Rozwój zrównoważony miasta: podejście systemowe

Koncepcja zrównoważonego rozwoju przyjmowana jest współcześnie jako podstawa wszelkich działań na wszystkich poziomach organizacji terytorialnej. Choć generalnie wypracowana została dla skali globalnej, po przyjęciu na konferencji w Rio w 1992 roku programu Agenda 21 uzyskała dodatkowo wymiar lokalny. Jednakże, każdy poziom planowania rozwoju ma swoją specyfikę, podobnie zresztą jak poszczególne jednostki terytorialne w ramach tego samego szczebla. Specyfiką taką charakteryzują się także miasta, w szczególności miasta duże, w odniesieniu do których, ze względu na złożoność występujących relacji, nagromadzenie problemów rozwojowych oraz ponadlokalną rolę, jaką pełnią te jednostki w systemie osadniczym, rozwój zrównoważony musi być rozumiany nieco inaczej, niż ma to miejsce w przypadku jednostek terytorialnych wyższego szczebla. Celem niniejszego artykułu jest wskazanie na sposób pojmowania rozwoju zrównoważonego, który odpowiadać będzie specyfice miasta, traktowanego jako system, a konkretnie jako terytorialny system społeczny. Dokonany też zostanie przegląd wybranych koncepcji i modeli wskazujących na konkretne działania, które należy podjąć, aby rozwój obszarów miejskich uczynić bardziej zrównoważonym, zwłaszcza w aspekcie przestrzennym. Przeprowadzone w artykule rozważania prowadzą do wniosku, że zrównoważony rozwój obszarów miejskich trudno jest wiązać z koncepcją podtrzymywalności, na której opiera się raport Nasza Wspólna Przyszłość, ale raczej powinien być rozumiany jako poszukiwanie warunków równowagi w systemie miasta. Chodzi zarówno o  równowagę wewnątrz, jak i między-systemową oraz o kształtowanie właściwych relacji z bliższym i dalszym otoczeniem miasta.