Publikowanie artykułów jest możliwe po podpisaniu zgody na przeniesienie licencji na czasopismo.
Hybrydowa metodyka badań wielozmysłowych przestrzeni publicznej w urbanistyce
Ewa Jarecka - Bidzińska
ewa.bidzinska@pw.edu.plZakład Gospodarki Przestrzennej i Nauk o Środowisku Przyrodniczym; Wydział Geodezji i Kartografii; Politechnika Warszawska (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-1289-9784
Abstrakt
Koncepcja wielozmysłowej percepcji miast jest jednym z elementów kształtujących pełny jego obraz. Stanowi ona aspekt równie ważny dla odbiorcy, jak struktura urbanistyczna. Badanie multisensorycznego zapisu przestrzeni publicznych daje większe szanse zrozumienia: tożsamości miejsca, zmiennych wymiarów dziedzictwa kulturowego, lokalnych problemów społecznych, a nawet uwarunkowań rzutujących na decyzje przestrzenne. Wielozmysłowe badania mają wartość implementacyjną i mogą stanowić istotny, wcześniej
nieuwzględniany czynnik, mający wpływ na program rewitalizacji oraz decyzje planistyczne. Dlatego tak ważne jest przeanalizowanie dostępnej literatury przedmiotu, obserwacja naukowa obszaru badawczego, stworzenie propozycji metodyki hybrydowych badań nad wielozmysłowym zapisem przestrzeni oraz określenie ich zależności z działaniami w obszarze urbanistyki. Próbny obszar – wybrane przestrzenie publiczne dzielnicy Pragi – Północ w Warszawie przyjęto według z góry założonych kryteriów, z których najistotniejsze były: autentyczna tkanka urbanistyczna, śródmiejski obszar, różnorodność zabudowy pod względem architektonicznym i funkcjonalnym.
Instytucje finansujące
Badania naukowe zostały dofinansowane ze środków Grantu Dziekańskiego na Wydziale Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej uzyskanego w 2018 roku, nr 504/04093/1060/42.000100, pt. „Znaczenie tożsamości w kształtowaniu wybranych nowych przestrzeni miejskich na warszawskiej Pradze - Północ”.
Słowa kluczowe:
badanie multisensoryczne, przestrzeń wielozmysłowa, przestrzeń publiczna, Praga – PółnocBibliografia
Jałowiecki B. and Szczepański M. S., Miasto i przestrzeń w perspektywie socjologicznej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2010.
Google Scholar
Aristotle, "O Duszy", in Dzieła wszystkie, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, tome 3, 1992.
Google Scholar
J. Ekel, J. Jaroszyński, J. Ostaszewska. Mały Słownik Psychologiczny. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1965, p. 180.
Google Scholar
Colman A.M., Słownik psychologii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009.
Google Scholar
Lynch K. The image of the city. Cambridge: MIT press, vol. 11, 1960.
Google Scholar
Wejchert K., Elementy kompozycji urbanistycznej. Warszawa: Wydawnictwa Arkady, 1984.
Google Scholar
Wejchert K., Przestrzeń wokół nas, Katowice: Fibak Norma Press, 1993.
Google Scholar
Tomaszewski T., "Człowiek i otoczenie", in Psychologia, Warszawa: PWN, 1975.
Google Scholar
Tomaszewski T., "Orientacja w otoczeniu", in Psychologia, Warszawa: PWN, 1976.
Google Scholar
Hauziński A., "The evolution of the cognitive map in psychology. Discussion regarding the research of hierarchy plans and goals of activity", Czasopismo Psychologiczne, vol. 16., no.2, 2010, pp. 275-288.
Google Scholar
Hauziński A., "Ewolucja pojęcia mapy poznawczej w psychologii i jej wykorzystanie w urbanistyce, architekturze oraz geografii", Zachowanie, Środowisko, Architektura, vol. 5, 2011, pp. 15-38,
Google Scholar
Golledge Reginald G. "Methods and methological issues in environment recognition research", in Environment Knowing: Theories, Research and Methods, Stroudsburg: Dowden, Hutchinson & Ross, 1976, pp. 300-313,
Google Scholar
Evans G. W., Pezdek K., "Cognitive mapping: Knowledge of real-world distance and location information", Journal of Experimental Psychology: Human Learning and Memory, vol. 6 , 1980, pp. 13–24.
DOI: https://doi.org/10.1037/0278-7393.6.1.13
Google Scholar
Evans G. W., "Environmental cognition", Psychological Bulletin, vol. 88, 1980, pp. 259–287.
DOI: https://doi.org/10.1037/0033-2909.88.2.259
Google Scholar
Evans G. W., Marrero D. G., Butler P. A., "Environmental learning and cognitive mapping". Environment and Behavior, vol. 13., no.1., 1981, pp. 83–104.
