Przemiany funkcjonalno-przestrzenne i współczesna rola ogrodu edukacyjnego na przykładzie ogrodu szkolnego w Sobieszynie
Krystyna Pudelska
krystyna.pudelska@up.lublin.plDepartment of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin (Polska)
Kamila Rojek
Department of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin (Polska)
Abstrakt
Ważnym zadaniem dla obecnych i przyszłych pokoleń jest ochrona wszelkich zasobów kultury rodzimej. Wśród najatrakcyjniejszych obiektów architektonicznych o wartości historycznej są rezydencje pałacowe, dworskie, zamkowe, klasztorne. Mniej uwagi poświęca się terenom edukacyjnym, które oprócz głównej funkcji wychowawczo-dydaktycznej – korzystne oddziaływanie na psychikę młodego człowieka, kształtowanie jego osobowości, integrację społeczną – mają dobroczynny wpływ na zdrowie, jakość życia człowieka, kształtują jego otoczenie. Takim przykładem jest park przy zespole szkolnym w Sobieszynie – położony w województwie lubelskim, gminie Ułęż. Zespół szkolny z otaczającym parkiem został założony w końcu XIX wieku na mocy testamentu hrabiego Kajetana Jana Kantego Kickiego, herbu Gozdawa, filantropa i ówczesnego właściciela wsi Sobieszyn. Lokalizacja placówki, z dala od centrum wsi, na zboczu jednego z prawobrzeżnych dopływów rzeki Wieprz – Świnki sprawia, że do chwili obecnej jest miejscem wyjątkowym, podkreślającym walory otaczającego krajobrazu. Obiekt nadal pełni funkcję edukacyjną, jego użytkownikiem jest Zespół Szkół Rolniczych.
Słowa kluczowe:
szkolny ogród zabytkowy, analiza kompozycji przestrzennej, dendroflora, SobieszynBibliografia
Atras Z., 2009. Wielki patriota, czy jeszcze większy marzyciel?, Nestor – czasopismo artystyczne: 14−17.
Google Scholar
Białecki A., 1882. Projekt pierwszych działań do wprowadzenia w życie zapisu hrabiego Kajetana Kickiego, podany Komitetowi Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych. In: Rocznik Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych za rok 1881. Wydany staraniem Zarządu Towarzystwa w Drukarni Józefa Sikorskiego, Warecka Nr. 6, Warszawa.
Google Scholar
Czarnecki 1961 . Planowanie miast i osiedli. T.III: Tereny zielone. PWN. Warszawa-Poznań.
Google Scholar
Daszewska W., 1950. Hodowle i Ogródek w przedszkolu. Nasza Księgarnia, Warszawa.
Google Scholar
Grębecka W., 1993. Stanisław Bonifacy Jundziłł — wybitny uczony polskiego oświecenia (1761—1847) In: Wkład Pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII—XIX w. I. Stasiewicz-Jasiukowa (ed), Warszawa—Kraków: 239−263.
Google Scholar
Gruza G., 2010. Revalorization of a park in school complex in Sobieszyn (Lublin province). Master’s tesis, University of Life Sciences in Lublin, Poland, 147 p.
Google Scholar
Grzechnik M., 2006. 1886−2006: 110 lat Szkoły w Sobieszynie-Brzozowej, Stowarzyszenie „Koło Sobieszyniaków”, Sobieszyn.
Google Scholar
Jakubiak M., 1996. Sto lat szkoły rolniczej w Sobieszynie [One hundred years of an agricultural school in Sobieszyn]. Sobieszyn.
Google Scholar
Jankowski E., 1918. Ogród przy szkole wiejskiej [A garden at a village school]. „Księgarnia Polska” Tow. Polskiej Macierzy Szkolnej. Warszawa.
Google Scholar
Jankowski E., 1929. Ogród przy szkole powszechnej [A garden at the comprehensive school] „Księgarnia Polska” Tow. Polskiej Macierzy Szkolnej. Warszawa.
Google Scholar
Karczewska M., 1906. Ogród przy ochronce wiejskiej[A garden at a rural nursery habitat] Wydawnictwo Wydziału Ogrodnictwa Kobiecego, p. 16.
Google Scholar
Kelder S.H., Perry C.L., Klepp K., Lytle L.L. 1994. Longitudinal tracking of adolescent smoking, physical activity, and food choice behaviors. Am. J. of Public Health 84 (7): 1121−1126.
Google Scholar
Kossobucka A., 2007. Ogród w przestrzeni szkoły [In:] Dydaktyka biologii wobec wyzwań współczesności, R.M. Suska-Wróbel, I. Majcher (eds). Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
Google Scholar
Kowalski R. 1992. Stan ogrodów szkolnych i problem ich wykorzystania w nauczaniu biologii. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach, 33 seria – Nauki Humanistyczne – Pedagogika 4: 117−131.
Google Scholar
Krzyżanowska H. ‚et. al.’, 1995. Zabytki Architektury i Budownictwa w Polsce. Województwo lubelskie, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa.
