Publikowanie artykułów jest możliwe po podpisaniu zgody na przeniesienie licencji na czasopismo.
Drewniane obiekty sakralne – szanse, możliwości, zagrożenia. Próba analizy tematycznej (na przykładzie zabudowań z terenów województwa lubelskiego)
Piotr Gleń
Samodzielna Pracownia Architektoniczna; Wydział Budownictwa i Architektury; Politechnika Lubelska (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-2975-408X
Aleksandra Jarocka-Mikrut
Samodzielna Pracownia Architektoniczna; Wydział Budownictwa i Architektury; Politechnika Lubelska (Polska)
Abstrakt
obszar wschodniej Polski cechuje znaczna liczba zachowanych przykładów drewnianej architektury sakralnej. Na przestrzeni lat podjęto jednak wiele decyzji, w znacznej mierze związanych z historycznymi wydarzeniami, które wpłynęły na ich formę oraz stan zachowania. Skutkiem owych działań są przekształcenia, w tym również daleko idące, nieodwracalne, którym podlegały wspomniane budowle. Tym samym ich wartość jako dziedzictwa regionu została zatarta bądź utracona. Równie często zdarza się, iż niewielkie świątynie drewniane nie spełniają wymagań wiernych m.in. w zakresie ich powierzchni oraz standardów co powoduje, iż liturgie przenoszone są do nowobudowanych obiektów. Działania wymienione narażają dawne budowle na wykluczenie ich z pełnienia funkcji użytkowych. W niniejszym artykule przedstawione zostały trzy obiekty drewniane, sklasyfikowane przez autorów jako nadal bądź w przeszłości mogące należeć do zespołu wernakularnych (w tym również obiekt relokowany jednak posiadający niegdyś cechy architektury regionu, z którego został przeniesiony) oraz popełnione na przestrzeni lat błędy związane z ich utrzymaniem. Zaakcentowany został również przypadek świątyni, która warta jest szerszej dyskusji celem zachowania jej wartości.
Słowa kluczowe:
kościół polskokatolicki, cerkiew, architektura wernakularna, ochrona dziedzictwaBibliografia
[1] Pak M. Szlak architektury drewnianej jako systemowa forma ochrony zabytkowego budownictwa drewnianego, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych VI (2010) 221–229.
[2] Szmygin B. Współczesne problemy ochrony dziedzictwa, Biuletyn Polskiego Komitetu do spraw UNESCO, Warszawa 2013, s. 25–31.
[3] Szewczyk J. Regionalizm w teorii i praktyce architektonicznej, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych II (2006) 96–109.
[4] Szewczyk J. Rola technik komputerowych w waloryzacji i rewitalizacji architektury regionalnej na przykładzie drewnianej zabudowy zagrodowej wybranych wsi województwa podlaskiego, rozprawa doktorska, Warszawa 2006, dostępna w Internecie:
http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=357&from=FBC (dostęp: 07.07.2015)
[5] Bardzińska-Bonenberg T., Bonenberg A. Nurt wenakularny we współczesnych realizacjach polskich architektów, Czasopismo Techniczne. Architektura, 107(7-A/1) (2010) 7–13.
[6] Witryna Internetowa Parafii w Strzyżowie, http://www.parafiastrzyzow.pl/ (dostęp: 07.07.2015)
[7] Górak J. Dawne cerkwie drewniane w województwie zamojskim, Lubelskie Zakłady Graficzne im. PKWN, Zakład nr 8 w Tomaszowie Lubelskim, Zamość 1984.
[8] Żurawicka G., Kuśmierz L. (tekst). Drewniane budownictwo sakralne. Powiat Tomaszów Lubelski. Powiat Hrubieszów, wyd. Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Lublinie, Lublin 2008.
[9] Górak J. Kościoły drewniane Zamojszczyzny, Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Zamościu, Zamość 1986.
[10] Wykaz zabytków wpisanych do rejestru „A” zabytków nieruchomych województwa lubelskiego – według stanu na 31 grudnia 2014 r. dostępny w Internecie: http://www.wkz. lublin.pl/images/stories/obwieszczenie_nr_1.pdf (dostęp: 07.07.2015)
[11] Witryna Internetowa Urzędu Miejskiego w Tarnogrodzie,
http://tarnogrod.pl/index.php/o-gminie/item/45-tarnogrodzki-szlak-obiektow-zabytkowych (dostęp: 07.07.2015)
[12] Witryna Internetowa Parafii Rzymskokatolickiej w Tarnogrodzie,
http://parafiatarnogrod.pl/index.php/msze-swiete-i-nabozenstwa (dostęp: 07.07.2015)
[13] Witryna Internetowa Parafii Polskokatolickiej w Żółkiewce,
http://www. parafiazolkiewka.dbv.pl/news.php (dostęp: 07.07.2015)
[14] Kiełbasa B. Dzieje Żółkiewki i okolic. Część II, Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie, Lublin–Żółkiewka 2005.
