Publikowanie artykułów jest możliwe po podpisaniu zgody na przeniesienie licencji na czasopismo.
O synergii planu w urbanistyce
Zbigniew Zuziak
zzuziak@nsnet.plKatedra Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska; Wydział Architektury; Politechnika Krakowska; (Polska)
Abstrakt
Autor artykułu traktuje synergię jako kryterium oceny efektywności strategii urbanistycznych, a także formuły oraz ustaleń planu urbanistycznego. Przyjmując perspektywę, którą określa mianem „urbanistyki strategicznej”, formułuje ideę urbanistycznego modelu decyzyjnego nazywając go hasłem SAS (akronim od: Strategie, Aktorzy, Struktury). Oznacza to, że w urbanistyce, potencjalne efekty synergii powinny być interpretowane w kontekście zasad przyjętych w dokumentach miejskich polityk i strategii rozwoju, przy założeniu, że ustalenia te podejmowane są przez „aktorów gry o przestrzeń urbanistyczną” ze świadomością strukturalnych mechanizmów samoregulacji i strukturalnych konsekwencji przyjętych strategii. Mowa tu o miejskich politykach publicznych i strategiach sektora prywatnego – a także zintegrowanych strategiach publiczno-prywatnych – stosowanych w miastach europejskich, które wyróżniają się wysokim poziomem warsztatu urbanistycznego. W Polsce, stosowanie tak innowacyjnych podejść wymagałoby głębokich reform systemu sterowania rozwojem urbanistycznym. Zakłada się, że w ich wyniku pojawią się nowe narzędzia umożliwiające lepsze zintegrowanie planowania przestrzennego, strategicznego, urbanistyki operacyjnej oraz projektowania urbanistycznego. Autor identyfikuje atrybuty planu urbanistycznego, które mogą sprzyjać powstawaniu synergii polegającej na wzajemnie korzystnych oddziaływań między projektami miejskimi. W analizie tego rodzaju powiązań, układem odniesienia staje się „konstrukcja urbanistyczna”. Wg. autora pojęcie to może odegrać istotną rolę w rozwijaniu metod i technik zapisu ustaleń planistycznych w formule planowania zintegrowanego. Tworzenie logicznych powiązań między projektami urbanistycznymi a konstrukcją urbanistyczną, zdefiniowaną w planie rozwoju miasta, jest warunkiem koniecznym uzyskania synergii pojmowanej jako korzyści dodatkowe z tytułu prawidłowych relacji funkcjonalnych między projektami. Badania nad przykładami dobrej praktyki w zakresie urbanistyki operacyjnej i strategicznej wskazują, że efekty wzajemnie korzystnych oddziaływań między projektami urbanistycznymi powstają w przypadkach, w których: 1) istnieje zinstytucjonalizowana i dobrze zorganizowana kooperacja między aktorami strategii urbanistycznych; 2) w ustaleniach planistycznych znajdują się czytelne zapisy dotyczące strukturalnych aspektów planowanego układu urbanistycznego. Autor skupia się na potencjalnych relacjach synergicznych między projektami przebudowy śródmieść. Zakłada, że badanie tego rodzaju relacji to istotny element analitycznej podbudowy planów rewitalizacji śródmieść. Efekt synergii byłby znaczącym kryterium oceny ustaleń takich planów.
Słowa kluczowe:
synergia, planowanie urbanistyczne, urbanistyka, projekty miejskie, konstrukcja urbanistycznaBibliografia
[1] Zipser T. Aktualna doktryna urbanistyczna wśród ślepych uliczek. Urbanistyka w działaniu. Teoria i praktyka, red.: Ossowicz T., Zipser T., Urbanista, Warszawa, 2006, s. 114-121.
[2] Zipser T. Powiązania transportowe jako generatory struktury przestrzennej systemu osadniczego. Czasopismo Techniczne 3 (2010) 21-30.
[3] Zuziak Z.K. The Notion of Order and the Spatial Logic of a New Polis: Three Approaches to the Problem of Rationality in the Contemporary Philosophy of Urbanism, 11 CTV, Back to the sense of the City, Barcelona, Kraków, 2016.
[4] Rudnicki A. Zrównoważona mobilność a rozwój przestrzenny miasta. Czasopismo Techniczne 3(1-A)(2010) 57-74.
[5] Szarata A. Zrównoważona mobilność a rozwój przestrzenny miasta. Czasopismo Techniczne 3(1-A)(2010) 249-261
[6] Zuziak Z.K. Forma metropolitalna i zrównoważona mobilność. Czasopismo Techniczne 3 (2010) 75-91.