DOI: https://doi.org/10.1177/0013916581131005
Google Scholar
Evans G. W., Skorpanich M. A. Garling T., Bryant K. J., Bresolin, B., "The effects of pathway configuration, landmarks and stress on environmental cognition", Journal of Environmental Psychology, vol. 4, 1984, pp.323–335.
DOI: https://doi.org/10.1016/S0272-4944(84)80003-1
Google Scholar
Foley J. E., Cohen A. J., "Working mental representations of the environment", Environment and Behavior, vol. 16, 1984, pp. 713–729.
DOI: https://doi.org/10.1177/0013916584166003
Google Scholar
O’Keefe J., Nadel L., The Hippocampus as a Cognitive Map. New York: Clarendon, 1978.
Google Scholar
Bańka A., Architektura psychologicznej przestrzeni życia. Behawioralne podstawy projektowania. Poznań: Gemini S. C., 1997.
Google Scholar
Bańka A., Społeczna psychologia środowiskowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe "Scholar", 2002.
Google Scholar
Bell P. A. et al., Psychologia środowiskowa. Gdańsk: GWP, 2004.
Google Scholar
Jałowiecki B., "Percepcja przestrzeni Warszawy", Studia Regionalne i Lokalne, vol. 2(2), 2000, pp. 79-100.
Google Scholar
Szkurłat E., "Psychologiczne i kulturowe uwarunkowania percepcji środowiska", in Percepcja współczesnej przestrzeni miejskiej, Warszawa: Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego, 2007, pp. 63–72.
Google Scholar
Rybicka, E., "Poza pisanie/czytanie miasta", Teksty Drugie, vol. 3, 2007, pp. 107-112.
Google Scholar
Rewers E., "Post-polis: wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta", Kraków: Universitas, vol. 41, 2005.
Google Scholar
Kietlińska B., "Jak za pomocą metod jakościowych zbadać zmysłowy odbiór miasta?", Nauka i Szkolnictwo Wyższe, vol.1(41), 2013, pp.131-142.
Google Scholar
Simmel G., "Socjologia zmysłów", in: Most i drzwi. Wybór esejów. 2006, pp.184-203.
Google Scholar
Pink S., "Doing visual ethnography". London: SAGE Publications, Ltd., 2007.
DOI: https://doi.org/10.4135/9780857025029
Google Scholar
Bartnicka M., "Wyobrażenia przestrzeni miejskiej Warszawy (Studium geografii percepcji)", Dokumentacja Geograficzna, vol. 2, 1989.
Google Scholar
Libura H., "Aspekty kartograficzne map wyobrażeniowych", Polski Przegląd Kartograficzny, vol. 15(3), 1983, pp. 126-131.
Google Scholar
Mordwa S., Wyobrażenia przestrzeni miast Polski Środkowej. Na podstawie badań grupy młodzieży licealnej. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2003.
Google Scholar
Daniel T.C., Boster R.S., "Measuring Landscape Esthetics: The Scenic Beauty Estimation Method", in: Proc. Our National Landscape: A Conference on Applied Techniques for Analysis and Management of the Visual Resource - 1976, USDA Forest Service Research Paper, Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Forest and Range Experiment Station, vol. 167, pp. 514-523.
Google Scholar
Okołowicz M.A., Kowalska J.M., "Jakiej przyrody chcemy w miastach? Pomiar estetyki krajobrazu nad Wisłą w Warszawie metodą Scenic Beauty Estimation", Przestrzeń i Forma, vol.26, 2016, pp. 243-256. https://doi.org/10.21005/pif.2016.26.D-07
DOI: https://doi.org/10.21005/pif.2016.26.D-07
Google Scholar
Kitchin R., "Cognitive maps: what are they and why study them?", Journal of Environmental Psychology, vol. 14, 1994, pp. 1-19.
DOI: https://doi.org/10.1016/S0272-4944(05)80194-X
Google Scholar
Kitchin R., "Methodological convergence in cognitive mapping research: Investigating configurational knowledge", Journal of Environmental Psychology, vol. 16, 1996, pp. 163-185.
DOI: https://doi.org/10.1006/jevp.1996.0015
Google Scholar
Kitchin R., Blades M., The cognition of geographic space. London, New York: L. B. Tauris Publishers, 2002.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780755620951
Google Scholar
Castellar S.M.V., Juliasz P.C.S., "Mental map and spatial thinking", in Proceedings of the ICA 1, vol. 1, 2018. https://doi.org/10.5194/ica-proc-1-18-2018
DOI: https://doi.org/10.5194/ica-proc-1-18-2018
Google Scholar
Waterman S., Gordon D., "A quantitative-comparative approach to analysis of distortionin mental maps", Professional Geographer, vol. 36(3), 1984, pp. 326–337.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.0033-0124.1984.00326.x
Google Scholar
Gould P., On mental maps. University of Michigan: Ann Arbor, 1966.
