Architectual/landscape complex „Uroczysko Zaborek“ as an example of the preservation of historic wooden architecture

Halina Landecka

doi:10.35784/bud-arch.1611

Zespół architektoniczno-krajobrazowy „Uroczysko Zaborek” w Janowie Podlaskim jako przykład ochrony zabytkowej architektury drewnianej

Halina Landecka

Katedra Architektury; Urbanistyki i Planowania Przestrzennego; Wydział Budownictwa i Architektury, Politechnika Lubelska (Polska)

DOI: https://doi.org/10.35784/bud-arch.1611

Abstrakt

Zabytkowe obiekty drewniane narażone są na szczególne zagrożenia wynikające ze specyfiki materiałowej, którymi są w szczególności: zwiększona wrażliwość na działanie wilgoci i aktywność czynników biologicznych oraz łatwopalność. Najgorsze warunki przetrwania mają obiekty nieużytkowane, niezabezpieczone, pozbawione opieki.

Uroczysko Zaborek w Janowie Podlaskim stanowi ciekawy przykład prywatnego, „ośrodka kultury wiejskiej”, w którym zamiar ochrony zabudowy drewnianej połączono ze współczesnym jej wykorzystaniem. Powstały zespół architektoniczno-krajobrazowy złożony z translokowanych i poddanych konserwacji obiektów z terenu Lubelszczyzny stanowi wielofunkcyjny ośrodek turystyczny starannie zakomponowany w naturalnej scenerii Podlasia. Dodatkowym walorem miejsca są malownicze tereny przyległe: rzeka, skupiska lasów i pól, a także dogodne połączenia komunikacyjne z Janowem Podlaskim i Białą Podlaską.

Założenie obejmuje obszar około 70 hektarów. Kompozycja ma układ swobodny, oparty o przebieg czterech dróg wewnętrznych. Obiekty architektoniczne: dawne chaty, budynki gospodarcze, dworek, plebania, wiatrak, kościół, zaadaptowane zostały na cele muzealne lub turystyczne (miejsca noclegowe, gastronomia). Pomimo iż Zaborek nie jest zespołem o statusie muzealnym, jednak pełni ważną rolę edukacyjną promując dziedzictwo kulturowe wsi poprzez czynną ochronę jej materialnych i niematerialnych wartości. W 2013 roku Uroczysko Zaborek znalazło się w piątce wyróżnionych w międzynarodowym konkursie EDEN 2013 (European Destinations of Exellence – Modelowe Ośrodki Turystyczne Europy) – jako ciekawe miejsce promujące turystykę wiejską i ochronę dziedzictwa.

Słowa kluczowe:

architektura drewniana, ochrona zabytków, krajobraz

Bibliografia

Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce nr 4/2002.
Google Scholar

Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce, nr 5/2002.
Google Scholar

Biuletyn Stowarzyszenia Muzeów na Wolnym Powietrzu w Polsce, nr 9/2006.
Google Scholar

Czajkowski J., Muzea na wolnym powietrzu w Europie, Rzeszów-Sanok, 1984.
Google Scholar

Ekspertyza Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN, Warszawa, grudzień 2001.
Google Scholar

A. Kadłuczka, Ochrona zabytków architektury, wyd. Stowarzyszenia Konserwatorów Zabytków, Kraków 2000.
Google Scholar

Wartościowanie w ochronie zabytków, red. B.Szmygin, PKN ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, Warszawa 2012.
Google Scholar

Wartościowanie zabytków architektury, red. B.Szmygin, PKN ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2013.
Google Scholar

Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, red. B.Szmygin, PKN ICOMOS, Muzeum Pałac w Wilanowie, Politechnika Lubelska, Warszawa 2014.
Google Scholar

Pobierz

Opublikowane

2015-09-08

Cited By / Share

Landecka, H. (2015) „Zespół architektoniczno-krajobrazowy «Uroczysko Zaborek» w Janowie Podlaskim jako przykład ochrony zabytkowej architektury drewnianej”, Budownictwo i Architektura, 14(3), s. 007. doi: 10.35784/bud-arch.1611.