Publikowanie artykułów jest możliwe po podpisaniu zgody na przeniesienie licencji na czasopismo.
Oczywiste i dorozumiane znaczenie współczesnych przestrzeni publicznych. Część 2. Przestrzenie alternatywne
Dariusz Dziubiński
Wydział Architektury; Politechnika Wrocławska; (Polska)
http://orcid.org/0000-0003-1294-3623
Abstrakt
W tekście, kontynuując moje rozważania dotyczące sensu przestrzeni publicznych, odnoszę się do nieoficjalnych przestrzeni aktywności, które można nazwać przestrzeniami nieformalnymi, alternatywnymi lub może nawet nieco na wyrost „przestrzeniami oporu”, których niezmiernie istotnymi wyróżniającymi od innych przestrzeni cechami są brak kontroli i brak reguł. Najważniejszą zaletą dla korzystających z tych miejsc jest możliwość nadawania swoich znaczeń przestrzeni, co zmienia ich pozycję z użytkowników na „będących-w-posiadaniu”. Zmianie ulega również ich relacja do przestrzeni, która przestaje być jedynie oddanym do użytkowania „zamkniętym obiektem”. Powstaje i jest związana regułami/relacją jedynie na czas podjętej przez aktorów-użytkowników (ich własnej) gry. Eksperymentalny charakter tej gry skłania do reinterpretacji (a nawet konieczności) zmiany znaczenia przestrzeni. Takie podejście zrywa ze wzorami osadzonymi w zbiorowym imaginarium, które promują bezpieczne, wygodne zachowania – przestrzeń alternatywną, nieoficjalną trzeba tworzyć za każdym razem od nowa, taka przestrzeń jest procesem. Nie jest traktowana jak produkt, staje się miejscem zaangażowania – staje się „polityczna” (ideologiczna), jednak jako taka stanowi pewien kłopot, wyzwanie, a przez to interesuje niewielu. Spotykając się z innymi ludźmi, realizujemy swoją podstawową psychologiczną potrzebę, ale równocześnie wchodzimy w różne role w społecznej grze, w której liczy się często przede wszystkim nasza własna „wygrana”. Nasza prywatna satysfakcja też może być wartościowana przez poczucie wspólnoty, współdziałanie, posiadanie czegoś wspólnego a to oczywiście może przynieść korzyści dla wszystkich. Jednak bez pogłębionej refleksji praktyki poszukujące i zapewniające jak najlepsze warunki do przebywania w przestrzeni mogą doprowadzić do pewnej bezwładności, która z kolei może się przerodzić w „algorytmizację”, wyspecjalizowaną jedynie w biernym zadowalaniu bezrefleksyjnych użytkowników.
Słowa kluczowe:
przestrzeń publiczna, kontrola, eksperyment, samostanowienie, satysfakcja, wspólnotaBibliografia
Aleksander Ch., Angel S., Ishigawa S., Jacobsen M., King I., Silversten M., A Pattern Language. New York 1977.
Google Scholar
Dziubiński D., “Beach bars in Wrocław. Private or public spaces?”, unpublished manuscript sent to Architektus.
Google Scholar
Dziubiński D., “Beach bars in Wrocław. Space evaluation”, Architectus, 4(6), 2019, pp. 93-110. https://doi.org/10.37190/arc190407
Google Scholar
City of Copenhagen, Metropolis for people: more people to walk more, Copenhagen 2009. Available: https://kk.sites.itera.dk/apps/kk_pub2/pdf/646_mIr0dQ6Wdu.pdf [Access: 04.04.2015]
Google Scholar
Mayer M., „Młodzi w przestrzeni publicznej”, in Przestrzeń publiczna Wrocławia, Dziubiński D., Rumińska A. (eds.) Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 2016, pp. 99-115.
Google Scholar
Dziubiński D., “City of Inhabitants. Searching for Multi Level Structure of Modern Cities”, Architectus,1-2(21-22), 2007, pp. 115-120.
Google Scholar
Tactical Urbanism Guide, What is tactical Urbanism? Available: http://tacticalurbanismguide.com/about/ [Access: 07.02.2018]
Google Scholar
Žižek S., Living in the End of Times. Verso Books, London/New York 2010.
Google Scholar
Stavrides S., Common Space. The City as Commons. Zed Books, London 2016.
