Public Guardian of Monuments – selected problems, experiences and recommendations
Adam Miziołek
adamiziolek@onet.plPolitechnika Łódzka (Poland)
https://orcid.org/0009-0003-2875-0006
Julia Wiśniewska
Politechnika Łódzka (Poland)
Abstract
The article outlines the roots of the necessity of heritage protection and describes the legal framework in which the socially essential protection of monuments and care of monuments in Poland is carried out. The role of the institution of the Public Guardian of Monuments in the polish system is presented. Based on existing research, selected challenges facing the social care of monuments are described. Based on their own experience, the authors supplemented the list of problems with remarks resulting from previous activities in social care of monuments and experience in the study of tangible heritage. The analysis of cooperation between selected institutions involved in heritage preservation in Łódź allowed to expand the catalogue of challenges. The conclusions made it possible to formulate proposals for changes that could partially respond to some of the identified problems. Moreover, it was indicated that further discussion on modifications in the heritage preservation system is necessary and its holistic and interdisciplinary character may strengthen the effectiveness of the reforms.
Keywords:
Public Guardian of Monuments, Polish system of monument protection, social care of monuments, tangible heritageReferences
Boryczka, E., & Zasina, J. (2016). Dziedzictwo kulturowe i tożsamość miasta. W: A. Rzeńca, A. Nowakowska, & Z. Przygodzki (red.), EkoMiasto#Społeczeństwo: Zrównoważony, inteligentny i partycypacyjny rozwój miasta (63-86): Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego. https://repozytorium.uni.lodz.pl:8443/xmlui/bitstream/handle/11089/18007/4-063_086-Boryczka%2c%20Zasina.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 17.03.2024].
Google Scholar
Ciok, S. (1999). Wpływ granicy i współpracy transgranicznej na rozwój lokalny i regionalny zachodnich obszarów przygranicznych. W: A. Mync & R. Szul (red.), Rola granicy i współpracy transgranicznej w rozwoju regionalnym i lokalnym (159-187): Warszawa: Wydawnictwo Europejskiego Instytutu Rozwoju Regionalnego i Lokalnego. https://www.euroreg.uw.edu.pl/dane/web_euroreg_publications_files/3213/rola_granicy_i_wsppracy_transgranicznej_w_rozwoju_regionalnym_i_lokalnym.pdf [dostęp: 16.03.2024].
Google Scholar
Dorosz-Kruczyński, J. (2023, 16 sierpnia). Charakter prawny wpisu do gminnej ewidencji zabytków. WSPÓLNOTA - Pismo Samorządu Terytorialnego. https://wspolnota.org.pl/newsletter/charakter-prawny-wpisu-do-gminnej-ewidencji-zabytkow [dostęp: 23.03.2024].
Google Scholar
Jacobs, J. (2014) Śmierć i życie wielkich miast Ameryki. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury.
Google Scholar
Jigyasu, R. (2019, 10 października). Does cultural heritage make more resilient cities? Urbanet. https://www.urbanet.info/does-cultural-heritage-make-more-resilient-cities/ [dostęp: 18.04.2024].
Google Scholar
Kafar, D. (2021, 1 września). Rozbiórka zabytku ujętego w ewidencji. WSPÓLNOTA - Pismo Samorządu Terytorialnego. https://wspolnota.org.pl/newsletter/rozbiorka-zabytku-ujetego-w-ewidencji [dostęp: 23.03.2024].
Google Scholar
Kowalski, W., & Zalasińska, K. (2011). Prawo ochrony dziedzictwa kulturowego w Polsce – próba oceny i wnioski. W: B. Szmygin (red.), System ochrony zabytków w Polsce - analiza, diagnoza, propozycje. (17-34): Lublin-Warszawa: Politechnika Lubelska. https://bc.pollub.pl/Content/691/PDF/zabytki.pdf [dostęp: 16.03.2024].
Google Scholar
Najwyższa Izba Kontroli, Departament Nauki, Oświaty i Dziedzictwa Narodowego. (2021). Informacja o wynikach kontroli. System ochrony zabytków w Polsce (Nr ewid. 170/2021/P21023/KNO). Warszawa: Najwyższa Izba Kontroli. https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/21/023/ [dostęp: 18.04.2024].
Google Scholar
Narodowy Instytut Dziedzictwa. (2022, 25 listopada). System danych o zabytkach. Portal Narodowego Instytutu Dziedzictwa. https://nid.pl/system-danych-o-zabytkach/ [dostęp: 30.03.2024].
