MIEJSCE PAMIĘCI A PRZESTRZENIE PAMIĘCI
Marek Barański
Wydział Budownictwa i Architektury Politechniki Świętokrzyskiej (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-8092-9108
Abstrakt
Miejsce pamięci nie jest li tylko topograficznym odniesieniem, czy alokacją pamięci zdarzenia jakie się kiedyś i gdzieś wydarzyło. Ze społecznym, a nie topograficznym odniesieniem związana jest pamięć, która może być sprawą osobistych doznań, czy grupowych - społecznych uczuć. Okazuje się, że pamięć może być przekazem niewiążącym się z samym miejscem lecz jego symboliką, kiedy to nazwy, wybrane fragmenty pamięci, inne dokumenty i formy prezentacji, tworzą pamięć i tym samym wzmacniają odbiór miejsca pamięci. Mówimy o post pamięci jako pokoleniowym przekazem traumy. Na pamięć i miejsce pamięci można spojrzeć z perspektywy odbiorcy nie mającego relacji z taką pamięcią czy miejscem. Jego odniesienia nie zawsze mogą być właściwą interpretacją. Miejsce pamięci to również pamięć zbrodni bez odniesienia do konkretnego miejsca czy osób. Zakwestionować tutaj można określenie Pierra Nora, iż KL Auschwitz wśród europejskich miejsc pamięci jest miejscem symbolicznym. Zbrodnia Holocaustu, gdzie Auschwitz jest jedynie jednym z wielu różnorakich miejsc w przestrzeni pamięci winno wiązać się z jego określeniem jako miejsca fundacyjnego. Nadało ono nie tylko mieszkańcom Europy lecz większości świata trwałe kulturowe odniesienie. Dla Polaków Sybir, Wołyń, czy lasek lub dół gdzieś za miastem, czy wsią to nie mniej ważne miejsca pamięci. Te miejsca i ta pamięć konstytuują nasze społeczeństwo. Rolą konserwatora zabytków nie jest tylko sprawowanie opieki nad miejscem uznanym za zabytek, lecz bycie świadomym pamięci, która przenika przez nas i tworzy różne przestrzenie oddziaływania.
Słowa kluczowe:
Architektura, miejsce pamięci, holokaust, AuschwitzBibliografia
Assmann J., Pamięć zbiorowa i tożsamość kulturowa (tł. S. Dyroff, R. Żytyniec) , [w:] Borussia 29/2003.
Google Scholar
Barański M., Extra material heritage in historic monuments preservation, [w:] A. Kadłuczka (red.), Karta Krakowska 2000. Dziesięć lat później, Politechnika Krakowska, Kraków 2011.
Google Scholar
Barański M., Pozamaterialne i nieobecne dziedzictwo kultury, Ochrona zabytków, 3/2005.
Google Scholar
Barański M., Stubbs J. H., Makas E. G., Bouchnaki M., Architectural Conservation in Europe and the Americas: national experience and practice, w: Wiadomości konserwatorskie, 26, 2011.
Google Scholar
Delapierre M., Miejsca pamięci czy pamięć miejsc? Kilka refleksji na temat uobecniania przeszłości w literaturze współczesnej, [w:] Ruch Literacki r. LIV 2013, z. 1(316).
DOI: https://doi.org/10.2478/v10273-012-0054-7
Google Scholar
Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, PWN, Warszawa 1968.
Google Scholar
Hirsch M., Pokolenie postpamięci, [w:] Didaskalia Gazeta Teatralna, nr 105 10/2011.
Google Scholar
Ishiguro K., Nobel Lecture: My Twentieth Century Evening and other Small Breakthrougs, //www.nobelprize.org/nobel_prizes/literaturę/lauteates/2017/Ishiguro-lecture_en.html.
Google Scholar
Kula M., Nośniki pamięci historycznej, DiG, Warszawa 2002.
Google Scholar
Meier C., Od Aten do Auschwitz. Rozważania nad kondycją historii, (tł. Artrwińska A.),Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2013.
Google Scholar
Pierre N., (red.) Kitzman Lawrence D., The Realms of Memory: the Construction of the French Past, t. I-III, Columbia University Press, Nowy Jork 1996-1998.
Google Scholar
Pierre N., (red.), Les lieux de memoire, vol. I-VII, Gallimard, Paryż 1984- 1992.
Google Scholar
Pierre N., (red.), Między pamięcią i historią: les lieux de memoire (tł. M. Borowski, M. Sugiera) w: Didaskalia. Gazeta teatralna, nr 105, 10/2011.
Google Scholar
Pierre N., W poszukiwaniu europejskich miejsc pamięci, (tł. K. Kończał), Borussia 41/2007.
Google Scholar
R. Traba, H. H. Hahn (red.), Polsko – niemieckie miejsca pamięci, t. 2, Warszawa 2015, t. 3, Warszawa 2012, t. 4, Warszawa 2013.
Google Scholar
Recoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie (tł. Margański J.), Universitas, Kraków 2006.
Google Scholar
Schultz C. N., Genius loci: Toward a Phenomenology of Architecture, Rizzoli, Nowy Jork 1980.
Google Scholar
Staszczyk S., Stępniak A., Pamięć i miejsce pamięci w dydaktyce historii, [w:] J. Brudzińska, J. Strykowska (red.), Współczesna edukacja historyczna. Doświadczenia i oczekiwania, UAM Poznań 2005.
Google Scholar
Stubbs J. H., Makas E. G., Architectural Conservation in Europe and Americas: national experience and practice, Willey, Hoboken 2011.
Google Scholar
Szpociński A., Miejsca pamięci (Lieux de memoire), Teksty Drugie, 4/2008.
Google Scholar
Tomaszewski A., Polskie miejsca pamięci według Adama Miłobędzkiego, Rocznik Historii Sztuki 30/2005.
Google Scholar
Yates F., Sztuka pamięci, (tł. W. Radwański), PiW, Warszawa 1977.
Google Scholar
Autorzy
Marek BarańskiWydział Budownictwa i Architektury Politechniki Świętokrzyskiej Polska
https://orcid.org/0000-0001-8092-9108
dr inż arch., adiunkt Wydziału Budownictwa i Architektury Politechniki Świętokrzyskiej. Badacz architektury, konserwator zabytków
Statystyki
Abstract views: 195PDF downloads: 316
