Publikowanie artykułów jest możliwe po podpisaniu zgody na przeniesienie licencji na czasopismo.
Synergia terenów wystaw światowych i struktur przestrzennych miast-gospodarzy
Izabela Sykta
isykta@pk.edu.plInstytut Architektury Krajobrazu; Wydział Architektury; Politechnika Krakowska; (Polska)
https://orcid.org/0000-0003-3056-1055
Abstrakt
Organizacja wystawy światowej to dla miasta-gospodarza szansa wykorzystania tego wydarzenia o globalnej skali dla własnego rozwoju poprzez m.in. poprawę jakości przestrzeni publicznych, transportu, bazy turystycznej, powstanie nowych obiektów kultury, ale też budowy wizerunku i wyższego pozycjonowania na arenie międzynarodowej. Wykorzystywane do budowy miasteczek Expo rozległe, często zaniedbane czy zniszczone przez przemysł tereny są odzyskiwane dla miasta, przyczyniając się do jego rozwoju. Po zakończeniu wystawy miasto otrzymuje tereny wyposażone w infrastrukturę architektoniczną, techniczną i zieleń oraz obiekty, które nadal funkcjonują i benefitują dla miasta. W wyniku tego procesu często udaje się zrealizować założenia synergii, rozumianej jako synteza energii, wyrażone umownie równaniem „2+2=5”. Spoiwem synergicznie wiążącym struktury post-Expo z miastem są jednoczące je ciągi czy strefy przestrzeni publicznych (np. Paryż 1889, Barcelona 1929, Seattle 1962), a także włączanie terenów post-Expo w systemy zieleni miejskiej (np. Barcelona 1888, Chicago 1893, 1933, Sewilla 1929, Nowy Jork 1939, 1964, Szanghaj 2010). Nie zawsze jednak potencjał terenów post-Expo jest efektywnie wykorzystywany. Czasami pozostają one izolowanymi wyspami, które wprawdzie dają atrakcyjną ofertę funkcjonalną (np. Sewilla 1992, Mediolan 2015), ale poprzez brak urbanistycznej synergii z miastem, nie generują takich korzyści, jak w przypadku struktur synergicznie powiązanych.
Słowa kluczowe:
wystawy światowe, expo, synergia urbanistyczna, sieć synergicznaBibliografia
Żórawski J., O budowie formy architektonicznej, Arkady, Warszawa 1973.
Google Scholar
Böhm A., O budowie i synergii wnętrz urbanistycznych, Politechnika Krakowska, Kraków 1981.
Google Scholar
Trancik R., Finding Lost Space: Theories of Urban Design, J. Wiley, New York 1986.
Google Scholar
Sykta I., The impact of Worlds’ Exhibitions on landscape and development of cities. Urban, architectural park and symbolic legacy of expos, [w:] CRACOW LANDSCAPE MONOGRAPHS VOL. 3. Landscape as impulsion for culture: research, perception & protection. Problems of Protection & Sharing. Kraków 2016, Institute of Archeology. Jagiellonian University. Institute of Landscape Architecture. Cracow University of Technology, s. 71-87.
Google Scholar
Sykta I., Znaczenie wyróżniających się, kontrowersyjnych obiektów architektury współczesnej dla kształtowania i percepcji krajobrazu miejskiego, Praca doktorska, prom. A. Böhm, Politechnika Krakowska, Kraków 2008.
Google Scholar
Greenhalgh P., Fair World. A History of World’s Fairs and Expositions from London to Shanghai 1851-2010, Papadakis, Winterbourne, Berkshire, Great Britain 2011.
Google Scholar
Jackson A., Expo. International Expositions 1851-2010, V&A Publishing, London 2008.
Google Scholar
Mattie E., World’s Fairs, Princeton Architectural Press, New York USA 1998.
Google Scholar
Pommereau C. (ed.), Paris 1900. La Ville Spectacle, Petit Palais, BeauxArts / TTM Éditions, Paris 2014.
Google Scholar
de Jong C., Mattic E., Architectural Competitions 1792 – Today, Taschen, Kolonia 1994.
Google Scholar
Sosnowska J.M. (red.), Wystawa paryska 1937. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 22-23.10.2007, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2009.
Google Scholar
Sykta I., Kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej – ryzykowne eksperymenty w historycznym centrum miasta, [w:] Czasopismo Techniczne – Serce miasta, Seria Architektura, z. 4-A/2008, Zeszyt 9 (ROK 105), wyd. Politechniki Krakowskiej, Kraków 2008, s. 161-168.
