Publikowanie artykułów jest możliwe po podpisaniu zgody na przeniesienie licencji na czasopismo.
Architekt jako synergetyk
Krzysztof Lenartowicz
klenart@pk.edu.plInstytut Projektowania Architektonicznego; Wydział Architektury; Politechnika Krakowska; (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-4510-4597
Abstrakt
W artykule przedstawiono krytyczną analizę zmieniającego się w czasie zakresu działania i statusu architekta, ze zwróceniem uwagi na obecną sytuację w Polsce. Witruwiański Architectus zakresem działania sięgał od planowania miast po budowanie zegarów; obowiązywała go cała wiedza inżynierska. Architektura traktowana była jako Matka Sztuk. Owocem syntezy sztuk był dziewiętnastowieczny Gesamtkunstwerk. Jeszcze Żórawski (1961) pisał o organicznej więzi architektury z innymi sztukami. Le Corbusier (1929) definiował architekturę jako grę brył w świetle. Dzisiaj ogarnięcie całości dyscypliny przez pojedynczą osobę jest niemożliwe. Zawód architekta zaczął się rozszczepiać i specjalizować. Z architektów wyrośli urbaniści, konstruktorzy, architekci krajobrazu, ekologowie, ostatnio nawet pośrednicy między interesariuszami (użytkownikami i zespołem projektowym) służący behawioralnej interwencji publicznej – wszyscy z architekturą powiązani. Do niezbędnego zakresu analizy doszły zagadnienia środowiskowe wszelkiego rodzaju (przyrodnicze, społeczne, zawodowe, prawne), ekologiczne i ekonomiczne. Samo projektowanie otrzymało komputerowe narzędzia koordynacyjne, modelujące, kreślarskie i prezentacyjne.
Zarysowano proces zmian w okresie 2014-2018 w dotyczącym kształtowania przestrzeni polskim ustawodawstwie. Przedstawiono pozycję architekta w Polsce dzisiaj, który jako urbanista, został zdelegalizowany (2014), jako architekt istnieje w izbie samorządu, ale nie panuje nad innymi sztukami. W ustawie Kodeks Urbanistyczno-Budowlany (2017) nie wspomina się architekta. Praktyka budowania potwierdza zaniechanie synergicznego rozumienia zawodu, upadek twórczości i odpowiedzialności moralnej przedstawicieli nominalnie zawodu zaufania publicznego. Samo słowo „architektura” używane jest dziś przez dziennikarzy w skrajnie negatywnych określeniach dotyczących sytuacji politycznych czy gospodarczych, co wypacza istotę rozumienia pojęcia architektura.
Przywrócenie niezbędnej synergetyczności działaniom w przestrzeni według autora wymaga prawnie umocowanej i skutecznie realizowanej partycypacji świadomych obywateli tworzących społeczeństwo obywatelskie jako partnera w dialogu niezbędnym dla uzyskania jakości.
Słowa kluczowe:
zawód architekta, definicja architektury, sztuki plastyczne, prawo, pięknoBibliografia
Ballenstedt J. Teoria Minimum w architekturze. Teka Komisji Urbanistyki i Architektury PAN O/Kraków, tom XLV, rok 2017, s. 29–74.
Google Scholar
Deklaracja Davos (Davos2018 Declaration), Towards a high quality Baukultur for Europe. Konferencja ministrów kultury UE, 20–22 stycznia 2018, Davos. https://davosdeclaration2018.ch/media/Davos_Declaration_2018-23.01/2018.pdf.
Google Scholar
Kodeks Etyki Zawodu Architekta. SARP i Izba Architektów RP, 2005.
Google Scholar
Kodeks Urbanistyczno-Budowlany, 2017, projekt nr 12290463 z dnia 30 września 2016: legislacja.gov.pl.
Google Scholar
Kokoszkiewicz, M. Buduj, gdzie kto może. Gazeta Wyborcza, Piątek, 30 marca 2018, s. 8.
