Publikowanie artykułów jest możliwe po podpisaniu zgody na przeniesienie licencji na czasopismo.
Architektura sztuką tworzenia miejsc przyjaznych człowiekowi
Agnieszka Chęć-Małyszek
a.chec-malyszek@pollub.plWydział Budownictwa i Architektury; Politechnika Lubelska, ul. Nadbystrzycka 40, 20-618 Lublin; (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-6004-0635
Abstrakt
Przestrzeń publiczna miasta pełni szczególną rolę w życiu, każdego człowieka gdyż, to ona spełnia podstawowe a zarazem najważniejsze potrzeby związane z bezpieczeństwem i komfortem życia. Stanowi połączenie pomysłu i techniki, która od wieków odzwierciedla przemiany zachodzące w życiu społecznym i kulturowym ludzi. Miasto stanowi wielowarstwową strukturę z wyraźnie wydzieloną strefą prywatną i publiczną tworząc wzajemne relacje między budynkami. Camillo Sitte patrzył na miasto jak na dzieło sztuki. Twierdził, że sztuka budowania miast polega na artystycznej umiejętności komponowania poszczególnych elementów architektury. Sztuka projektowania architektury nie istnieje sama dla siebie, lecz tworzona jest dla właściwego jej odbiorcy. Zapewnia harmonię, która zaspokaja ludzkie potrzeby gwarantując przetrwanie. Stanowi istotny czynnik, wpływający na rozwój jednostki po przez organizację społecznej przestrzeni życia. Przestrzenie miejskie to przede wszystkim ludzie i ich zmieniające się w czasie potrzeby.
Niniejszy artykuł w sposób szczególny zwraca uwagę na rolę architektury, jako sztuki kształtowania przestrzeni „dla i na” potrzeby ludzi oraz jej oddziaływania. Podjęto w nim próbę naświetlenia znaczenia architektury w projektowaniu środowiska przychylnego człowiekowi, jako sztuki spełniającej oczekiwania społeczne na przykładzie wybranych przestrzeni miasta Lublina.
Słowa kluczowe:
architektura, sztuka, dzieło sztuki, przestrzeń publiczna, przestrzeń miejskaBibliografia
Sitte C., “City Planning Accordung to Arrtistic Principles”, in: Camillo Sitte. The Brith of Modern City Planing, edi. G.R.Collins, C.C. Collins, New York 2006, p.141-142.
Google Scholar
Słownik Języka Polskiego PWN. Warszawa, 1985.
Google Scholar
Biegański P., Architektura – sztuka kształtowania przestrzeni. Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1974, p.21-34, p.53-58.
Google Scholar
Erskine R., “Democratic Architekture - The Universal and Usefule Art: Projects and Reflections”, Journal of the Royal Society of Arts, vol. 130, September 1982, p. 642-659.
Google Scholar
Borucka J., “Powtórne spojrzenie - conversation with Kurt Forster”, Architektura & Biznes, no. 5/2005 Available: https://sztuka-architektury.pl/article/4458/czym-jest-architektura [Accessed: 1 Jan 2000]
Google Scholar
Frascari M., “The Tell-the-Tale Detail”, in: VIA 1984, Universytet of Pennsylvania and MIT press, M.no.7, p.23.
Google Scholar
Wielka Encyklopedia Francuska. d’Alembert J. i Didrot D. eds., Paris 1772.
Google Scholar
Perret A., Contribution a une thèorie de I’architecture. Paris 1952, p.27.
Google Scholar
Le Corbusier, W stronę architektury. Original title: Vers une architecture. Wydawnictwo Centrum Architektury, concept and running of the series: Piątek G., Stępnikowska A., translation: Swoboda T., Warszawa 2012, p. 16-27.
Google Scholar
Janowska A., “Division of Public Architecture and Housing, the Institute of Architecture”, Urbanism and Heritage Protection, Faculty of Architecture, Poznan University of Technology 2016, p. 27–38.