Google Scholar
Sykta I., ‘Cityscape scrapers’ – kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim jako element ogniskujący rozwój rekreacji i turystyki, [w:] Nauka Przyroda Technologie, tom 3, Zeszyt 1, wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, Poznań 2009, ss. 10, http://www.up-poznan.net
Google Scholar
Sykta I., Ekonomiczne aspekty turystyki kulturowej – szlakiem kontrowersyjnych obiektów architektury współczesnej w krajobrazie miast historycznych, [w:] M.K. Leniartek, K. Widawski (red.), Nowa Ekonomia Turystyki Kulturowej, Seria: Monografie – Prace zbiorowe Wyższej Szkoły Zarządzania „Edukacja” we Wrocławiu, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Zarządzania „Edukacja” Wrocław 2012, s. 175-195.
Google Scholar
Sykta I., Ewolucja idei postępu i wizji miast przyszłości zapisana w krajobrazach, obiektach i pokazach wystaw światowych – od Londynu 1851 do Nowego Jorku 1939. Evolution of the idea of progress and visions of future cities encoded in the landscapes, architectural structures and shows of world exhibitions – from London 1851 to New York 1939 [w:] Przestrzeń i Forma’21/2014, s. 353-376; http://www.pif.zut.edu.pl/pif-21_pdf/C-08_PiF21_Syktai.pdf
Google Scholar
Bolotin N. & Laing C., The World’s Columbian Exposition. The Chicago World’s Fair of 1893, University of Illinois Press Urbana and Chicago, Champaign Illinois USA 2002.
Google Scholar
Wille L., “A City Circled by Parks”. Forever Open, Clear, and Free; the Historic Struggle for Chicago's Lakefront. 2nd ed. Chicago: U of Chicago, 1991. 54. Print. https://en.wikipedia.org/wiki/Jackson_Park_(Chicago) [dostęp 10.02.2016].
Google Scholar
Rydel R.W., Burd Schiavo L. (eds.), Designing Tomorrow. America’s World’s Fairs of the 30s, Yale University, New Haven and London 2010.
Google Scholar
Jackson Park (Chicago), https://en.wikipedia.org/wiki/Jackson_Park_(Chicago) [dostęp 10.02.2016].
Google Scholar
Chicago Park District. Jackson Park, http://www.chicagoparkdistrict.com/parks/jackson-park/ [dostęp 10.02.2016].
Google Scholar
Midway Plaisance, https://en.wikipedia.org/wiki/Midway_Plaisance [dostęp 10.02.2016].
Google Scholar
Chicago Park District. Midway Plaisance Park,
Google Scholar
http://www.chicagoparkdistrict.com/parks/Midway-Plaisance-Park/ [dostęp 10.02.2016].
Google Scholar
World’s fair, http://en.wikipedia.org/wiki/World's_fair [dostęp 01.03.2016].
Google Scholar
Sykta I., Wystawy międzynarodowe i ich wpływ na kształtowanie krajobrazu miast – próba retrospekcji i współczesnej oceny skutków krajobrazowych. The international exhibitions and their impact on the city landscape – an attempt of retrospection and contemporary valorization of their influence on countryside, [w:] Teka Kom. Arch. Urb. Stud. Krajobr. – OL PAN, X/4, Lublin 2014, s. 5-34, http://www.pan-ol.lublin.pl/wydawnictwa/TArch10_4_2014.html
Google Scholar
Sykta I., Parki Barcelony – od stylu modernisme po współczesne krajobrazy tworzone „od-nowa”, [w:] Architektura krajobrazu. Studia i Prezentacje. 1(34) 2012, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław 2012, s. 106-120.
Google Scholar
Simonis D., Barcelona, National Geographic, G+J RBA, 2008.
Google Scholar
The end of the century, the beginning of the century. The 1888 Exhibition.; The Era of the 1929 International Exhibition. The first third of the 20th century. http://www.bcn.es/publicacions/Bcn_escultures/info/chapter4.html (dostęp 01.06.2016).
Google Scholar
Jellicoe G. & S., The Landscape of Man, Thames&Hudson, Londyn 2006.
Google Scholar
Modernismo catalán, http://es.wikipedia.org/wiki/Modernismo_catal%C3%A1n (dostęp 01.06.2016).
Google Scholar
1001 ogrodów, które warto w życiu zobaczyć, Spencer-Jones R. (ed.) / Wojciechowska-Ring D. (red.), Muza S.A., Warszawa 2008.
Google Scholar
Capó J., Catasús A., Barcelona escultures, Ediciones Polígrafa, Barcelona 2003, s. 38.
Google Scholar
Poble Espanyol, http://en.wikipedia.org/wiki/Poble_Espanyol (dostęp 01.06.2016).
Google Scholar
Banham R., Rewolucja w architekturze. Teoria i projektowanie w „pierwszym wieku maszyny”, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1979.
Google Scholar
Blake P., Form Follows Fiasco. Why Modern Architecture Hasn't Worked, Little, Brown&Company, Boston 1977.
