OCHRONA I KONSERWACJA RUIN - PRZEMIANY METOD NA PRZYKŁADZIE MAZOWSZA
Jakub Lewicki
Zakład Konserwacji Zabytków i Ochrony Krajobrazu UKSW (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-1766-659X
Abstrakt
W pracy przedstawiono problematykę konserwacji ruin zamków na Mazowszu, omawiając ich losy i stan współczesny oraz zaprezentowano zastosowane metody ochrony w XX wieku. Wśród mazowieckich zamków można wyróżnić kilka grup. Są to budowle będące w stanie ruiny (Iłża, Czersk, Brok) częściowo odbudowane (Liw, Ciechanowiec) oraz te, które odtworzono w zmodyfikowanej formie i adaptowano do nowych funkcji (Gostynin, Pułtusk i Szydłowiec). W omówionych zamkach stosowano różne metody ochrony i konserwacji. Większość wykonanych prac odbiega od zasad angielskiej szkoły konserwacji ruin. Zastosowanie czystych zasad angielskiej szkoły konserwacji ruin było stosowane sporadycznie (Iłża, częściowo Czersk, Brok). Było to efektem wypracowania własnych, lokalnych rozwiązań, a nie wzorowania się na angielskich przykładach. Częściej stosowano częściową odbudowę zniszczonych zamków (Liw), odbudowę z elementami współczesnymi (Ciechanów, Pułtusk) lub całkowicie swobodną odbudowę (Gostynin), co spowodowało utratę autentyzmu zamków lub ich ruin. Wyraźną tendencją spotykaną na Mazowszu były i są swobodne odbudowy zamków, co przyczynia się do utraty autentyzmu tych zabytków. Jednak największym mankamentem wykonanych prac są widoczne uzupełnienia murów zamków nową cegłą o odmiennym kolorze i fakturze (np. mury zamku w Czersku).
Słowa kluczowe:
Zamki, rekonstrukcja, ruiny, angielska szkoła konserwacji ruin, Iłża, Czersk, Ciechanów, Gostynin, Liw, Brok, Pułtusk, SzydłowiecBibliografia
Architektura gotycka w Polsce, T. Mroczko, M. Arszyński (red.), t. 2, Katalog zabytków, Warszawa 1995.
Google Scholar
Czersk Wzgórze Zamkowe Badania 1974-1983, P. Urbańczyk (red.), Warszawa 2016.
Google Scholar
Gruszecki A., Konserwacja ruin w Anglii, „Ochrona Zabytków”, r. XI, 1958, nr 3-4.
Google Scholar
Gruszecki A., Opracowanie trwałej ruiny pałacu Ujazdowskiego w Warszawie, „Ochrona Zabytków”, r. XX, 1967, nr 1.
Google Scholar
Gruszecki A., Trwała ruina zamku ogrodzienieckiego - próba adaptacji angielskiej szkoły konserwacji ruin, „Ochrona Zabytków”, r. XXX, 1977, nr 1-2.
Google Scholar
Guerquin B., Zamki w Polsce, Warszawa 1984.
Google Scholar
J. Pietrzak T., Zamek w Gostyninie, dzieje budowlane w świetle przekazów archiwalnych i badań terenowych, „Rocznik Gostyniński”, t. III, Gostynin 2012.
Google Scholar
Kajzer T. L., Kołodziejski S., Salm J., Leksykon zamków w Polsce, L. Kajzer (red.), Warszawa 2012.
Google Scholar
Karczewski A., Czersk, Warszawa 1939.
Google Scholar
Kazimierski J., Renesansowy pałac w Borku (Historia i problemy rekonstrukcji) [w:] Brok i Puszcza Biała: prze¬szłość – środowisko geograficzne, kulturowe i przyrodnicze, J. Kazimierski (red.), Ciechanów 1989.
Google Scholar
Kęsik G., Spór o rewitalizację zamku w Ciechanowie, Ciechanów 2011.
Google Scholar
Lewicka M. L., Konserwatorski problem „rewaloryzacji” zamku w Ciechanowie [w:] Ochrona zabytków architektury obronnej. Teoria a praktyka, Lublin - Warszawa 2008.
Google Scholar
Lewicka M. L., Kulturowe i społeczne wartości mazowieckich zamków w Liwie i Iłży [w:] Zamki w ruinie: zasady postępowania konserwatorskiego, B. Szmygin, P. Molski (red.), Lublin 2012.
Google Scholar
Lewicki J., Dzieje i architektura zamku w Iłży. Problematyka badawcza i konserwatorska [w:] Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego Województwa sandomierskiego, L. Kajzer (red.), Kielce 1997.
Google Scholar
Nowogórski P., Mit odbudowy zamku w Gostyninie, „Nasze Korzenie”, t. 5, 2013.
Google Scholar
Wołosz A. K. F., Zamek w Ciechanowie, Ciechanów, 1991.
Google Scholar
Wróblewski, Archeologia o zamku w Gostyninie, „Notatki Płockie”, 1990, nr 1-2 (142-143),
Google Scholar
Z dziejów budownictwa rezydencjonalno-obronnego na ziemi iłżeckiej, D. Kalina, R. Kubicki (red.), Kielce-Iłża 2011.
Google Scholar
Zagrodzki T., Czersk. Zamek i miasto historyczne, Warszawa 1988.
Google Scholar
Zamek Książąt Mazowieckich w Ciechanowie. Wczoraj - Dziś - Jutro, M. J. Piotrowski (red.), Ciechanów 2006.
Google Scholar
Autorzy
Jakub LewickiZakład Konserwacji Zabytków i Ochrony Krajobrazu UKSW Polska
https://orcid.org/0000-0003-1766-659X
historyk architektury i konserwator zabytków, prof. nauk technicznych, dr hab. w dziedzinie architektury i urbanistyki o specjalizacji historia architektury i konserwacja zabytków, kierownik Zakładu Konserwacji Zabytków i Ochrony Krajobrazu UKSW, wykłada historię architektury i konserwację zabytków. Autor ponad 150 publikacji z zakresu konserwacji zabytków i historii architektury oraz licznych niepublikowanych prac będących efektem badań terenowych. Od marca 2017 roku Mazowiecki wojewódzki Konserwator Zabytków
Statystyki
Abstract views: 271PDF downloads: 356
