MIEJSCA PAMIĘCI MNIEJSZOŚCI UKRAIŃSKIEJ NA PODKARPACIU A UPAMIĘTNIENIE ZBROJNEGO KONFLIKTU NA POGRANICZU POLSKO-UKRAIŃSKIM PO II WOJNIE ŚWIATOWEJ
Grażyna Stojak
Zakład Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-7503-7356
Abstrakt
Miejsca pamięci są materialnym dowodem zbrojnego konfliktu polsko-ukraińskiego na Podkarpaciu, który rozegrał się w latach 1944-50. To właśnie tutaj, na południowo-wschodnim pograniczu dochodzi do permanentnego konfliktu interesów społeczności lokalnych o różnej tożsamości historycznej. W celu upamiętnienia krwawych zajść i licznych ofiar po obu stronach, wznoszone są upamiętnienia na ziemiach polskich i ukraińskich, stanowiąc zarzewie konfliktów, zarówno w przeszłości, jak i obecnie. W artykule wykazałam wagę zależności pomiędzy pamięcią społeczności etnicznej, a specyfiką języka grupy, która dążąc do upamiętnienia ważnych dla siebie wydarzeń i miejsc pamięci, nie przestrzega istniejących przepisów prawa państwa Polskiego. Analiza podstaw prawnych wznoszenia upamiętnień pokazuje, że wymagana jest aktualizacja przepisów prawa. Powszechnie niedoceniana wartość warstwy mentalnej w kontekście wartości niematerialnej dziedzictwa kulturowego poszczególnych grup etnicznych doprowadza do sytuacji konfliktogennych, które wykraczają poza teren pogranicza, stając się konfliktami o zasięgu ogólnopolskim, a coraz częściej nawet międzynarodowym.
Słowa kluczowe:
Dziedzictwo kulturowe mniejszośći narodowych, konflikt zbrojny, miejsca pamięci, przepisy prawa, pogranicze polsko-ukraińskieBibliografia
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 marca 2017 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o grobach i cmentarzach wojennych.
Google Scholar
Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 września 2016 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Google Scholar
Osadczuk B., Pawłokoma pojednania (z dnia 14 maja 2006 roku), „WPROST.pl” https://www.wprost.pl/90024/Pawlokoma-pojednania (dostęp: 31.05.2017).
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 października 1936 r. wydane w porozumieniu z Ministrami Spraw Wojskowych i Opieki Społecznej w sprawie wykonania ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych.
Google Scholar
Stojak G., Wpływ nielegalnych upamiętnień UPA na stan bezpieczeństwa wewnętrznego Polski, wystąpienie (referat) w ramach programu Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt.: „Współczesna polityka bezpieczeństwa – aspekty militarne i społeczno-gospodarcze” w Rzeszowie, Uniwersytet Rzeszowski, w dniach 17-18 października 2017.
Google Scholar
Stojak G., Wpływ nielegalnych upamiętnień UPA na stan bezpieczeństwa wewnętrznego Polski, referat pokonferencyjny.
Google Scholar
Uchwała nr 1 Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa z 25 stycznia 1995 r. w sprawie niezgodnych z obowiązującymi przepisami prawa upamiętnień ukraińskich na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
Google Scholar
Ustawa o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. poz. 935),
Google Scholar
Ustawa z dnia 15 maja 2015 r. o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, ustawy o grobach i cmentarzach wojennych.
Google Scholar
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 12, poz. 115).
Google Scholar
Ustawa z dnia 21 stycznia 1988 r. o Radzie Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Google Scholar
Ustawa z dnia 23 czerwca 2006 roku o zmianie ustawy o grobach i cmentarzach wojennych. (Dz. U. Nr 144, poz. 1041).
Google Scholar
Ustawa z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych. Dz. U. 2017 poz. 681.
Google Scholar
Ustawa z dnia 29 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 749).
Google Scholar
Ustawa z dnia 29 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw. (Dz.U. 2016 poz. 749).
Google Scholar
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze zmianami w podziale zadań i kompetencji administracji terenowej (Dz. U. Nr 175, poz. 1462).
Google Scholar
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane.
Google Scholar
Zapałowski A., Nacjonalizm ukraiński w Polsce – trend czy zaplanowana polityka? http://geopolityka.net//andrzej-zapalowski-nacjonalizm-ukrainski-w-polsce-trend-czy-zaplanowana-polityka/.
Google Scholar
Autorzy
Grażyna StojakZakład Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego Polska
https://orcid.org/0000-0002-7503-7356
historyk sztuki i pedagog, muzeolog. W latach 1992-1997 - dyrektor Kolegium Nauczycielskiego w Przemyślu, 1996-2008 –kustosz Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej, a w 2008-2016 – Podkarpacki Wojewódzki Konserwator Zabytków w Przemyślu. Obecnie adiunkt w Zakładzie Muzeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Autorka kilku książek i licznych artykułów monograficznych z zakresu konserwacji zabytków podziemnych, dziejów zabytków i ich adaptacji do nowych funkcji, sztuki po II wojnie światowej w Polsce, historii fotografii, wychowania przez sztukę, a także tekstów o sztuce współczesnej.
Statystyki
Abstract views: 200PDF downloads: 213