Google Scholar
Bonta J.P., Anatomia de la interpretación en arquitectura. Resena semiotica de la critica del Pabellón de Barcelona de Mies van der Rohe, G. Gilli, Barcelona 1975.
Google Scholar
Haduch B., Haduch M., Architectourism. 01. Hiszpania, ZOCO, Kraków 2012.
Google Scholar
Koolhaas R., Deliryczny Nowy Jork. Retroaktywny manifest dla Manhattanu, Karakter, Kraków 2013.
Google Scholar
Olszewski A.K., Wystawa nowojorska w 1939 roku. Program i realizacja. [w:] Sosnowska J.M. (red.), Wystawa Nowojorska 1939. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 23-24 listopada 2009 roku, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2012.
Google Scholar
Cotter B., Images of America The 1939-1940 New York World's Fair, New_York_1939_book-samplepages_Images of America The 1939-1940 New York World's Fair_Bill Cotter. Pdf (dostęp 12.04.2015).
Google Scholar
Nowakowska-Sito K., Inżynierowie maszyn i dusz: nowojorska wystawa światowa 1939 roku a modernistyczna utopia lat trzydziestych, [w:] Sosnowska J.M. (red.), Wystawa Nowojorska 1939. Materiały z sesji naukowej Instytutu Sztuki PAN Warszawa, 23-24 listopada 2009 roku, Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2012.
Google Scholar
Cotter B., Young B., Images of Modern America. The 1964-1965 New York World’s Fair, Arcadia Publishing, Charleston, South Karolina, USA 2014.
Google Scholar
Sykta I., Ewolucja idei postępu i wizji miast przyszłości zapisana w krajobrazach, obiektach i pokazach wystaw światowych – od Brukseli 1958 do Osaki 1970. Evolution of the idea of progress and visions of future cities encoded in the landscapes, architectural structures and shows of world exhibitions – from Brussels 1958 to Osaka 1970. [w:] Przestrzeń i Forma’22/2014, s. 103-122; http://www.pif.zut.edu.pl/pif22-2.php
Google Scholar
Lasiewicz-Sych A., Strategia tworzenia miejsc – szkic o architekturze Seattle. Strategy of Pleacemaking – an Essay on Seattle Architecture, [w:] Współczesne problemy w architekturze i urbanistyce. Contemporary Problems in Architecture and Urbanism. Tom VII. Volume VII. Czasopismo Techniczne. Architektura. Zeszyt 3-A(3) (112) (2015) 97-125.
Google Scholar
Cotter B., Images of America. Seattle’s 1962 World’s Fair, Arcadia Publishing, Charleston, South Karolina, USA 2010.
Google Scholar
Alaska–Yukon–Pacific Exposition,
Google Scholar
https://en.wikipedia.org/wiki/Alaska%E2%80%93Yukon%E2%80%93Pacific_Exposition (dostęp: 23.05.2016).
Google Scholar
Hintzen-Bohlen B., Andaluzja. Sztuka i architektura, Wydawnictwo Olesiejuk, Ożarów Mazowiecki 2008.
Google Scholar
Villa F., Spacerem po Mediolanie. Największe atrakcje miasta, National Geographic, Warszawa 2015.
Google Scholar
Parki i ogrody, http://otomediolan.pl/zabytki-i-atrakcje/parki-ogrody (dostęp 01.09.2015).
Google Scholar
Park Sempione, http://www.mediolan.pl/sport-i-wypoczynek/parki/park-sempione (dostęp 01.09.2015).
Google Scholar
Ogrody Mediolanu, http://www.lot.com/inspiracje/ogrody-zielonego-mediolanu (dostęp 01.09.2015).
Google Scholar
Milan World’s Fair 2015. Guide to the Expo in and around the City, Rizzoli, New York 2014.
Google Scholar
CityLife Milano Office Tower, http://www.zaha-hadid.com/architecture/citylife-milano/ (dostęp 01.06.2016).
Google Scholar
CityLife Milan, http://en.wikipedia.org/wiki/CityLife_(Milan) (dostęp 01.06.2016).
Google Scholar
Skolimowska A., Expo 2015 – architektura globalnej uczty, Architektura Murator 09/2015.
Google Scholar
Leonardo Icon. Milano, Italy, http://libeskind.com/work/leonardo-icon/ (dostęp 26.05.2016).
Google Scholar
Expo Milano 2015. Extra Guide. Unique itineraries between site and city, Mondadori Electa S.p.A., 24 Ore Cultura sri, Milan 2015.
Google Scholar
Massimiliano Fuksas, la Fiera di Milano a Rho, http://dontshootmi.com/massimiliano-fuksas-fiera-rho/ (dostęp 27.05.2016).