Google Scholar
Komisja Urbanistyki i Architektury PAN O/Kraków (2017) Stanowisko w sprawie projektu ustawy pt.: Kodeks Urbanistyczno-Budowlany w odpowiedzi na zaproszenie Przewodniczącego Komisji Architektury i Urbanistyki PAN Oddz. we Wrocławiu, nadzwyczajne posiedzenie w dniu 6 czerwca 2017.
Google Scholar
Le Corbusier. Vers une architecture. Les Editions G. Crès et Cie. 1923. Wyd. polskie: W stronę architektury. Centrum Architektury / Fundamenty, Bęc Zmiana, Warszawa 2012.
Google Scholar
Le Corbusier. Urbanisme. Paris, édition originale: G. Crès, collection L’Esprit nouveau, 1924. Wyd. polskie: Urbanistyka. Centrum Architektury / Fundamenty, Bęc Zmiana, Warszawa 2015.
Google Scholar
Lenartowicz J.-K. O psychologii architektury. Politechnika Krakowska, Kraków, 1994.
Google Scholar
Lenartowicz J.-K. Synergetyka a planowanie urbanistyczne i projektowanie architektoniczne. Budownictwo i Architektura 16(1) (2017) 199–212. https://doi.org/10.24358/Bud-Arch_18_172_02
Google Scholar
Lenartowicz J.-K., Olszewska N. Neuro-architektura. Moda czy początek przełomu w architekturze? Zastosowania neurobiologii w projektowaniu architektonicznym. X Interdyscyplinarna Konferencja Naukowa TYGIEL 2018 – Interdyscyplinarność kluczem do rozwoju”. Lublin 17–18 marca 2018, Abstrakty, s. 32–33.
Google Scholar
Radłowska R. Nowe Czyżyny – narośl na mieście. Gazeta Wyborcza Kraków, Magazyn Krakowski, Wydarzenia, piątek 2 czerwca 2017, s. 5. R. Radłowska rozmawia z Jackiem Gądeckim.
Google Scholar
Rogozik, M. Mieszkańcom Czyżyn coś się od miasta należy. Dziennik Polski, Kronika Krakowska / Z drugiej strony. Rozmowa Kroniki, sobota-niedziela 3–4 czerwca 2017, s. B2. Autorka rozmawia z Anną Cioch, założycielką stowarzyszenia Wspólne Czyżyny.
Google Scholar
Witruwiusz. O architekturze ksiąg dziesięć. PWN, Warszawa 1956.
Google Scholar
Żórawski J. Rzeźba-architektura-malarstwo. Problematyczna geneza. Teka Komisji Urbanistyki i Architektury PAN O/Kraków, 1997.
Google Scholar
Żórawski J. O budowie formy architektonicznej. Arkady, Warszawa 1962.
Google Scholar
Żórawski J. (1962b) „Postawy w architekturze”. Architektura nr 9, Zeszyt Naukowy nr 5, Politechnika Krakowska, Kraków; tutaj za: J. Żórawski, Wybór pism estetycznych (pod red. D. Jurusia). Universitas, Kraków 2008.
Google Scholar
Lenartowicz, K. (2018) „Architekt jako synergetyk”, Budownictwo i Architektura, 17(2), s. 013–028. doi: 10.24358/Bud-Arch_18_172_02.
Autorzy
Krzysztof Lenartowiczklenart@pk.edu.pl
Instytut Projektowania Architektonicznego; Wydział Architektury; Politechnika Krakowska; Polska
https://orcid.org/0000-0002-4510-4597
Statystyki
Abstract views: 227PDF downloads: 263
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Budownictwo i Architektura wspiera program otwartej nauki. Czasopismo umożliwia otwarty dostęp (Open Access) do publikacji. Każdy może przeglądać, pobierać i przekazywać artykuły pod warunkiem przestrzegania zasad licencji.