Google Scholar
Humeniuk M., „Architektura szczęścia – studium oddziaływania na zmysły człowieka poprzez percepcję przestrzeni mieszkalnej”, Zeszyty Naukowe Politechnika Warszawska, no.66(3), 2019, p.72-79.
Google Scholar
Tatarkiewicz W., Droga przez estetykę. PWN, Warszawa 1972, p.21-28.
Google Scholar
Tatarkiewicz W., Historia estetyki. vol.2, PWN, Warszawa 1962, p.13.
Google Scholar
Przybylski Cz., Luba- Jonkajtys G. Architektura i Architekci Świata Współczesnego, Arkady, Warszawa 1996, p. 28.
Google Scholar
Kozłowski D., „Definiowanie przestrzeni architektonicznej – architektura jako sztuka”, Technical Journal, Architektura, 10-A, 2016, p.7-8.
Google Scholar
Hegel G. W.F., Estetica. 2 vol., translated by N. Merker and N. Vaccaro, Milano 1967, p. 875.
Google Scholar
G.Lukács, Estetica. Einaudi, Turyn 1960, p. 1210.
Google Scholar
The Encyclopaedia Britannica, edi. Scruton R., Collins P. and Others, published:10 Oct 2019.
Google Scholar
Available: https://www.britannica.com/topic/architecture [Accessed: 01 Nov 2020]
Google Scholar
Architecture the useful and universal art, p.1. Available: http://www.ekero.se/Global/Uppleva_och_gora/Kultur_fritid/kulturmiljoer/Raffes_tal.pdf [Accessed: 10 Oct 2016]
Google Scholar
Jacobson N., “A taxonomy of dignity: a grounded theory study”, BMC Interna-tional Health and Human Rights, no. 9(1), 2009.
DOI: https://doi.org/10.1186/1472-698X-9-3
Google Scholar
Witt S. Le, “Paragraphs on Conceptual Art”, in Art in Theory 1900 – 2000 An Anthology of Changin Ideas, Ch. Harrison and P. Wood eds., Blackwell Publishing 1967, p. 846-847.
Google Scholar
Bouman O., Hyperarchitecture w Kas Oosterhuis Programmable Architecture, L'Arcaedizioni, Mediolan, 2002, p.6-7.
Google Scholar
Gehl J., "Użytkowanie przestrzeni publicznych”, Życie między budynkami. Wydawnictwo RAM, Kraków 2009.
Google Scholar
Le Corbusier, Architektka jest mądrą, skoordynowaną grą brył w świetle (Charles-Édouard Jeanneret-Gris; 1887–1965) – Swiss architect, Por. Le Corbusier, W stronę Architektury, Fundacja Centrum Architektury, Warszawa 2012, p. 47-50.
Google Scholar
Gidion S., Przestrzeń, czas i architektura. PWN, Warszawa 1968, p. 568.
Google Scholar
Jacobs J., The Death and Life of Great American Cities. Publishing house Random House, New York 1961, p.83.
Google Scholar
Prokopska A., Martyka A., “Miasto, jako organizm przyjazny człowiekowi”, Budownictwo i Architektura, vol. 16(1) (2017), Lublin 2017, p.165-174. https://doi.org/10.24358/Bud-Arch_17-161_14
DOI: https://doi.org/10.24358/Bud-Arch_17-161_14
Google Scholar
Unwin R., Town planning in practis. An Introduction of teh Art Designing Cities and Suburbs. Franklin Classics Trade Press, USA 2018, p.30-33.
Google Scholar
Severo R., “Kevin a. Lynch, 66, Pioneer Urban Theorist”, The New York Times, [Published: 3 May 1984], Available: https://www.nytimes.com/1984/05/03/obituaries/kevin-a-lynch-66-pioneer-urban-theorist.html [Accessed: 3 May 2019]
Google Scholar
de Portzamparc Ch., Writing and seeing architecture. Univ Of Minnesota Press; 1st Edition, England 2008, p.15-20.