Google Scholar
Linden G., Creighton P., The Expo Book. A Guide to the Planning, Organization, Design & Operation of World Expositions, InPark Magazine (IPM) 2008,
Google Scholar
http://www.microsofttranslator.com/bv.aspx?ref=SERP&br=ro&mkt=pl-PL&dl=pl&lp=EN_PL&a=http%3a%2f%2ftheexpobook.com%2f. (dostęp 15.05.2014)
Google Scholar
Lang Z., Min C., Space Planning of the World Expo Area in Shanghai, [w:] The 47th IFLA World Congress, Harmony and Prosperity – Traditional Inheritance and Sustainable Development, IFLA and CHSLA, Suzhou 2010.
Google Scholar
Iker G. (ed.), Shanghai Transforming. The changing physical, economic, social and environmental conditions of a global metropolis, Actar, Barcelona 2008.
Google Scholar
Sykta I., Impact of the Shanghai World Exhibition on the city’s development and landscape. Wpływ Wystawy Światowej w Szanghaju na rozwój i krajobraz miasta, [w:] The Landscape and Architecture of Historical and Modern China / Krajobraz i architektura historycznych i współczesnych Chin, vol.2, Politechnika Krakowska, Seria Architektura, Monografia 527, Kraków 2016, s. 121-156.
Google Scholar
Expo 2010 Shanghai China [w:] GA Dokument 112. China Today. A.D.A. Edita, Tokyo.
Google Scholar
A Preliminary Tour of the Expo Site,
Google Scholar
http://www.expo2010.cn/expo/expo_english/documents/em/node2524/userobject1ai52529.html (dostęp 14.10.2014).
Google Scholar
Un Tong L., World Expo 2010 Shanghai China. An Analysis of the possible impacts of World Expo 2010 Shanghai on the tourism development, LAP Lambert Academic Publishing, Saarbrucken Germany 2011.
Google Scholar
Jun D., Nannan D., Shanshui Concepts in Landscape Planning and Design of the Expo Park in Shanghai, [w:] The 47th IFLA World Congress, Harmony and Prosperity – Traditional Inheritance and Sustainable Development, IFLA and CHSLA, Suzhou 2010.
Google Scholar
Jing L., Xiangming Z., From "Green Expo" to "Harmonious City": Sustainable Principles of the Planting Design in the World Expo Park of Shanghai, [w:] The 47th IFLA World Congress, Harmony and Prosperity – Traditional Inheritance and Sustainable Development, IFLA and CHSLA, Suzhou 2010.
Google Scholar
Shanghai Houtan Park by Turenscape, publ. 2.05.2011,
Google Scholar
http://www.homedsgn.com/2011/05/02/shanghai-houtanpark-by-turenscape/ (dostęp 10.01.2015).
Google Scholar
Wang L., Houtan Park, publ. 2.05.2013, http://landscapevoice.com/houtan-park-%e5%90%8e%e6%bb%a9%e5%85%ac%e5%9b%ad (dostęp dostęp 10.01.2015).
Google Scholar
Wang L., Houtan Park Shanghai, publ. 27.05.2013, http://land8.com/profiles/blogs/houtan-park-shanghai-china (dostęp 10.01.2015).
Google Scholar
Huang Y., Shanghai Expo, Thomson Learning, Singapore 2007.
Google Scholar
Expo 2010, http://en.wikipedia.org/wiki/Expo_2010 (dostęp 10.01.2015).
Google Scholar
World Expo Museum, http://www.bie-paris.org/site/en/world-expo-museum (dostęp 12.04.2015).
Google Scholar
2010 Shanghai, http://www.bie-paris.org/site/en/expos/past-expos/expo-timeline/2010-shanghai (dostęp 10.01.2015).
Google Scholar
de Dios Perez J., Shanghai Transforming, [w:] Iker G. (ed.), Shanghai Transforming. The changing physical, economic, social and environmental conditions of a global metropolis, Actar, Barcelona 2008.
Google Scholar
Lynch K., Obraz miasta, Archivolta, Kraków 2011.
Google Scholar
Sykta, I. (2017) „Synergia terenów wystaw światowych i struktur przestrzennych miast-gospodarzy”, Budownictwo i Architektura, 16(2), s. 005–030. doi: 10.24358/Bud-Arch_17-162_01.
Autorzy
Izabela Syktaisykta@pk.edu.pl
Instytut Architektury Krajobrazu; Wydział Architektury; Politechnika Krakowska; Polska
https://orcid.org/0000-0003-3056-1055
Statystyki
Abstract views: 226PDF downloads: 382
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Budownictwo i Architektura wspiera program otwartej nauki. Czasopismo umożliwia otwarty dostęp (Open Access) do publikacji. Każdy może przeglądać, pobierać i przekazywać artykuły pod warunkiem przestrzegania zasad licencji.