[7] Zuziak Z.K. Urbanism and Cultural Heritage Strategies. Actors and Structures in the Labyrinth of Urbanity. Journal of Heritage Conservation, 43 / 2015, 19-32.
[8] Aysar A. Quantum Urbanism, Urban design in The Post-Cartesian Paradigm. Tigran Haas (Ed), New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Rizzoli International Publications, New York, 2008.
[9] Meijers E. Synergy in Polycentric Urban Regions. Complementarity, organising capacity and critical mass. Cities and networks, from central place to a network model., TU Delft, 2007.
[10] Boelens L.The Urban Connection. An actor – relational approach to urban planning, 010 Publishers, Rotterdam, 2009.
[11] Zuziak Z.K. O tożsamości urbanistyki. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, 2008.
[12] Zuziak Z.K., Nowe struktury w przestrzeni metropolitalnej. Pytania i problemy planistyczne. Czasopismo Techniczne 5-A (2008) 4-18.
[13] Zuziak Z.K. Strategiczne węzły w przestrzeni przepływów. Czasopismo Techniczne 10 (2011) 41-47.
[14] Wrana J., Rola i znaczenie architektury w procesie scalania struktury przestrzennej miasta na przykładzie Lublina, Monografia, Politechnika Lubelska, Lublin, 2014
[15] Zuziak Z.K. Zmiany strukturalne w miastach polskich na początku XXI. Między sztuką budowania miast a polityką przestrzenną. Halicka A.(red), Budownictwo na obszarach zurbanizowanych. Nauka, praktyka, perspektywy, Lublin. Politechnika Lubelska; s.165-176, 2014.
[16] Stangel M. Rozwój strefy okołolotniskowej a port lotniczy. Efekt synergii. Przegląd Komunikacyjny 7(2013) 18-25.
[17] Stangel M. Kształtowanie współczesnych obszarów miejskich w kontekście zrównoważonego rozwoju. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2013.
[18] Calthrope P.The Urban Network. Haas Tigran, (ed.), New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Rizzoli, New York, 2008.
[19] Hillier B. The New Science of Space and the Art of Place. Towards a Space-led Paradigm for Researching and Designing the City. New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Haas Tigran, (ed.), Rizzoli, New York, 2008.
[20] Hillier B. The City as a Socio-Technical System: a spatial reformulation in the light of the levels problem and the parallel problem. Proc., the Conference on Spatial Information Theory, September 2009.
[21] Salat S. Resilient and efficient synergy communities. A morphological,structural and synergetic approach to energy efficiency,
http://www.ambafrance-cn.org/IMG/pdf/icgeeb_beijing_2012.pdf . (2016, 07.03).
[22] Vanegas C.A., Daniel G., Aliaga D.G., (i inni).Visualization of Simulated Urban Spaces: Inferring Parameterized Generation of Streets, Parcels, and Aerial Imagery. IEEE Transactions on Visualization and Computer Graphics, Tvcg-2008-07-0094.R1,
https://www.cs.purdue.edu/cgvlab/papers/aliaga/tvcg09-urban.pdf (2016. 07.03).
[23] Minner J. Revealing Synergies, Tensions, and Silences Between Preservation and Planning. Journal of the American Planning Association 82(2) (2016) 72–87,
http://dx.doi.org/10.1080/01944363.2016.1147976
[24] Shladover S.E. Bus Rapid Transit and Automation: Opportunities for Synergy.
http://www.trb.org/conferences/VHA-BRT/Bus_Rapid_Transit_and_Automation--Opportunities_for_Synergy.pdf
[25] Böhm A. O budowie i synergii wnętrz urbanistycznych. Monografia, Politechnika Krakowska, Kraków, 1981.
[26] Wejchert K. Elementy kompozycji urbanistycznej. Warszawa, 1974.
[27] Busquets J. Urban compositions: City Design in the 21st Century. Graafland Arie, Leslie Jaye Kavanaugh (eds.), Crossover. Architecture, Urbanism, Technology, 010 Publishers, Rotterdam, 2006. p. 494-504.
[28] Meyer H. Urban Compositions. Graafland Arie, Leslie Jaye Kavanaugh (eds.), Crossover. Architecture, Urbanism, Technology, 010 Publishers, Rotterdam, 2006. p. 487-491.
[29] Burkhard R. Visualizing Desires not Cities. Thierstein Alain, Agnes Förster (Eds), The Image and the Region – Making Mega City Regions Visible, Lars Müller Publishers, Baden, Switzerland, 2008, s. 168-179.
[30] Thierstein A., Förster A., (eds.) The Image and the Region-Making – Making Mega-City Regions Visible! Lars Mṻller Publishers, München, 2008.