Google Scholar
Sadowy K., “Godność życia jako miernik rozwoju społeczno-gospodarczego miast”, Studia Regionalne i Lokalne, no 1(5) 2014, p.64-78.
Google Scholar
Mun-Delsalle Y-J., Bernard Tschumi's Architecture Is Not Just About Space And Form But Also The Events Happening Inside. Available: https://www.forbes.com/sites/yjeanmundelsalle/2015/09/07/bernard-tschumis-architecture-is-not-just-about-space-and-form-but-also-the-events-happening-inside/#7f56262d7605 [Accessed: 7 Sep 2015]
Google Scholar
Witruwiusz, O architekturze ksiąg dziesięć, PWN, Warszawa1956, p.16.
Google Scholar
Castells M., Społeczeństwo sieci, PWN, Warszawa 2008, p. 21-30.
Google Scholar
Augustyn K., „Kulturotwórczy potencjał nowych mediów”, Zagadnienia Rodzajów Literackich, vol.62, 1(129) 2019, Uniwersytet Wrocławski, p.117-130. Available: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-7709aef2-37b4-45fb-bee5-3f65bbd5a2e5 [Accessed: 29 Sep 2019]
Google Scholar
Castells, M., Sieci oburzenia i nadziei. Ruchy społeczne w erze Internetu, Translation: Siara O., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2013, p.22-25.
Google Scholar
Wilkoszewska K., Wariacje na postmodernizm, Publishing house Universitas, Edition: II, Kraków 2000, p.88.
Google Scholar
White W.H., The Soacial Life of Small Urabn Spaces, Project for Public Spaces, England 1980, p.53-54.
Google Scholar
Bauman Z., Szanse etyki w zglobalizowanym świecie, Publishing house Znak, Kraków 2007, p. 45.
Google Scholar
Humeniuk M.,”Architektura szczęścia – studium oddziaływania na zmysły człowieka poprzez percepcję przestrzeni mieszkalnej”, Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula, vol. 66(3), 2019, Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie, p.72-79. Available: http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-a6b65b70-e5c5-4a5c-a04f-7d67a9f82c93 [Accessed: 4 Sep 2019]
Google Scholar
Wejchert K., “Elementy kompozycji urbanistycznej”, Publishing house Arkady, Warszawa 1984, p. 21.
Google Scholar
Bryła B., “Ogród Saski w Lublinie. Historia parku miejskiego”, lubelski.pl. Available:
Google Scholar
https://lubelski.pl/ogrod-saski-w-lublinie-historia-parku miejskiego/ [Accessed: 30 Aug 2018]
Google Scholar
Dybała J., “Plac Litewski w Lublinie. Dzieje zabudowy i założenia urbanistycznego”, Roczniki Humanistyczne, T. XX (1972), z. 5, Lublin 2000, p. 71–80.
Google Scholar
Karłowicz Z., “Krakowskie Przedmieście – historia ulicy”. Available:
Google Scholar
http://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/krakowskie-przedmiescie-historia-ulicy/ [Accessed: 26 Aug 2019]
Google Scholar
Bierwiaczonek K., Społeczne znaczenie miejskich przestrzeni publicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2016, p. 34-37.
Google Scholar
Chęć-Małyszek, A. (2021) „Architektura sztuką tworzenia miejsc przyjaznych człowiekowi”, Budownictwo i Architektura, 20(1), s. 059–076. doi: 10.35784/bud-arch.1520.
Autorzy
Agnieszka Chęć-Małyszeka.chec-malyszek@pollub.pl
Wydział Budownictwa i Architektury; Politechnika Lubelska, ul. Nadbystrzycka 40, 20-618 Lublin; Polska
https://orcid.org/0000-0001-6004-0635
Statystyki
Abstract views: 454PDF downloads: 316 PDF downloads: 23 PDF downloads: 32
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Budownictwo i Architektura wspiera program otwartej nauki. Czasopismo umożliwia otwarty dostęp (Open Access) do publikacji. Każdy może przeglądać, pobierać i przekazywać artykuły pod warunkiem przestrzegania zasad licencji.
