspect of issues in built heritage conservation, in: Place of memory. Protection, Conservation, Interpretation, B. Szmygin (red.), ICOMOS [w druku].
Google Scholar
Krawczyk J., Ideał obiektywności wiedzy a początki wartościowania w konserwatorstwie, [w:] Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, Szmygin B. (red.), Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków Urzędu Miasta Stołecznego Warszawa, Politechnika Lubelska, Fundacja Politechniki Lubelskiej, Warszawa-Lublin 2012.
Google Scholar
Krawczyk J., Kompromis i metoda – wybrane aspekty teorii konserwatorskich Aloisa Riegla i Cesare Brandiego, Ochrona Zabytków, 2009 nr 2.
Google Scholar
Krawczyk J., Meble jako przedmioty użytkowe i zabytki. U podstaw problematyki konserwatorskiej mebli zabytkowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2006.
Google Scholar
Krawczyk J., Polish monument conservation in the face of changing historical contexts. Tradition, identity, dialogue, in: Heritage in Transformation. Cultural Heritage Protection in XXI Century – Problems, Chalanges, Predictions, B. Szmygin (red.), International Scientific Committee for Theory and Philosophy of Conservation and Restoration ICOMOS, ICOMOS Polaksa, Fundacja Romualdo Del Bianco, Politechnika Lubelska, Florencja-Lublin 2016.
Google Scholar
Krawczyk J., Teoria Aloisa Riegla i jej polska recepcja a problemy konserwatorstwa współczesnego, [w:] Współczesne problemy teorii konserwatorskiej w Polsce, B. Szmygin (red.), ICOMOS, Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej, Warszawa-Lublin 2008.
Google Scholar
Krawczyk J., Zabytki architektury i dziedzictwo. Podstawy programowe studiów z zakresu konserwatorstwa na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, [w:] Nauczanie i popularyzacja dziedzictwa, B. Szmygin (red.), Polski Komitet Narodowy ICOMOS, Politechnika Lubelska, Warszawa 2014.
Google Scholar
Luxen J. L., La Dimension immaterielle des monuments et des sites avec references a la liste du Patrimoine Mondial de L’Unesco, [w ]: La memoire des lieux: preserver le sens et les valeurs immaterielles des Monuments et des Sites, 14 Assemblee Generales et Symposium scientifique de l’ICOMOS, Victoria Falls, Zimbabwe 2003, http://www.icomos.org/victoriafalls2003/luxen_fre (dostęp : 19.11.2014) .
Google Scholar
Mariannick J., Le patrimoine immatériel. Nouveaux paradigmes, nouveaux enjeux, La lettre de l’OCIM nr 93, 2004.
Google Scholar
Petzet M., International principles of preservation, Hendrik Bäßler Verlag, Berlin 2009.
Google Scholar
Pierre N., Comment écrire l’histoire de France, [w:] Les lieux de mémoire, P. Nora (red.), Gallimard, t. VII , Paryż 1986.
Google Scholar
Pierre N., Conclusion des entretiens, [w ]: Science et conscience du patrimoine, P. Nora (red.), Fayard, Paryż 1997.
Google Scholar
Pierre N., Czas pamięci. Res Publica Nova, 2001, nr 7, http://eurozine.com/articles/2002-04-19-nora-en.html (dostęp: 2.12.2015).
Google Scholar
Pierre N., Między pamięcią i historią: les lieux de memoire, [w:] Tytuł Roboczy: Archiwum#2, Muzeum Sztuki w Łodzi, http://www.staff.amu.edu.pl/~ewa/Nora,%20Miedzy%20pamiecia%20i%20historia.%20Lies%20lieus%20de%20memoire.pdf (dostęp: 23.02.2017).
Google Scholar
Plezi M. (red.), Słownik łacińsko-polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, t. III, Warszawa 1998.
Google Scholar
Pomian K., Historia, nauka wobec pamięci, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2006.
Google Scholar
Pomian K., Od historii – części pamięci – do pamięci – przedmiotu historii, [w:] K. Pomian, Historia, nauka wobec pamięci, Lublin 2006.
Google Scholar
Pruszyński J., Dziedzictwo kultury Polski, jego straty i ochrona prawna, Wydawnictwo Zakamycze, t. 1, Kraków 2001.
Google Scholar
Riegl A., Der Moderne Denkmalkultus, sein Wesen, seine Entstehung, Verlage von W. Braumüller, Wiedeń, Lipsk.
Google Scholar
Riegl A., Nowoczesny kult zabytków, jego istota i powstanie (tłum. R. Kasperowicz) [w:] A. Riegl, Georg Dehio i kult zabytków, J. Krawczyk (red.), Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”, Warszawa 2002.
Google Scholar
Ruskin J., Lampa pamięci” (1849) [w:] Zabytek i historia. Wokół problemów konserwacji i ochrony zabytków w XIX wieku. Antologia, J. Krawczyk (red.), Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”, Warszawa 2002.
Google Scholar
Słownik Polszczyzny XVI w., Instytut Badań Literackich, t. XXVII, Warszawa 1999.
Google Scholar
Tomaszewski A., Polskie miejsca pamięci (2001), [w:] A. Tomaszewski, Ku nowej filozofii dziedzictwa, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2012.
Google Scholar
Traba R., Henning H.H., Kończal K., Górny M. (red.), Polsko-niemieckie miejsca pamięci, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2012-14.
Google Scholar
Authors
Janusz KrawczykFaculty of Fine Arts/Conservation and Restoration of Works of Art, Nicolaus Copernicus University in Toruń Poland
https://orcid.org/0000-0002-3518-6023
dr hab., profesor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, kierownik Zakładu Konserwatorstwa w Instytucie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK. Autor opracowań poświęconych dziejom myśli konserwatorskiej. Wykłada m.in. Historię i teorię ochrony i konserwacji zabytków oraz Współczesne koncepcje ochrony dóbr kultury. Członek Międzynarodowego Komitetu Teorii Konserwatorskiej ICOMOS oraz Stowarzyszenia Historyków Sztuki.
Statistics
Abstract views: 322PDF downloads: 387