Publikowanie artykułów jest możliwe po podpisaniu zgody na przeniesienie licencji na czasopismo.
Wpływ stanu zachowania materiału konstrukcyjnego na nośność zabytkowych drewnianych słupów, w żuławskich domach podcieniowych, z XVIII i XIX wieku
Tomasz Zybała
t.zybala7@gmail.comKatedra Historii, Teorii Architektury i Konserwacji Zabytków; Wydział Architektury; Politechnika Gdańska oraz Wydział Architektury i Wzornictwa; Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz Wydział Architektury; Sopocka Szkoła Wyższa; (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-9186-4960
Abstrakt
Powstało wiele opracowań dotyczących zagadnień architektonicznych domów podcieniowych na Żuławach, ale brak na ten temat publikacji dotyczących problematyki techniczno-konserwatorskiej. Niniejszy artykuł jest fragmentem badań prowadzonych obecnie przez autora. Jest pierwszą próbą wykonania analizy statyczno-wytrzymałościowej wybranych, zabytkowych drewnianych podcieni z obszaru Delty Wisły, wraz z opisem stanu zachowania. W tekście zawarto główne cechy wytrzymałościowe drewna, zasady obliczania nośności słupów wg PN EN 1995-1-1 oraz PN-53/B-03150. Obliczono przybliżony ciężar przenoszony przez zabytkowe podcienia. W pracy ujęto opis występowania formy i zakresu terytorialnego budownictwa podcieniowego w Polsce. Wyjaśniono cel stosowania tego rozwiązania w budynkach. Przedstawiono rodzaje konstrukcji słupów oraz typologię i historyczny rozwój domu podcieniowego na Żuławach Wiślanych, z jego głównymi cechami charakterystycznymi.
Słowa kluczowe:
domy podcieniowe, architektura drewniana, nośność słupa drewnianegoBibliografia
[1] Tłoczek I. Dom mieszkalny na polskiej wsi. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985r, s.101-108.
[2] Kopkowicz F. Ciesielstwo polskie. Arkady, Warszawa 1958r, s.66-74.
[3] Koperska-Kośmicka M. Żuławskie domy podcieniowe. Przyczyny degradacji i problematyka konserwatorska zabytkowych struktur architektonicznych w środowisku kulturowym Delty Wisły. Rozprawa doktorska. Gdańsk 2014r. s. 124-132.
[4] Kloeppel O. Die bauerliche Haus-, Hof – Und Siedlungsanlage im Weichsel – Nogat Delta. Danzig 1924., s.123-127.
[5] Archiwum Państwowe w Gdańsku, sygnatura: 300, MP-511.
[6] Heise J. Die Bau Und Kunstdenkmaler der Provinz Westpreussen, H.11 Landkreis. Danzig, Comissions – Verlag von Th. Berling. Danzig 1884 – 1887.
[7] Stankiewicz J. Zabytki budownictwa i architektury na Żuławach. Rocznik Gdański, t. XV/XVI. Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk 1956/1957, s. 511-522.
[8] Tłoczek I. Dom mieszkalny…, op. cit., s. 109-110.
[9] Koperska-Kośmicka M. Żuławskie domy podcieniowe… op. cit., s. 185, 213-215.
[10] Neuhaus H. Budownictwo drewniane. Polskie Wydawnictwo Techniczne, Rzeszów 2004r., s 17.
[11] Hoła J., Pietraszek P. Budynki o konstrukcji drewnianej. w: Budownictwo Ogólne – konstrukcje budynków tom 4. Buczkowski W. (red.), Arkady, Warszawa 2009r., s.100-101.
[12] Baszeń M., Żakowicz A. Wpływ zmian materiałowych i geometrii konstrukcji drewnianych na rozkład sił wewnętrznych. Źródło: http://www.biswbis.pb.edu.pl/2011_01/014.pdf, data pobrania: 10.03.2017r.
[13] Rudziński L. Konstrukcje drewniane, naprawy, wzmocnienia, przykłady obliczeń. Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach, Kielce 2010r., s. 149.
[14] Kolendowicz T. Mechanika budowli dla architektów. Arkady, Warszawa 1993r., s. 25-29.
[15] Przewłocki J., Górski J. Podstawy mechaniki budowli. Arkady, Warszawa 2006r. s.204-208.
[16] Rejestr zabytków województwa pomorskiego, źródło:
http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_ w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/ data pobrania: 05.01.2016r.
[17] Rejestr zabytków województwa warmińsko mazurskiego, źródło: http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkownieruchomych/ data pobrania: 05.01.2016r.
[18] Krzyżanowska K. Klecie. Dom podcieniowy. Dokumentacja historyczna. Gdańsk 1959 r. sygnatura NID: 00108.
[19] Specht A. Klecie. Dom podcieniowy. Inwentaryzacja konserwatorska - przeskalowanie - skala 1 : 50. Gdańsk 1978 r., sygnatura NID: P/02928.