Google Scholar
Dziubiński D., “The Odra River Scenarios”, in Proceedings of the 50th ISOCARP Congress, pp. 91-108. Available: http://2014.isocarp.org/fileadmin/template/sub_congresses/2014/pdf/Proceedings_Gdynia_F.pdf [Access: 25 Jul 2019]
Google Scholar
Tu Wrocław, Wheels: deskorolkowy przewodnik po mieście. Available: https://www.tuwroclaw.com/video,wroclaw-wheels-deskorolkowy-przewodnik-po-miescie,vid5-9-915.html [Access: 08 Mar 2019]
Google Scholar
Gazeta Wrocławska, Syf na wałach. Available: https://gazetawroclawska.pl/syf-na-walach-nad-odra-bo-nikt-nie-chce-postawic-smietnikow/ar/10574580 [Access: 08 Mar 2019]
Google Scholar
NaszeMiasto.pl, Flash-mob-wroclaw. Available: https://wroclaw.naszemiasto.pl/tag/flash-mob-wroclaw [Access: 08 Mar 2019]
Google Scholar
Kębłowska-Ławniczak E., From concept-city to city experience. Oficyna Wydawnicza ATUT, Wrocław 2013.
Google Scholar
Bogusławski M.M., Wariacje (post)humanistyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020.
Google Scholar
Merleau-Ponty M., Fenomenologia percepcji. Aletheia, Warszawa 2001.
Google Scholar
Savini F., Bertolini L., “Urban experimentation as a politics of niches”, Environment and Planning A: Economy and Space, 51(4) pp. 831-848. https://doi.org/10.1177/0308518X19826085
Google Scholar
Shortell T., Krase J., Place, Space, Identity: A Spatial Semiotics of the Urban Vernacular in Global Cities. Available: https://www.researchgate.net/publication/228147762_Place_Space_Identity_A_Spatial_Semiotics_of_the_Urban_Vernacular_in_Global_Cities [Access: 17 Sep 2018]
Google Scholar
Wittgenstein L., Tractatus Logico-Philosophicus. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006.
Google Scholar
Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Google Scholar
Habermas J., Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Google Scholar
Kundera M., Nieśmiertelność. Grupa Wydawnicza Foksal, Warszawa 2015.
Google Scholar
Kant I., Uzasadnienie metafizyki moralności. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1964.
Google Scholar
Heidegger M., „Budować, mieszkać, myśleć”, Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 6 (18), pp. 137-52. Available: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1974-t-n6_(18)/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1974-t-n6_(18)-s137-152/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1974-t-n6_(18)-s137-152.pdf [Access: 12 Sep2012]
Google Scholar
deCerteau M., Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2008.
Google Scholar
Caputo J., Radical Hermeneutics, Facts and Interpretation in the Age of Information.Penguin Books London 2018.
Google Scholar
Kubicki P., Nowi mieszczanie w nowej Polsce. Raport z badań. Instytut Obywatelski, Warszawa 2011.
Google Scholar
Goffman E., Zachowanie w miejscach publicznych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Google Scholar
Hall E.T., Ukryty wymiar. Muza, Warszawa 1997.
Google Scholar
Jałowiecki B., Szczepański M.S., Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2006.
Google Scholar
de Sola Morales I., “Mnemosis or Rhetoric: the Crisis of Representation in Modern City”, in Beyond the City, the Metropolis, XVIII Triennale, Venice 1988, pp.174-177.
Google Scholar
Castells M., Społeczeństwo sieci. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Google Scholar
TUP, Karta Przestrzeni Publicznej.Poznań, 4-5.IX.2009 r. Available: http://www.tup.org.pl/download/KartaPrzestrzeniPublicznej.pdf [Access: 16 Mar 2015]
Google Scholar
Kisiel P., „Współczesne wzory uczestnictwa w kulturze”, in Kultura a rozwój,Purchała J., Hausner J., Karwinska A. (eds), Narodowe Centrum Kultury, Warszawa 2013, pp. 345-360. Available: https://bon.edu.pl/media/book/pdf/Wspolczesne_wzory_uczestnictwa-PK.pdf [Access: 07 Feb 2018]
Google Scholar
Rossman R.J., Duerden M.D., Designing Experiences. Columbia University Press. New York 2019.
Google Scholar
Schumacher P., Parametric Semiology – The Design of Information Rich Environments, London 2012. Available: https://www.patrikschumacher.com/Texts/Design%20of%20Information%20Rich%20Environments.html [Access: 23 Feb 2018]
Google Scholar
Sulima R., Antropologia codzienności. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2000.
