Przemiany funkcjonalno-przestrzenne i współczesna rola ogrodu edukacyjnego na przykładzie ogrodu szkolnego w Sobieszynie

Krystyna Pudelska

krystyna.pudelska@up.lublin.pl
Department of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin (Polska)

Kamila Rojek


Department of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin (Polska)

Abstrakt

Ważnym zadaniem dla obecnych i przyszłych pokoleń jest ochrona wszelkich zasobów kultury rodzimej. Wśród najatrakcyjniejszych obiektów architektonicznych o wartości historycznej są rezydencje pałacowe, dworskie, zamkowe, klasztorne. Mniej uwagi poświęca się terenom edukacyjnym, które oprócz głównej funkcji wychowawczo-dydaktycznej – korzystne oddziaływanie na psychikę młodego człowieka, kształtowanie jego osobowości, integrację społeczną – mają dobroczynny wpływ na zdrowie, jakość życia człowieka, kształtują jego otoczenie. Takim przykładem jest park przy zespole szkolnym w Sobieszynie – położony w województwie lubelskim, gminie Ułęż. Zespół szkolny z otaczającym parkiem został założony w końcu XIX wieku na mocy testamentu hrabiego Kajetana Jana Kantego Kickiego, herbu Gozdawa, filantropa i ówczesnego właściciela wsi Sobieszyn. Lokalizacja placówki, z dala od centrum wsi, na zboczu jednego z prawobrzeżnych dopływów rzeki Wieprz – Świnki sprawia, że do chwili obecnej jest miejscem wyjątkowym, podkreślającym walory otaczającego krajobrazu. Obiekt nadal pełni funkcję edukacyjną, jego użytkownikiem jest Zespół Szkół Rolniczych.


Słowa kluczowe:

szkolny ogród zabytkowy, analiza kompozycji przestrzennej, dendroflora, Sobieszyn

Atras Z., 2009. Wielki patriota, czy jeszcze większy marzyciel?, Nestor – czasopismo artystyczne: 14−17.
  Google Scholar

Białecki A., 1882. Projekt pierwszych działań do wprowadzenia w życie zapisu hrabiego Kajetana Kickiego, podany Komitetowi Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych. In: Rocznik Towarzystwa Osad Rolnych i Przytułków Rzemieślniczych za rok 1881. Wydany staraniem Zarządu Towarzystwa w Drukarni Józefa Sikorskiego, Warecka Nr. 6, Warszawa.
  Google Scholar

Czarnecki 1961 . Planowanie miast i osiedli. T.III: Tereny zielone. PWN. Warszawa-Poznań.
  Google Scholar

Daszewska W., 1950. Hodowle i Ogródek w przedszkolu. Nasza Księgarnia, Warszawa.
  Google Scholar

Grębecka W., 1993. Stanisław Bonifacy Jundziłł — wybitny uczony polskiego oświecenia (1761—1847) In: Wkład Pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII—XIX w. I. Stasiewicz-Jasiukowa (ed), Warszawa—Kraków: 239−263.
  Google Scholar

Gruza G., 2010. Revalorization of a park in school complex in Sobieszyn (Lublin province). Master’s tesis, University of Life Sciences in Lublin, Poland, 147 p.
  Google Scholar

Grzechnik M., 2006. 1886−2006: 110 lat Szkoły w Sobieszynie-Brzozowej, Stowarzyszenie „Koło Sobieszyniaków”, Sobieszyn.
  Google Scholar

Jakubiak M., 1996. Sto lat szkoły rolniczej w Sobieszynie [One hundred years of an agricultural school in Sobieszyn]. Sobieszyn.
  Google Scholar

Jankowski E., 1918. Ogród przy szkole wiejskiej [A garden at a village school]. „Księgarnia Polska” Tow. Polskiej Macierzy Szkolnej. Warszawa.
  Google Scholar

Jankowski E., 1929. Ogród przy szkole powszechnej [A garden at the comprehensive school] „Księgarnia Polska” Tow. Polskiej Macierzy Szkolnej. Warszawa.
  Google Scholar

Karczewska M., 1906. Ogród przy ochronce wiejskiej[A garden at a rural nursery habitat] Wydawnictwo Wydziału Ogrodnictwa Kobiecego, p. 16.
  Google Scholar

Kelder S.H., Perry C.L., Klepp K., Lytle L.L. 1994. Longitudinal tracking of adolescent smoking, physical activity, and food choice behaviors. Am. J. of Public Health 84 (7): 1121−1126.
  Google Scholar

Kossobucka A., 2007. Ogród w przestrzeni szkoły [In:] Dydaktyka biologii wobec wyzwań współczesności, R.M. Suska-Wróbel, I. Majcher (eds). Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk
  Google Scholar

Kowalski R. 1992. Stan ogrodów szkolnych i problem ich wykorzystania w nauczaniu biologii. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach, 33 seria – Nauki Humanistyczne – Pedagogika 4: 117−131.
  Google Scholar

Krzyżanowska H. ‚et. al.’, 1995. Zabytki Architektury i Budownictwa w Polsce. Województwo lubelskie, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa.
  Google Scholar

Kseniak M., 1983a. Parki i ogrody dworskie w województwie lubelskim, Cz. II, PTTK. Lublin
  Google Scholar

Kseniak M., 1983b. Plan zabytkowego zespołu szkolnego w Sobieszynie. In: Parki i ogrody dworskie w województwie lubelskim, Cz. II, PTTK. Lublin: 110.
  Google Scholar