[20] Specht A. Klecie. Dom podcieniowy. Inwentaryzacja konserwatorska. Gdańsk 1977 r., sygnatura NID: P/02400.
[21] Specht A., Wołosewicz A. Klecie. Dom podcieniowy. Badania architektoniczne. T.I: Tekst i rysunki. Gdańsk 1978 r., sygnatura NID: 00668/1.
[22] Świerk Z. Klecie. Dom podcieniowy. Orzeczenie mykologiczno - budowlane. Gdańsk 1978 r., sygnatura NID: P/02551.
[23] Hoffman B. Żuławki. Dom podcieniowy nr 32 i 33. Orzeczenie techniczne konstrukcyjne. Gdańsk 1980 r., sygnatura NID: P/02859.
[24] Osiński A. Żuławki. [ Dom podcieniowy ] Budynek mieszkalny nr 32 - 33. Ekspertyza techniczna - mykologiczna. Gdańsk 1980 r., sygnatura NID: P/02791.
[25] Stankiewicz K. Żuławki. Dom podcieniowy nr 32 - 33. Inwentaryzacja konserwatorska. Gdańsk 1980 r., sygnatura NID: P/02749.
[26] Domagała T. Orłowo. Dom podcieniowy " Orłowo I ". Sprawozdanie z przebiegu prac konserwatorskich ( 13.03.1968 - 30.10.1968 ). Gdańsk 1968 r., sygnatura NID: ZN/3007.
[27] Domagała T., Kołecki A. Orłowo. Dom podcieniowy "Orłowo I".Sprawozdanie z przebiegu prac konserwatorskich (13.III.1968 - 30.X.1968). Gdańsk 1968 r., sygnatura NID: 00106.
[28] PN-EN 1995-1-1 Eurokod 5. Projektowanie konstrukcji drewnianych, Część 1-1: Postanowienia ogólne. Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa 2010r.
[29] Przewłocki J., Górski J. Podstawy…, op. cit., str. 205.
[30] Rudziński L. Konstrukcje drewniane…, op. cit., str 30.
[31] Bela A. Obliczenia statyczne dla oceny stanu zachowania ryglowej części kościoła p.w. św. Mikołaja w Cyganku – Żelichowie. Gdańsk, 2014., s. 3.
[32] Kotwica E.I., Nożyński W. Konstrukcje drewniane – przykłady obliczeń. Stowarzyszenie producentów płyt drewnopochodnych w Polsce, Szczecin 2015, s.15.
[33] Michniewicz W. Konstrukcje drewniane. Arkady, Warszawa 1958., s. 50, 91-98.
[34] Stankiewicz J. Zabytki…, op. cit., s. 522.
[35] Niedostatkiewicz M. Budownictwo Ogólne przykłady obliczeń. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1999 r., s. 9, 42, 144.
[2] Kopkowicz F. Ciesielstwo polskie. Arkady, Warszawa 1958r, s.66-74.
[3] Koperska-Kośmicka M. Żuławskie domy podcieniowe. Przyczyny degradacji i problematyka konserwatorska zabytkowych struktur architektonicznych w środowisku kulturowym Delty Wisły. Rozprawa doktorska. Gdańsk 2014r. s. 124-132.
[4] Kloeppel O. Die bauerliche Haus-, Hof – Und Siedlungsanlage im Weichsel – Nogat Delta. Danzig 1924., s.123-127.
[5] Archiwum Państwowe w Gdańsku, sygnatura: 300, MP-511.
[6] Heise J. Die Bau Und Kunstdenkmaler der Provinz Westpreussen, H.11 Landkreis. Danzig, Comissions – Verlag von Th. Berling. Danzig 1884 – 1887.
[7] Stankiewicz J. Zabytki budownictwa i architektury na Żuławach. Rocznik Gdański, t. XV/XVI. Gdańskie Towarzystwo Naukowe, Gdańsk 1956/1957, s. 511-522.
[8] Tłoczek I. Dom mieszkalny…, op. cit., s. 109-110.
[9] Koperska-Kośmicka M. Żuławskie domy podcieniowe… op. cit., s. 185, 213-215.
[10] Neuhaus H. Budownictwo drewniane. Polskie Wydawnictwo Techniczne, Rzeszów 2004r., s 17.
[11] Hoła J., Pietraszek P. Budynki o konstrukcji drewnianej. w: Budownictwo Ogólne – konstrukcje budynków tom 4. Buczkowski W. (red.), Arkady, Warszawa 2009r., s.100-101.
[12] Baszeń M., Żakowicz A. Wpływ zmian materiałowych i geometrii konstrukcji drewnianych na rozkład sił wewnętrznych. Źródło: http://www.biswbis.pb.edu.pl/2011_01/014.pdf, data pobrania: 10.03.2017r.
[13] Rudziński L. Konstrukcje drewniane, naprawy, wzmocnienia, przykłady obliczeń. Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach, Kielce 2010r., s. 149.