Google Scholar
Onyśków, W., Pierzchała, M., & Ulatowska, R. (2023). Badanie liczebności i aktywności społecznych opiekunów zabytków (SOZ) oraz zakresu realizacji zadania własnego starostów powiatowych polegającego na ustanawianiu społecznych opiekunów zabytków. Raport końcowy. Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa. https://ksiegarnia.nid.pl/wp-content/uploads/2023/12/Badania-SPOZ.pdf [dostęp: 21.01.2024].
Google Scholar
Przybylski, M. (2024, 9 stycznia). Ważność wuzetek a plany ogólne. Kolejne wyjaśnienia MRiT nt. reformy planowania. Portal Samorządowy. https://samorzad.pap.pl/kategoria/aktualnosci/waznosc-wuzetek-plany-ogolne-kolejne-wyjasnienia-mrit-nt-reformy-planowania [dostęp: 11.04.2024].
Google Scholar
Stulecie podpisania Dekretu Rady Regencyjnej o opiece nad zabytkami sztuki i kultury. (2018, 31 października). Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu. https://www.gov.pl/web/archiwum-kulturaisport/stulecie-podpisania-dekretu-rady-regencyjnej-o-opiece-nad-zabytkami-sztuki-i-kultury-2 [dostęp: 23.03.2024].
Google Scholar
Szmygin, B. (2011). System ochrony zabytków w Polsce – próba diagnozy. W: B. Szmygin (red.), System ochrony zabytków w Polsce - analiza, diagnoza, propozycje. (7-16): Lublin-Warszawa: Politechnika Lubelska. https://bc.pollub.pl/Content/691/PDF/zabytki.pdf [dostęp: 16.03.2024].
Google Scholar
UNESCO. (2023). Urban heritage for resilience: Consolidated results of the implementation of the 2011 recommendation on the historic urban landscape. J. Hosagrahar (red.). Paryż: UNESCO Publishing. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000387773 [dostęp: 18.04.2024].
Google Scholar
Waszak, Ł., & Masłowski, P. (2012). Poradnik modelowej współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych. Warszawa: Sieć Wspierania Organizacji Pozarządowych SPLOT. https://www.isp.org.pl/uploads/drive/oldfiles/Program%20Spoleczenstwa%20Obywatelskiego/poradniksplot.pdf [dostęp: 19.02.2024].
Google Scholar
Zalasińska, K. (2023, 19 maja). Dr hab. K. Zalasińska: wyrok TK musi być przyczynkiem do dyskusji o kwestiach ustrojowych w ochronie zabytków. Rozmowę prowadziła K. Krzykowska. Dzieje.pl. https://dzieje.pl/dziedzictwo-kulturowe/dr-hab-k-zalasinska-wyrok-tk-musi-byc-przyczynkiem-do-dyskusji-o-kwestiach [dostęp: 23.03.2024].
Google Scholar
Zalasińska, K., & Brudnicki, J. (2021, 29 grudnia). Wpis do rejestru zabytków. Portal Narodowego Instytutu Dziedzictwa. https://samorzad.nid.pl/baza_wiedzy/wpis-do-rejestru-zabytkow/ [dostęp: 23.03.2024].
Google Scholar
Zeidler K. (2017). Art. 1. Wszystkie zabytki kultury i sztuki..., [w:] K. Zeidler, M. Marcinkowska (red.) Dekret Rady Regencyjnej z 1918 r. o opiece nad zabytkami sztuki i kultury z komentarzem, czyli eseje o prawie ochrony dziedzictwa kultury (15-20): Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483 ze zm.) [dostęp: 27.03.2024] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970780483/U/D19970483Lj.pdf.
Google Scholar
Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego (Dz. U. z 1976 r. Nr 32, poz. 190 ze zm.) [dostęp: 27.03.2024] https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/konwencja-w-sprawie-ochrony-swiatowego-dziedzictwa-kulturalnego-i-16789919.
Google Scholar
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 1960 Nr 30 poz. 168 ze zm.) [dostęp: 11.04.2024] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19600300168/U/D19600168Lj.pdf.
Google Scholar
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568 ze zm.) [dostęp: 27.03.2024] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20031621568/U/D20031568Lj.pdf.
Google Scholar
Authors
Adam Miziołekadamiziolek@onet.pl
Politechnika Łódzka Poland
https://orcid.org/0009-0003-2875-0006
Authors
Julia WiśniewskaPolitechnika Łódzka Poland
Statistics
Abstract views: 45PDF downloads: 25
