Publikowanie artykułów jest możliwe po podpisaniu zgody na przeniesienie licencji na czasopismo.
Żółkiew (Żółkiew) na zachodniej Ukrainie - przykład zespołu urbanistycznego renesansowego „miasta idealnego”
Abstrakt
The town of Zhovkva (Żółkiew) belongs to the late Renaissance foundations of private resident towns in Western Ukraine (Halychyna region) from the late 16th century. In accordance with historical sources, this city was founded by Stanisław Żółkiewski [2] in 1594. Urban-spatial structure of the town was designed according to the Renaissance ideal city. The city has a well-preserved original planning structure and a number of architectural monuments that are associated with it. The city consisted of two conjugated parts: the owner’s castle and the fortifi ed middletown. The combination of these two parts was of a specifi c nature – when the central square of the town is combined with the facade of the castle complex. On the base of the historical and urban studies presented the hypothesis that town of Zhovkva (Żółkiew) is an unique example of late Renaissance urbanism. The start of town build was in 1594 according to a project based on the concept of “ideal town” from the book of Italian architect Pietro Cataneo. We are thinking, that the author of the project and plan of town was Paolo Clamensi – Italian architect, worked in Lviv at the end of 16th century. The towns have a well-preserved original Renaissance planning structure and a number of architectural monuments that are connected with it.
Słowa kluczowe:
town of Zhovkva (Żółkiew), town planning structure, Renaissance, «ideal city» model, urban compositionBibliografia
https://whc.unesco.org/en/statesparties/ua. Tentative list (25.06.2018).
Google Scholar
Jan Sas Zubrzycki. Żółkiew. Studyum architektoniczne. Kraków, 1901. 54 s.
Google Scholar
Barącz Ks. Sadok. Pamiątki miasta Żỏłkwi. Drugie wydanie. Lwỏw, 1877. S. 12.
Google Scholar
Yaremych H. Zhovkva – istorychne misto-zapovidnyk, [in:] Halytsʹka brama. Lʹviv: „Tsentr Euvropy“, 1997, № 4/28, с. 5.
Google Scholar
Kalika Y., Yaremych H. Nesterov. Putivnyk. Lʹviv, Kamenyar, 1990.– S. 1–52.
Google Scholar
Mykola Bevz. Architekturno-prostorovyi uklad mista Zhovkvy v konteksti europeiskoyi urbanistyky, [in:] Halytsʹka brama, Lviv: „Tsentr Yevropy“,1997, № 4/28, с. 6–7;
Google Scholar
Bevz M. Zhovkva – renesansne idealne misto. Ukrainska realizatsia kontseptualnoji schemy Pietro Cataneo, [in:] Istorychna, mystetska i architekturna spadshchyna Zhovkvy: problemy ochorony, restavratsii ta vykorystannia. Zhovkva-Lviv, 1998. S. 36–43.
Google Scholar
Bevz M., Okonchenko O., Okonchenko I. Doslidzhennya budynku na “vezhi” po vul. Vasyliansʹkiy u m. Zhovkvi, [in:] Arkhitektura: Visnyk Natsionalʹnoho universytetu “Lʹvivsʹka politekhnika”, Lʹviv, 2002. №439, S.128–133.
Google Scholar
Kalika Y.A., Yaremych H. Nesterov. Putivnyk. Lʹviv: Kamenyar, 1990.– S. 15.
Google Scholar
Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 1. Zhovkva, 2010, 557 s.
Google Scholar
Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 2. Zhovkva, 2012, 389 s.
Google Scholar
Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 3. Zhovkva, 2014, 341 s.
Google Scholar
Zhovkva kriz’ stolitttia. Naukovyi zbirnyk. Vypusk 4. Zhovkva, 2016, 402 s.
Google Scholar
Zhovkva – istorychne misto-zapovidnyk. Halytsʹka brama.– Lʹviv: „Tsentr Euvropy“, 1997, № 4/28, s. 1–30.
Google Scholar
Velykyi V., Golyak V., Kovalchuk M., Lytvyn M., Naumenko K. Zhovkivshchyna: istorychn narys. Zhovkva-Lviv-Baltimore: Instytut ukrayinoznavstva im. I. Krypʺyakevycha NAN Ukrayiny. Zemlyatsʹke ob’yednannya “Zhovkivshchyna“, 1994, Tom 1. 326 s.
Google Scholar
Zhovkva. Ukrainian Historic Towns Atlas. Volume 3. Editor M. Kapral, Lviv, National Academy of science of Ukraine, 2016, 52 p. + 22 ill.