[14] Kolendowicz T. Mechanika budowli dla architektów. Arkady, Warszawa 1993r., s. 25-29.
[15] Przewłocki J., Górski J. Podstawy mechaniki budowli. Arkady, Warszawa 2006r. s.204-208.
[16] Rejestr zabytków województwa pomorskiego, źródło:
http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_ w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/ data pobrania: 05.01.2016r.
[17] Rejestr zabytków województwa warmińsko mazurskiego, źródło: http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_w_Polsce/rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkownieruchomych/ data pobrania: 05.01.2016r.
[18] Krzyżanowska K. Klecie. Dom podcieniowy. Dokumentacja historyczna. Gdańsk 1959 r. sygnatura NID: 00108.
[19] Specht A. Klecie. Dom podcieniowy. Inwentaryzacja konserwatorska - przeskalowanie - skala 1 : 50. Gdańsk 1978 r., sygnatura NID: P/02928.
[20] Specht A. Klecie. Dom podcieniowy. Inwentaryzacja konserwatorska. Gdańsk 1977 r., sygnatura NID: P/02400.
[21] Specht A., Wołosewicz A. Klecie. Dom podcieniowy. Badania architektoniczne. T.I: Tekst i rysunki. Gdańsk 1978 r., sygnatura NID: 00668/1.
[22] Świerk Z. Klecie. Dom podcieniowy. Orzeczenie mykologiczno - budowlane. Gdańsk 1978 r., sygnatura NID: P/02551.
[23] Hoffman B. Żuławki. Dom podcieniowy nr 32 i 33. Orzeczenie techniczne konstrukcyjne. Gdańsk 1980 r., sygnatura NID: P/02859.
[24] Osiński A. Żuławki. [ Dom podcieniowy ] Budynek mieszkalny nr 32 - 33. Ekspertyza techniczna - mykologiczna. Gdańsk 1980 r., sygnatura NID: P/02791.
[25] Stankiewicz K. Żuławki. Dom podcieniowy nr 32 - 33. Inwentaryzacja konserwatorska. Gdańsk 1980 r., sygnatura NID: P/02749.
[26] Domagała T. Orłowo. Dom podcieniowy " Orłowo I ". Sprawozdanie z przebiegu prac konserwatorskich ( 13.03.1968 - 30.10.1968 ). Gdańsk 1968 r., sygnatura NID: ZN/3007.
[27] Domagała T., Kołecki A. Orłowo. Dom podcieniowy "Orłowo I".Sprawozdanie z przebiegu prac konserwatorskich (13.III.1968 - 30.X.1968). Gdańsk 1968 r., sygnatura NID: 00106.
[28] PN-EN 1995-1-1 Eurokod 5. Projektowanie konstrukcji drewnianych, Część 1-1: Postanowienia ogólne. Reguły ogólne i reguły dotyczące budynków. Polski Komitet Normalizacyjny, Warszawa 2010r.
[29] Przewłocki J., Górski J. Podstawy…, op. cit., str. 205.
[30] Rudziński L. Konstrukcje drewniane…, op. cit., str 30.
[31] Bela A. Obliczenia statyczne dla oceny stanu zachowania ryglowej części kościoła p.w. św. Mikołaja w Cyganku – Żelichowie. Gdańsk, 2014., s. 3.
[32] Kotwica E.I., Nożyński W. Konstrukcje drewniane – przykłady obliczeń. Stowarzyszenie producentów płyt drewnopochodnych w Polsce, Szczecin 2015, s.15.
[33] Michniewicz W. Konstrukcje drewniane. Arkady, Warszawa 1958., s. 50, 91-98.
[34] Stankiewicz J. Zabytki…, op. cit., s. 522.
[35] Niedostatkiewicz M. Budownictwo Ogólne przykłady obliczeń. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 1999 r., s. 9, 42, 144.
Zybała, T. (2017) „Wpływ stanu zachowania materiału konstrukcyjnego na nośność zabytkowych drewnianych słupów, w żuławskich domach podcieniowych, z XVIII i XIX wieku”, Budownictwo i Architektura, 16(3), s. 077–094. doi: 10.24358/Bud-Arch_17_163_08.
Autorzy
Tomasz Zybałat.zybala7@gmail.com
Katedra Historii, Teorii Architektury i Konserwacji Zabytków; Wydział Architektury; Politechnika Gdańska oraz Wydział Architektury i Wzornictwa; Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku oraz Wydział Architektury; Sopocka Szkoła Wyższa; Polska
https://orcid.org/0000-0001-9186-4960
Statystyki
Abstract views: 278PDF downloads: 150
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Budownictwo i Architektura wspiera program otwartej nauki. Czasopismo umożliwia otwarty dostęp (Open Access) do publikacji. Każdy może przeglądać, pobierać i przekazywać artykuły pod warunkiem przestrzegania zasad licencji.