[31] Copenhagen Municipal Plan 1993. The Municipal Corporation of Copenhagen, The Lord Mayor’s Department, Copenhagen, 1993.
[32] Jensen P.B. Regional planning in Greater Copenhagen – history, current state and future prospects. Interplan No 11, May, 1992.
[33] Meyer U.M. Copenhagen. Johan Jesse, Ute Margarete Meyer i inni (pod redakcją), Stadtmachen, eu. Urbanity and the Planning Culture in Europe, Karl Krämer Verlag, Stuttgart, 2008.
[34] Jessen J, Meyer U.M., Schneider J. (red.), Stadtmachen. Eu. Urbanity and the Planning Culture in Europe. Stuttgart. Karl Krämer Verlag, 2008.
[35] Stadtmachen, Eu.Urbanity and the Planning Culture in Europe (ed. Jessen J, Meyer U. M., Schneider J.), Karl Krämer Verlag, Stuttgart, 2008.
[36] Zuziak Z.K., A Homo Ludens and the Nodes of Urbanity. Places, Maps, Metaphors, Technical Transactions, Architecture 8-A(111)(2015) 239-119.
[37] Zuziak Z.K., A House and a Territory. Ideas, Values, Strategies, Technical Transactions, Architecture, Issue 10-A (23), year 2014 (111), p. 111-119.
[38] Konkurs – Wolne Tory, Arch, Nr 1 (2016/33)40-52.
[2] Zipser T. Powiązania transportowe jako generatory struktury przestrzennej systemu osadniczego. Czasopismo Techniczne 3 (2010) 21-30.
[3] Zuziak Z.K. The Notion of Order and the Spatial Logic of a New Polis: Three Approaches to the Problem of Rationality in the Contemporary Philosophy of Urbanism, 11 CTV, Back to the sense of the City, Barcelona, Kraków, 2016.
[4] Rudnicki A. Zrównoważona mobilność a rozwój przestrzenny miasta. Czasopismo Techniczne 3(1-A)(2010) 57-74.
[5] Szarata A. Zrównoważona mobilność a rozwój przestrzenny miasta. Czasopismo Techniczne 3(1-A)(2010) 249-261
[6] Zuziak Z.K. Forma metropolitalna i zrównoważona mobilność. Czasopismo Techniczne 3 (2010) 75-91.
[7] Zuziak Z.K. Urbanism and Cultural Heritage Strategies. Actors and Structures in the Labyrinth of Urbanity. Journal of Heritage Conservation, 43 / 2015, 19-32.
[8] Aysar A. Quantum Urbanism, Urban design in The Post-Cartesian Paradigm. Tigran Haas (Ed), New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Rizzoli International Publications, New York, 2008.
[9] Meijers E. Synergy in Polycentric Urban Regions. Complementarity, organising capacity and critical mass. Cities and networks, from central place to a network model., TU Delft, 2007.
[10] Boelens L.The Urban Connection. An actor – relational approach to urban planning, 010 Publishers, Rotterdam, 2009.
[11] Zuziak Z.K. O tożsamości urbanistyki. Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki, 2008.
[12] Zuziak Z.K., Nowe struktury w przestrzeni metropolitalnej. Pytania i problemy planistyczne. Czasopismo Techniczne 5-A (2008) 4-18.
[13] Zuziak Z.K. Strategiczne węzły w przestrzeni przepływów. Czasopismo Techniczne 10 (2011) 41-47.
[14] Wrana J., Rola i znaczenie architektury w procesie scalania struktury przestrzennej miasta na przykładzie Lublina, Monografia, Politechnika Lubelska, Lublin, 2014
[15] Zuziak Z.K. Zmiany strukturalne w miastach polskich na początku XXI. Między sztuką budowania miast a polityką przestrzenną. Halicka A.(red), Budownictwo na obszarach zurbanizowanych. Nauka, praktyka, perspektywy, Lublin. Politechnika Lubelska; s.165-176, 2014.
[16] Stangel M. Rozwój strefy okołolotniskowej a port lotniczy. Efekt synergii. Przegląd Komunikacyjny 7(2013) 18-25.
[17] Stangel M. Kształtowanie współczesnych obszarów miejskich w kontekście zrównoważonego rozwoju. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice, 2013.
[18] Calthrope P.The Urban Network. Haas Tigran, (ed.), New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Rizzoli, New York, 2008.
[19] Hillier B. The New Science of Space and the Art of Place. Towards a Space-led Paradigm for Researching and Designing the City. New Urbanism and Beyond. Designing Cities for the Future, Haas Tigran, (ed.), Rizzoli, New York, 2008.