Lipski Z., Łuczyński A., 2009. Powiat rycki. Poznaj jego walory. Biuro turystyki Szkolnej, Dęblin.
  Google Scholar

Majder J., 2010. Cleveland School Gardens. Printed by Arcadia Publishing, Chicago, USA
  Google Scholar

Majdecki L., 1993. Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych, Wyd. PWN, Warszawa.
  Google Scholar

Morgan P.J., Warren J. M., Lubans D.R., Saunders K.L., Quck G. I., Collins C.E., 2010. The impact of nutrition education with and without a school garden on knowledge, vegetable intake and preferences and quality of school life among primary-school students. Public Health Nutrition 13 (11): 1931−1940.
DOI: https://doi.org/10.1017/S1368980010000959   Google Scholar

Niemirski W.,1973. Kształtowanie terenów zieleni. Red. W.Niemirski. Arkady. Warszawa.
  Google Scholar

Ozer E.J., 2007. The effects of school gardens on students and schools: conceptualization and considerations for maximizing healthy development. Health Educ Behav vol. 34: 846−863.
DOI: https://doi.org/10.1177/1090198106289002   Google Scholar

Pałkowski S., 1952. Zespół szkoły Rolniczej. Plan Sytuacyjny, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Garwolinie, Warszawa.
  Google Scholar

Ratcliffe M.M., Merrigan K.A, Rogers B. L., Goldberg J.P., 2009. The effects of school garden experiences on Middle school – aged students’ knowledge, attitudes, and behaviors associated with vegetable consumption. Health Promotion Practice. Society for Public Health Education. Available online at http://www.urbansprouts.org/wp-content/uploads/2009/12/Ratcliffe-et-al_The-effects-of-school-garden-experiences_HPP_electronic_2009.pdf, cited on 29 Sept 2015.
DOI: https://doi.org/10.1177/1524839909349182   Google Scholar

Robinson C.W., Zajicek J.M., 2005. Growing Minds: The effects of a one – year school garden program on six constructs of life skills of elementary school children. Hort Technology 15(3):453−457
DOI: https://doi.org/10.21273/HORTTECH.15.3.0453   Google Scholar

Rosłon-Szeryńska E., Gawłowska A., 2013. Rola i funkcja roślin w ogrodzie przedszkolnym na przykładzie wybranych placówek przedszkolnych w Warszawie. In: Episteme, Szczepanik (ed), Kraków nr 18, t.II: 217−229.
  Google Scholar

Ruciński M., 1998. Motywy i kryteria uznawania tworów przyrody za pomniki. Las Polski, 23:7−10.
  Google Scholar

Seneta W., Dolatowski J., 2011. Dendrologia. Wydawnictwo PWN. Warszawa.
  Google Scholar

Sherman j., 2005. Setting up and running a school garden. A manual for teacher, parents and communities. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome. p. 199.
  Google Scholar

Sikora L. 1910., Wpływ nauki ogrodnictwa na rozwój intelektualny, moralny o fizyczny młodzieży szkół średnich. Gorlice. Nakład Miłośników Ogrodnictwa. Drukiem Zygmunta Turowicza.
  Google Scholar

Somerset S., Markwell K. 2009. Impact of s school-based food garden on attitudes and identification skills regarding vegatables and fruits: a 12-month intervention trial. Public Health Nutr. 12: 214−221.
DOI: https://doi.org/10.1017/S1368980008003327   Google Scholar

Szafer W. 1921. Ogrody szkolne. Książnica Polskiego Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów – Warszawa, p. 36.
  Google Scholar

Waliczek T.M., Mattson R.H., Zajicek J.M., 1996. Psychological benefis of community gardening. J. Environ. Hort. 14: 204−209.
DOI: https://doi.org/10.24266/0738-2898-14.4.204   Google Scholar

Waliczek T.M., Bradley J.C., Zajicek J.M., 2001. The effect of school gardens on children’s interpersonal relationships and attitudes toward school. Hort Technology 11(3): 466−468.
DOI: https://doi.org/10.21273/HORTTECH.11.3.466   Google Scholar

Wiącek W., 2001. Szkoła na Brzozowej Górze, Spotkania z zabytkami 1:29−30.
  Google Scholar

Mapa Taktyczna Polski w skali 1:10000 z roku 1937, Tactical map of Poland at scale 1:10000 from 1937. Available online at http://igrek.amzp.pl/4456; cited on 05 Sept 2015.
  Google Scholar

Chronicle Sobieszyn. Available online at http://www.fotosik.pl/u/sobieszynkronika/; cited on 01 July 2015.
  Google Scholar


Opublikowane
2015-06-30

Cited By / Share

Pudelska, K., & Rojek, K. (2015). Przemiany funkcjonalno-przestrzenne i współczesna rola ogrodu edukacyjnego na przykładzie ogrodu szkolnego w Sobieszynie. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki I Studiów Krajobrazowych, 11(2), 63–72. https://doi.org/10.35784/teka.548

Autorzy

Krystyna Pudelska 
krystyna.pudelska@up.lublin.pl
Department of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin Polska

Autorzy

Kamila Rojek 

Department of Ornamental Plants and Landscape Architecture, University of Life Sciences in Lublin Polska

Statystyki

Abstract views: 135
PDF downloads: 138