Google Scholar
Virilio P., The Aesthetics of Disappearance. Semiotext(e), Los Angeles 2009.
Google Scholar
Foucault M., “Of the Other Spaces: Utopias and Heterotopia”, Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory. Leach N. (ed.), Routledge, New York 1997, pp. 330-336.
Google Scholar
Derrida J., Point de folie – Maintenantl’architecture, AA files No.12 Summer 1986, pp. 65-71.
Google Scholar
Classen A. (eds.), Urban Space in the Middle Ages and the Early Modern Age. De Gruyter, Berlin 2009.
Google Scholar
Urry J., Socjologia mobilności. PWN, Warszawa 2009.
Google Scholar
Maffesoli M., Czas plemion. Schyłek indywidualizmu w społeczeństwach ponowoczesnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.
Google Scholar
Krajewski M., „Intymność w przestrzeniach publicznych: powtórzenie, dyseminacja i rozproszenie”, in Formy zamieszkiwania. Wołyński P. (ed.), Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu, Poznań 2010.
Google Scholar
Bauman Z., Globalizacja – I co z tego dla ludzi wynika. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2004.
Google Scholar
Urry J., Spojrzenie turysty. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
Google Scholar
Bourdieu P., Dystynkcja, Społeczna krytyka władzy sądzenia. Wydawnictwo naukowe Scholar, Warszawa 2005.
Google Scholar
Virilio P., The Lost Dimension. Semiotext(e), New York 1991.
Google Scholar
Baudrillard J., Symulakry i symulacja. Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2005.
Google Scholar
Milkman R., Luce S., Lewis P., inJakobin. Available: https://jacobinmag.com/2014/06/occupy-after-occupy [Access: 25 Jan 2020]
Google Scholar
Oswald P., Overmeyer K., Misselwitz P. (eds.), Urban Catalysts. The Power of Temporary Use. DOM Publishers 2013
Google Scholar
Hannerz U., Odkrywanie miasta. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2013.
Google Scholar
Ingold T., Splatać otwarty świat. Architektura, antropologia, design. Instytut Architektury, Kraków 2018.
Google Scholar
LatourB., “From Realpolitik to Dingpolitik – An Introduction to Making Things Public” in Making Things Public-Atmospheres of Democracy catalogue of the show at ZKM, Latour B., Weibel P. (eds.), MIT Press, 2005, p. 14-43.
Google Scholar
Awan N., Schneider T., Till J., Spatial Agency: Other Ways of Doing Architecture.Routledge, New York& London 2011.
Google Scholar
Sabolius K., Proteusz i radykalna wyobrażeniowość. Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki, Kraków 2015.
Google Scholar
Haiven M., Crises of Imagination, Crises of Power. Capitalism, creativity and the commons. Zed Books, London–New York 2014.
Google Scholar
Napiórkowski M., Kod kapitalizmu. Jak gwiezdne wojny, Coca-Cola i Leo Messi kierują twoim życiem. Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2019.
Google Scholar
Oreg S., “Resistance to change: Developing an individual differences measure”. Journal of Applied Psychology, 88(4) 2003, pp. 680-693. https://doi.org/10.1037/0021-9010.88.4.680
Google Scholar
Miessen M., Koszmar partycypacji. Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana, Warszawa 2013.
Google Scholar
Colville-Andersen M., Life Size Cities, ep.5 and ep.6. Available: https://lifesizedcity.com/ [Access: 15 Jul 2019]
Google Scholar
Crawford M., “Everyday Urbanism” in Urban Catalysts. The Power of Temporary Use, Oswald P., Overmayer K., Misselwitz P. (eds.), Dom Publishers, Berlin 2013.
Google Scholar
Taylor Ch., Nowoczesne imaginaria społeczne. Wydawnictwo Znak, Kraków 2010.
Google Scholar
van de Haar E., Hayekian Spontaneous Order and the International Balance of Power. Available: https://www.independent.org/pdf/tir/tir_16_01_6_vandehaar.pdf [Access: 24 Jun 2019]
Google Scholar
Wielecki K., Podmiotowość w dobie kryzysu postindustrializmu. Między indywidualizmem a kolektywizmem. Available: https://www.ce.uw.edu.pl/podmiotowosc-dobie-kryzysu-postindustrializmu-miedzy-indywidualizmem-a-kolektywizmem/ [Access: 24 Jul 2019]
Google Scholar
Ingold T., Making: Anthropology, Archeology, Art and Architecture. Routledge, London 2013.