[20] Hillier B. The City as a Socio-Technical System: a spatial reformulation in the light of the levels problem and the parallel problem. Proc., the Conference on Spatial Information Theory, September 2009.
[21] Salat S. Resilient and efficient synergy communities. A morphological,structural and synergetic approach to energy efficiency,
http://www.ambafrance-cn.org/IMG/pdf/icgeeb_beijing_2012.pdf . (2016, 07.03).
[22] Vanegas C.A., Daniel G., Aliaga D.G., (i inni).Visualization of Simulated Urban Spaces: Inferring Parameterized Generation of Streets, Parcels, and Aerial Imagery. IEEE Transactions on Visualization and Computer Graphics, Tvcg-2008-07-0094.R1,
https://www.cs.purdue.edu/cgvlab/papers/aliaga/tvcg09-urban.pdf (2016. 07.03).
[23] Minner J. Revealing Synergies, Tensions, and Silences Between Preservation and Planning. Journal of the American Planning Association 82(2) (2016) 72–87,
http://dx.doi.org/10.1080/01944363.2016.1147976
[24] Shladover S.E. Bus Rapid Transit and Automation: Opportunities for Synergy.
http://www.trb.org/conferences/VHA-BRT/Bus_Rapid_Transit_and_Automation--Opportunities_for_Synergy.pdf
[25] Böhm A. O budowie i synergii wnętrz urbanistycznych. Monografia, Politechnika Krakowska, Kraków, 1981.
[26] Wejchert K. Elementy kompozycji urbanistycznej. Warszawa, 1974.
[27] Busquets J. Urban compositions: City Design in the 21st Century. Graafland Arie, Leslie Jaye Kavanaugh (eds.), Crossover. Architecture, Urbanism, Technology, 010 Publishers, Rotterdam, 2006. p. 494-504.
[28] Meyer H. Urban Compositions. Graafland Arie, Leslie Jaye Kavanaugh (eds.), Crossover. Architecture, Urbanism, Technology, 010 Publishers, Rotterdam, 2006. p. 487-491.
[29] Burkhard R. Visualizing Desires not Cities. Thierstein Alain, Agnes Förster (Eds), The Image and the Region – Making Mega City Regions Visible, Lars Müller Publishers, Baden, Switzerland, 2008, s. 168-179.
[30] Thierstein A., Förster A., (eds.) The Image and the Region-Making – Making Mega-City Regions Visible! Lars Mṻller Publishers, München, 2008.
[31] Copenhagen Municipal Plan 1993. The Municipal Corporation of Copenhagen, The Lord Mayor’s Department, Copenhagen, 1993.
[32] Jensen P.B. Regional planning in Greater Copenhagen – history, current state and future prospects. Interplan No 11, May, 1992.
[33] Meyer U.M. Copenhagen. Johan Jesse, Ute Margarete Meyer i inni (pod redakcją), Stadtmachen, eu. Urbanity and the Planning Culture in Europe, Karl Krämer Verlag, Stuttgart, 2008.
[34] Jessen J, Meyer U.M., Schneider J. (red.), Stadtmachen. Eu. Urbanity and the Planning Culture in Europe. Stuttgart. Karl Krämer Verlag, 2008.
[35] Stadtmachen, Eu.Urbanity and the Planning Culture in Europe (ed. Jessen J, Meyer U. M., Schneider J.), Karl Krämer Verlag, Stuttgart, 2008.
[36] Zuziak Z.K., A Homo Ludens and the Nodes of Urbanity. Places, Maps, Metaphors, Technical Transactions, Architecture 8-A(111)(2015) 239-119.
[37] Zuziak Z.K., A House and a Territory. Ideas, Values, Strategies, Technical Transactions, Architecture, Issue 10-A (23), year 2014 (111), p. 111-119.
[38] Konkurs – Wolne Tory, Arch, Nr 1 (2016/33)40-52.
Zuziak, Z. (2017) „O synergii planu w urbanistyce”, Budownictwo i Architektura, 16(1), s. 183–198. doi: 10.24358/Bud-Arch_17_161_16.
Autorzy
Zbigniew Zuziakzzuziak@nsnet.pl
Katedra Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska; Wydział Architektury; Politechnika Krakowska; Polska
Statystyki
Abstract views: 260PDF downloads: 169
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Budownictwo i Architektura wspiera program otwartej nauki. Czasopismo umożliwia otwarty dostęp (Open Access) do publikacji. Każdy może przeglądać, pobierać i przekazywać artykuły pod warunkiem przestrzegania zasad licencji.