Google Scholar
https://polona.pl. Żółkiew (10.11.2018).
Google Scholar
Bevz M., Czuba M., Dubyk Y. and other. Wooden tserkvas of the Carpathian region in Poland and Ukraine. Cultural property of the republic of Poland and Ukraine for inclusion in the World Heritage List. Warsaw–Kyiv, Lviv: Rastr-7, 2011. T. 1–2, T. 1, 291 p., T. 2, 151 p.
Google Scholar
Bevz M. Zhovkva. Tserkva of the Holy Trinity. Brief history of the site, [in:] Wooden tserkvas of the Carpathian region in Poland and Ukraine. Cultural property of the republic of Poland and Ukraine for inclusion in the World Heritage List. Warsaw–Kyiv, 2011.– T. 1. – S. 162–166.
Google Scholar
Sosnowski O. O planach osiedli sprzężonych w Polsce, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury, 1935, t. IV, nr. 2, s. 69–78.
Google Scholar
Chornovus V. Urbanistychni kontseptsiyi idealʹnoho mista epokhy Vidrodzhennya ta yikh realizatsiya na zakhidnoukrayinsʹkykh zemlyakh, Naukovi zoshyty kafedry restavratsiyi ta rekonstruktsiyi arkhitekturnykh kompleksiv.– Lʹviv: Derzhavnyi universytet „Lʹvivsʹka politekhnika 1993. № 1. С. 110–114.
Google Scholar
Kravtsov S. Slidy frantsuzʹkoyi shkoly u fortyfi katsiyakh Ukrayiny u XVII st., Fortyfi katsiya Ukrayiny. Materialy mizhnarodnoyi konferentsiyi. Kam’yanetsʹ-Podilʹsʹkyy, 1993, с. 24; Chornovus V. Urbanistychni kontseptsiyi idealʹnoho mista epokhy Vidrodzhennya ta yikh realizatsiya na zakhidnoukrayinsʹkykh zemlyakh, [in:] Naukovi zoshyty kafedry restavratsiyi te rekonstruktsiyi arkhitekturnykh kompleksiv. Lʹviv: Derzhavnyi universytet „Lʹvivsʹka politekhnika 1993. № 1. С. 110–114.
Google Scholar
Martynyuk A. Rezulʹtaty arkhitekturno-arkheolohichnykh rozvidok kvartalu na pl. Vicheviy, Halytsʹka brama. Lʹviv: „Tsentr Yevropy“, № 4/28, с. 13–14.
Google Scholar
Kryp’yakevych I. Z mynuloho Zhovkvy. Zhovkva: Prosvita, 1930. 30 s.
Google Scholar
Książek M. Materialy pomocnicze do studiow w zakresie historii urbanistyki. Krakow: Politechnika Krakowska, 1994. 336 s., s. 227–237.
Google Scholar
Kuśnierz K. Sieniawa. Załozenie rezydencjonalne Sieniawskich. Rozwój przestrzenny w XVII oraz XVIII wieku. Rzeszów: 1984. 260 s., s. 142–157.
Google Scholar
Kuśnierz K. Miejskie ośrodki gospodarcze wielkich latyfundiów poludniowej Polski w XVI oraz XVII wieku. Kraków: Politechnika Krakowska, 1989. S. 29–32.
Google Scholar
Polska XVII wieku. Państwo, spółeczeństwo, kultura. Pod red. J. Tazbira. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1977. 368 s.
Google Scholar
Książek M. Zagadnienia genezy rozplanowania i typologii miast prywatnych XVI i XVII wieku w Poludniowej Malopolsce. Kraków: Politechnika Krakowska, 1988. S. 159–162.
Google Scholar
Kuśnierz K. Zabytkowe wartości naczelne mista historycznego dawnej Galicji na przykladzie Brzeżan, Brodów, Żółkwi oraz Stanisławowa, Urbanistychno-arkhitekturni problemy mist Halychyny. Lʹviv–Krakiv: 1992. S. 19–20.
Google Scholar
Bevz M. Problems of Urban Restoration on the Example of Historic Cities of Western Ukraine, Architektura bez Granic: Kultura Miasta – Miasto w Kulturze. – Wroclaw: Politechnika Wroclawska, 2012. S. 102–111.
Google Scholar
Vuytsyk V. Istoryko-arkhitekturnyy zapovidnyk u misti Lʹvovi. Lʹviv: Kamenyar, 1989. С. 5–20;
Google Scholar
I Quattro primi Libri di Architettura di Pietro Cataneo Senese. Venetia: 1567. (Library of Department of Architecture, Warsaw Polytechnic).