[15] Brykowski R., Rowińska E. (red.), Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, tom VII, z. 8, Powiat Krasnostawski, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1964.
[16] Witryna Internetowa Przeglądu Prawosławnego,
http://www.przegladprawoslawny. pl/articles.php?id_n=2911&id=8 (dostęp: 07.07.2015)
[2] Szmygin B. Współczesne problemy ochrony dziedzictwa, Biuletyn Polskiego Komitetu do spraw UNESCO, Warszawa 2013, s. 25–31.
[3] Szewczyk J. Regionalizm w teorii i praktyce architektonicznej, Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych II (2006) 96–109.
[4] Szewczyk J. Rola technik komputerowych w waloryzacji i rewitalizacji architektury regionalnej na przykładzie drewnianej zabudowy zagrodowej wybranych wsi województwa podlaskiego, rozprawa doktorska, Warszawa 2006, dostępna w Internecie:
http://pbc.biaman.pl/dlibra/doccontent?id=357&from=FBC (dostęp: 07.07.2015)
[5] Bardzińska-Bonenberg T., Bonenberg A. Nurt wenakularny we współczesnych realizacjach polskich architektów, Czasopismo Techniczne. Architektura, 107(7-A/1) (2010) 7–13.
[6] Witryna Internetowa Parafii w Strzyżowie, http://www.parafiastrzyzow.pl/ (dostęp: 07.07.2015)
[7] Górak J. Dawne cerkwie drewniane w województwie zamojskim, Lubelskie Zakłady Graficzne im. PKWN, Zakład nr 8 w Tomaszowie Lubelskim, Zamość 1984.
[8] Żurawicka G., Kuśmierz L. (tekst). Drewniane budownictwo sakralne. Powiat Tomaszów Lubelski. Powiat Hrubieszów, wyd. Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Lublinie, Lublin 2008.
[9] Górak J. Kościoły drewniane Zamojszczyzny, Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Zamościu, Zamość 1986.
[10] Wykaz zabytków wpisanych do rejestru „A” zabytków nieruchomych województwa lubelskiego – według stanu na 31 grudnia 2014 r. dostępny w Internecie: http://www.wkz. lublin.pl/images/stories/obwieszczenie_nr_1.pdf (dostęp: 07.07.2015)
[11] Witryna Internetowa Urzędu Miejskiego w Tarnogrodzie,
http://tarnogrod.pl/index.php/o-gminie/item/45-tarnogrodzki-szlak-obiektow-zabytkowych (dostęp: 07.07.2015)
[12] Witryna Internetowa Parafii Rzymskokatolickiej w Tarnogrodzie,
http://parafiatarnogrod.pl/index.php/msze-swiete-i-nabozenstwa (dostęp: 07.07.2015)
[13] Witryna Internetowa Parafii Polskokatolickiej w Żółkiewce,
http://www. parafiazolkiewka.dbv.pl/news.php (dostęp: 07.07.2015)
[14] Kiełbasa B. Dzieje Żółkiewki i okolic. Część II, Wojewódzki Ośrodek Kultury w Lublinie, Lublin–Żółkiewka 2005.
[15] Brykowski R., Rowińska E. (red.), Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, tom VII, z. 8, Powiat Krasnostawski, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 1964.
[16] Witryna Internetowa Przeglądu Prawosławnego,
http://www.przegladprawoslawny. pl/articles.php?id_n=2911&id=8 (dostęp: 07.07.2015)
Gleń, P. i Jarocka-Mikrut, A. (2015) „Drewniane obiekty sakralne – szanse, możliwości, zagrożenia. Próba analizy tematycznej (na przykładzie zabudowań z terenów województwa lubelskiego)”, Budownictwo i Architektura, 14(3), s. 295–302. doi: 10.35784/bud-arch.1637.
Autorzy
Piotr GleńSamodzielna Pracownia Architektoniczna; Wydział Budownictwa i Architektury; Politechnika Lubelska Polska
https://orcid.org/0000-0002-2975-408X
Autorzy
Aleksandra Jarocka-MikrutSamodzielna Pracownia Architektoniczna; Wydział Budownictwa i Architektury; Politechnika Lubelska Polska
Statystyki
Abstract views: 238PDF downloads: 169
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Budownictwo i Architektura wspiera program otwartej nauki. Czasopismo umożliwia otwarty dostęp (Open Access) do publikacji. Każdy może przeglądać, pobierać i przekazywać artykuły pod warunkiem przestrzegania zasad licencji.