Google Scholar
Berne E., W co grają ludzie. Psychologia stosunków międzyludzkich. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Google Scholar
Whyte W., The Social Life Of Small Urban Spaces. Project for Public Spaces Inc., New York 1980.
Google Scholar
Gehl J., Life between the buildings. VRN, New York 1987.
Google Scholar
Harris S., Przebudzenie. Duchowość bez religii. Galaktyka, Łódź 2015.
Google Scholar
Riesman D., Samotny tłum. Vis-á-Vis/Etiuda, Kraków 2011.
Google Scholar
Dymarczyk W., „Proksemika”, in: Słownik socjologii jakościowej, Konecki K.T., Chomczyński P. (eds.), Difin SA, Warszawa 2012, p. 231-233.
Google Scholar
PPS, Inc., Jak przetworzyć miejsce. Podręcznik kreowania udanych przestrzeni publicznych. Project for Public Spaces Inc., Wydanie polskie Fundacja Partnerstwo dla Środowiska. Kraków 2009.
Google Scholar
Drozdowski R., Obraza na obrazy. Strategie społecznego oporu wobec obrazów dominujących. Wydawnictwo Zysk i s-ka, Poznań 2009.
Google Scholar
Tu Wrocław, Place sportów. Available: https://www.tuwroclaw.com/szukaj.html?q=plac+sport%C3%B3w [Access: 15 Jan 2020]
Google Scholar
Hańderek J., „Współczesne wspólnoty, współczesne wspólnotowości”, in W stronę wspólnotowości, Barłowski D., Gil J., Muca K., Topolski M., Więcek S.,(eds.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.
Google Scholar
Touraine A., Myśleć inaczej. Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 201.
Google Scholar
Sennett R., Ciało i kamień. Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2015.
Google Scholar
Harvey D., Bunt miast. Prawo do miasta i miejska rewolucja. Bęc zmiana, Warszawa 2012.
Google Scholar
Bukowiecki Ł., Obarska M., Stańczyk X. (eds.), Miasto na żądanie. Aktywizm, polityki miejskie, doświadczenia. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014.
Google Scholar
Nowak M., Pluciński P., „Problemy z przestrzenią publiczną. O pożytkach z partykularnych rozstrzygnięć”, in O miejskiej sferze publicznej. Obywatelskość i konflikty o przestrzeń, Nowak M., Pluciński P. (eds.), Wydawnictwo Korporacja Ha! Art, p.11-46, Kraków 2011.
Google Scholar
Gdula M., „Przestrzeń produktywnych konfliktów”, in Coś, które nadchodzi. Architektura XXI wieku, Świątkowska B. (eds.), Fundacja Bęc Zmiana, Warszawa 2011, p.36-41.
Google Scholar
Soja E.W., Third space. Blackwell, Malden (Mass.) 1996.
Google Scholar
Ferreri M., “The seductions of temporary urbanism. 'Saving' the city: Collective low-budget organizing and urban practice”, Ephemera. theory& politics in organization,15(1) 2015, pp.181-191. Available: http://www.ephemerajournal.org/contribution/seductions-temporary-urbanism [Access: 16 Feb 2018]
Google Scholar
Huxley A., Nowy wspaniały świat. Wydawnictwo MUZA S.A. Warszawa 2011.
Google Scholar
COBE, IsraelsPlads. Available: https://www.cobe.dk/place/israels-plads [Access: 20 Jan .2020]
Google Scholar
T.O.P. office, Dageraadplaats. Available: http://www.topoffice.to/Dageraadplaats,%20 Antwerpen.html [Access: 20 Jan 2020]
Google Scholar
Dziubiński, D. (2020) „Oczywiste i dorozumiane znaczenie współczesnych przestrzeni publicznych. Część 2. Przestrzenie alternatywne”, Budownictwo i Architektura, 19(1), s. 083–102. doi: 10.35784/bud-arch.1594.
Autorzy
Dariusz DziubińskiWydział Architektury; Politechnika Wrocławska; Polska
http://orcid.org/0000-0003-1294-3623
Statystyki
Abstract views: 335PDF downloads: 8634 PDF downloads: 17 PDF downloads: 22
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Budownictwo i Architektura wspiera program otwartej nauki. Czasopismo umożliwia otwarty dostęp (Open Access) do publikacji. Każdy może przeglądać, pobierać i przekazywać artykuły pod warunkiem przestrzegania zasad licencji.