Google Scholar
Gendźwiłł A., "O prezentacji kartograficznej wyników badań map poznawczych", Polski Przegląd Kartograficzny, vol. 41(2), 2009, pp.115-127.
Google Scholar
Foland, A., "Psychokartografia–metoda badania przestrzeni miejskiej", in: Dynamika przestrzeni miejskiej, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, pp. 107-119, 2006.
Google Scholar
Lewicka M., "Ewaluatywna mapa Warszawy: Warszawa na tle innych miast", in: Społeczna mapa Warszawy. Interdyscyplinarne studium metropolii warszawskiej, Warszawa: Scholar, 2004, pp. 316–336.
Google Scholar
Iwańczak B., "Metody badawcze całościowej percepcji przestrzeni miasta na przykladzie Warszawy", Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, vol. 62, 2017, pp. 69-85.
Google Scholar
Nieścioruk K., "Kartograficzny obraz map mentalnych przestrzeni miejskiej i jego prezentacja oraz analiza z zastosowaniem narzędzi systemów informacji geograficznej", Acta Scientiarum Polonorum. Geodesia et Descriptio Terrarum, vol. 12(4), 2013, pp. 27-40.
Google Scholar
Nieścioruk K., "The use of mental and sketch maps as a tool to evaluate cartography teaching effectiveness", The Cartographic Journal, vol. 53(2), (2016), pp. 186-196. https://doi.org/10.1080/00087041.2015.1108064
DOI: https://doi.org/10.1080/00087041.2015.1108064
Google Scholar
Czepkiewicz M., Jankowski P., Zwoliński Z., "Geo-questionnaire: a spatially explicit method for eliciting public preferences, behavioural patterns, and local knowledge–an overview". Quaestiones Geographicae, vol. 37(3), 2018, pp. 177-190. http://doi.org/10.2478/quageo-2018-0033
DOI: https://doi.org/10.2478/quageo-2018-0033
Google Scholar
Haklay M., Jankowski P., Zwoliński Z., "Selected modern methods and tools for public participation in urban planning–a review", Quaestiones Geographicae, 37(3), 2018, pp. 127-149. https://doi.org/10.2478/quageo-2018-0030
DOI: https://doi.org/10.2478/quageo-2018-0030
Google Scholar
Czepkiewicz, M. et al., "Public Participation GIS for sustainable urban mobility planning: methods, applications and challenges", Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, vol. 35, 2016, pp. 9-35.
Google Scholar
Biegański L., Buczek G., Gzell S., Kowalewski A., Markowski T., Cichy-Pazder E., "Karta Przestrzeni Publicznej", in III Kongres Urbanistyki Polskiej ZMP i TUP, Poznań 2009.
Google Scholar
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Warszawa: Rada Ministrów, DzU 2003, Nr 80, poz. 717 z późn. zm.
Google Scholar
Jarecka – Bidzińska E., "Praga – Północ w Warszawie jako „dzielnica sztuki” na tle wybranych przykładów z metropolii Europy i Ameryki Północnej". Ph.D. desideration, Warsaw University of Technology, Warsaw 2018.
Google Scholar
Osowski J., "Ile osób jeździ drugą linią metra? Mamy szczegółowe dane. Stacja Wileński oblegana, a Powiśle... ", Gazeta Wyborcza, 20 March 2015. Available: https://warszawa.wyborcza.pl/warszawa/7,34862,17627910,ile-osob-jezdzi-druga-linia-metra-mamy-szczegolowe-dane-stacja.html [Access: 01 Jun 2021]
Google Scholar
Opublikowane
2021-07-23
Jarecka - Bidzińska, E. (2021) „Hybrydowa metodyka badań wielozmysłowych przestrzeni publicznej w urbanistyce”, Budownictwo i Architektura, 20(2), s. 095–116. doi: 10.35784/bud-arch.2198.
Autorzy
Ewa Jarecka - Bidzińskaewa.bidzinska@pw.edu.pl
Zakład Gospodarki Przestrzennej i Nauk o Środowisku Przyrodniczym; Wydział Geodezji i Kartografii; Politechnika Warszawska Polska
https://orcid.org/0000-0002-1289-9784
Statystyki
Abstract views: 473PDF downloads: 231 PDF downloads: 57 PDF downloads: 26 PDF downloads: 42 PDF downloads: 30 PDF downloads: 25
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Na tych samych warunkach 4.0 Miedzynarodowe.
Budownictwo i Architektura wspiera program otwartej nauki. Czasopismo umożliwia otwarty dostęp (Open Access) do publikacji. Każdy może przeglądać, pobierać i przekazywać artykuły pod warunkiem przestrzegania zasad licencji.