Google Scholar
Kseniak M., 1983a. Parki i ogrody dworskie w województwie lubelskim, Cz. II, PTTK. Lublin
Google Scholar
Kseniak M., 1983b. Plan zabytkowego zespołu szkolnego w Sobieszynie. In: Parki i ogrody dworskie w województwie lubelskim, Cz. II, PTTK. Lublin: 110.
Google Scholar
Lipski Z., Łuczyński A., 2009. Powiat rycki. Poznaj jego walory. Biuro turystyki Szkolnej, Dęblin.
Google Scholar
Majder J., 2010. Cleveland School Gardens. Printed by Arcadia Publishing, Chicago, USA
Google Scholar
Majdecki L., 1993. Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych, Wyd. PWN, Warszawa.
Google Scholar
Morgan P.J., Warren J. M., Lubans D.R., Saunders K.L., Quck G. I., Collins C.E., 2010. The impact of nutrition education with and without a school garden on knowledge, vegetable intake and preferences and quality of school life among primary-school students. Public Health Nutrition 13 (11): 1931−1940.
DOI: https://doi.org/10.1017/S1368980010000959
Google Scholar
Niemirski W.,1973. Kształtowanie terenów zieleni. Red. W.Niemirski. Arkady. Warszawa.
Google Scholar
Ozer E.J., 2007. The effects of school gardens on students and schools: conceptualization and considerations for maximizing healthy development. Health Educ Behav vol. 34: 846−863.
DOI: https://doi.org/10.1177/1090198106289002
Google Scholar
Pałkowski S., 1952. Zespół szkoły Rolniczej. Plan Sytuacyjny, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Garwolinie, Warszawa.
Google Scholar
Ratcliffe M.M., Merrigan K.A, Rogers B. L., Goldberg J.P., 2009. The effects of school garden experiences on Middle school – aged students’ knowledge, attitudes, and behaviors associated with vegetable consumption. Health Promotion Practice. Society for Public Health Education. Available online at http://www.urbansprouts.org/wp-content/uploads/2009/12/Ratcliffe-et-al_The-effects-of-school-garden-experiences_HPP_electronic_2009.pdf, cited on 29 Sept 2015.
DOI: https://doi.org/10.1177/1524839909349182
Google Scholar
Robinson C.W., Zajicek J.M., 2005. Growing Minds: The effects of a one – year school garden program on six constructs of life skills of elementary school children. Hort Technology 15(3):453−457
DOI: https://doi.org/10.21273/HORTTECH.15.3.0453
Google Scholar
Rosłon-Szeryńska E., Gawłowska A., 2013. Rola i funkcja roślin w ogrodzie przedszkolnym na przykładzie wybranych placówek przedszkolnych w Warszawie. In: Episteme, Szczepanik (ed), Kraków nr 18, t.II: 217−229.
Google Scholar
Ruciński M., 1998. Motywy i kryteria uznawania tworów przyrody za pomniki. Las Polski, 23:7−10.
Google Scholar
Seneta W., Dolatowski J., 2011. Dendrologia. Wydawnictwo PWN. Warszawa.
Google Scholar
Sherman j., 2005. Setting up and running a school garden. A manual for teacher, parents and communities. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome. p. 199.
Google Scholar
Sikora L. 1910., Wpływ nauki ogrodnictwa na rozwój intelektualny, moralny o fizyczny młodzieży szkół średnich. Gorlice. Nakład Miłośników Ogrodnictwa. Drukiem Zygmunta Turowicza.
Google Scholar
Somerset S., Markwell K. 2009. Impact of s school-based food garden on attitudes and identification skills regarding vegatables and fruits: a 12-month intervention trial. Public Health Nutr. 12: 214−221.
DOI: https://doi.org/10.1017/S1368980008003327
Google Scholar
Szafer W. 1921. Ogrody szkolne. Książnica Polskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów – Warszawa, p. 36.
Google Scholar
Waliczek T.M., Mattson R.H., Zajicek J.M., 1996. Psychological benefis of community gardening. J. Environ. Hort. 14: 204−209.
DOI: https://doi.org/10.24266/0738-2898-14.4.204
Google Scholar
Waliczek T.M., Bradley J.C., Zajicek J.M., 2001. The effect of school gardens on children’s interpersonal relationships and attitudes toward school. Hort Technology 11(3): 466−468.
DOI: https://doi.org/10.21273/HORTTECH.11.3.466
Google Scholar
Wiącek W., 2001. Szkoła na Brzozowej Górze, Spotkania z zabytkami 1:29−30.
Google Scholar
Mapa Taktyczna Polski w skali 1:10000 z roku 1937, Tactical map of Poland at scale 1:10000 from 1937. Available online at http://igrek.amzp.pl/4456; cited on 05 Sept 2015.
Google Scholar
Chronicle Sobieszyn. Available online at http://www.fotosik.pl/u/sobieszynkronika/; cited on 01 July 2015.
Google Scholar
Autorzy
Krystyna Pudelskakrystyna.pudelska@up.lublin.pl
Department of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin Polska
Autorzy
Kamila RojekDepartment of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin Polska
Statystyki
Abstract views: 135PDF downloads: 138