Google Scholar
Kostomariv M. Istoryya Ukrayiny. Lʹviv: NTSH, 1918. S. 160–165.
Google Scholar
Trehubova T. Starodavnye misto Sharhorod, Teoriya ta istoriya arkhitektury. Kyiv: NDITIAM, 1995. – S. 57–71.
Google Scholar
Krawtsow S. O układzie przestrzennym miasta Brody w XVI–XVII w., Kwartalnik architektury i urbanistyki. T. XXXVII. Zesz. 1. Warszawa: PWN, 1992. S. 3–4.
Google Scholar
Kravtsov S. Mistobudivna istoriya Brodiv ta Hiyom Levasser de Boplan, Ukrayina v mynulomu. Vyp. IV. Kyiv–Lʹviv: 1993. S. 31–39; Sozansʹkyy I. Z mynuvshyny Brodiv. Prychynky do istoriyi mista. Lʹviv: NTSH, 1911. 69 s.
Google Scholar
Bevz M. Mahdeburzʹke pravo ta urbanistychnyy uklad pryvatnoho mista-rezydentsiyi (na prykladi m. Zhovkvy), Ukrayinsʹka akademiya mystetstva. Doslidnytsʹki ta naukovo-metodychni pratsi. Vyp. 7. Kyiv, 2000. S. 68–75.
Google Scholar
https://polona.pl/item/zolkiew-w-koncu-18-wieku,NDAyMTgyMTY/0/ 11.10.2018.
Google Scholar
Soldini N. La costruzione di Guastalla // Annali di architettura. Centro Internazionale di Studi di Architettura «Andrea Palladio». Vicenza: Electa. 1992–1993. N. 4–5. P. 57–87.
Google Scholar
Zarębska T. Funkcje i formy placów miejskich w Polsce XVI–XVIII w., Kwartalnik Historii Kultury Materialnej. Nr. 2. 1993. S. 206–208.
Google Scholar
J. Kowalczyk. Zamośc. Citta ideale in Polonia, Krajobrazy. Studia i materialy. Warszawa: Ośrodek ochrony zabytkowego krajobrazu. Narodowa instytucia kultury, 1994. S. 48–49.
Google Scholar
https://fr.wikipedia.org/wiki/Jean_Errard (27.06.2018);
Google Scholar
„Klar und lichtvollwieeine regel”. Planstadte der Neuzeit. Vom 16. bis 18. Jahrhundert. Eine Ausstellung des Landes Baden-Wurttemberg veranstaltet vom Badischen Landesmuseum Karlsruhe: 1990. 379 S.
Google Scholar
Zarębska T. Teoria urbanistyki włoskiej XV i XVI wieku. Warszawa: 1971, 171 s.
Google Scholar
Bevz M., Okonchenko O., Okonchenko I. Hrafi chna rekonstruktsiya mista Zhovkvy stanom na XVII–XVIII st. Plan ta kartoskhema. Lʹviv: “Tsentr Yevropy”, 2003. – S. 1–2.
Google Scholar
Mykola Bevz. Shovkva e Brody – «citta` ideali» del Tardo Rinascimento. La realizzazione ucraina dell’idea concettuale dal trattato di Pietro Cataneo, Fondazione Romualdo Del Bianco News from Florence. – Florence, 2003. N. 5, May. P. 21–22.
Google Scholar
Archiv Naukovo-doslidnoho instytutu teorii ta istorii architektury. Misto Zhovkva. Bez inv. N. Kyiv (2005).
Google Scholar
https://polona.pl/item/zolkiew-Mann / 11.10.2018.
Google Scholar
https://polona.pl/item/zolkiew-photo / 11.10.2018.
Google Scholar
Bevz, M. (2018) „Żółkiew (Żółkiew) na zachodniej Ukrainie - przykład zespołu urbanistycznego renesansowego «miasta idealnego»”, Budownictwo i Architektura, 17(4), s. 087–102. doi: 10.24358/Bud-Arch_18_174_09.
Autorzy
Mykola Bevzm.bevz@pollub.pl
Politechnika Lwowska; Ukraina
https://orcid.org/0000-0003-1513-7045
Statystyki
Abstract views: 256PDF downloads: 205
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Budownictwo i Architektura wspiera program otwartej nauki. Czasopismo umożliwia otwarty dostęp (Open Access) do publikacji. Każdy może przeglądać, pobierać i przekazywać artykuły pod warunkiem przestrzegania zasad licencji.
