Architecture and typhlology. The potential of scientific partnership

Unit for Urban and Spatial Planning, Institute for Architecture and Urban Planning, Department of Architecture, Bialystok University of Technology, Polska

https://orcid.org/0000-0002-4596-4052

Abstrakt

Związki architektury i tyflologii nie zawsze były oczywiste. Pomimo wielu pokrewnych problemów badawczych, nauki te rozwijały się osobno, a wyniki badań specjalistów obu działów nie docierały do drugiej z dyscyplin. Próbę zmniejszenia tego dystansu podjęli w późnych dekadach XX w. polscy architekci, świadomi możliwości rozwiązywania konkretnych problemów osób niewidzących poprzez działania architektoniczne.

Praca jest próbą ukonstytuowania interdyscyplinarnych relacji architektury i tyflologii. Autorka wskazuje i nazywa zagadnienia wspólne, istotne dla obu nauk, a także podejmuje próbę nakreślenia obszarów ich potencjalnej współpracy. Ponadto naświetla również walory mogące płynąć z tego partnerstwa.

Słowa kluczowe:

osoby z dysfunkcją wzroku, badania interdyscyplinarne w architekturze, projektowanie uniwersalne

Bibliografia

Arnheim R., 2004: Sztuka i percepcja wzrokowa. Psychologia twórczego oka, przeł. J. Mach, Wydawnictwo słowo/ obraz terytoria, Gdańsk.

Arnheim R., 2012: Myślenie wzrokowe, przeł. M. Chojnacki, Wydawnictwo słowo/ obraz terytoria, Gdańsk.

Brown D., Simmons V., Methvin J., 1985: Oregoński program rehabilitacji niewidomych i słabowidzących dzieci w wieku od 0 do 6 lat, PZN, Warszawa.

Deręgowski J. B., 1990: Oko i obraz. Studium psychologiczne, przeł. K. Dudziak, PWN, Warszawa.

Gałkowski A., 1986: Zadania architekta w projektowaniu miejsc pracy osób niepełnosprawnych, [w:] Hulek A. (red.) Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie, Materiały II Kongresu TWK Warszawa 1−2 października 1983, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa, 359−361.

Gałkowski A., 1996: Problemy barier architektonicznych i urbanistycznych [w:] Hulek A. (red), Człowiek niepełnosprawny w społeczeństwie, PTWK, PZWL, Warszawa.

Goldsmith S., 2000: Universal Design, Architectural Press, Oxford, Aucland, Boston, Johannesburg, Melbourne, New Delhi.

Grabowska – Pałecka H., 2004: Niepełnosprawni w obszarach i obiektach zabytkowych. Problemy dostępności, Politechnika Krakowska, Kraków.

Gregory R.L., Colman A. M. (red.), 2002: Czucie i percepcja, przeł. M. Siemiński, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań.

Gregory R.L., 1971: Oko i mózg. Psychologia widzenia, przeł. S. Bogusławski, PWN, Warszawa.

Hall E.T., 2005: Ukryty wymiar, Wydawnictwo MUZA S.A., Warszawa.

Hill E., Ponder P., 1983: Orientacja i techniki poruszania się. Przewodnik dla praktyków, przeł. M. Jaśko, Polski Związek Niewidomych, Warszawa.

Hulek A. (red.), 1992: Uczeń niepełnosprawny w szkole masowej, WSP, Kraków.

Jaranowska K., 1996: Osoby niepełnosprawne w środowisku miejskim, COBO-Profil sp. z o.o., Warszawa.

Jutrzyna E., 2007: Terapia muzyką w teorii i praktyce tyflologicznej, Polski Związek Niewidomych Zakład Nagrań i Wydawnictw, Warszawa.

Kantarek A., 2013: O orientacji w przestrzeni miasta, Politechnika Krakowska, Kraków.

Kłopotowska A., 2007: Niewidzialna architektura – status piękna w pozawzrokowej percepcji przestrzeni architektonicznej, [w:] „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R.104., z. 13, 6-A/2007, 267−274.

Kłopotowska A., 2009: Architektura w przekazie pozawzrokowym. Kształtowanie świadomej percepcji, [w:] „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R.106, z. 7, 1-A/2009, 331−339.

Kłopotowska A., 2010: Przestrzeń do nauki przestrzeni. Sztuka projektowania przyjaznego osobom niewidomym i ociemniałym, [w:] „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R.107, z. 15, 7-A/2010/2, 165−169.

Kłopotowska A., 2013: Brajlon jako metoda zapisu przestrzeni architektonicznej w edukacji uczniów z dysfunkcją widzenia, [w:] Misiągiewicz M., Kozłowski D. (red.), Definiowanie Przestrzeni Architektonicznej. Zapis Przestrzeni Architektonicznej, T. II., Politechnika Krakowska, Kraków, 229−233.

Kłopotowska A., 2015(a):, The Alphabet of Non – Visual Architecture – towards methodology of enabling people with visual impairment to participate in architectural play, [w:] „Czasopismo Techniczne. Architektura”, R.112, z. 9-A, 141−146.

Kłopotowska A., 2015(b):, Akustyczne obrazy przestrzeni miejskiej. Słuch jako narzędzie orientacji przestrzennej osób z dysfunkcją widzenia, [w:] Kłopotowska A. (red.), Dźwięki Architektury, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.

Kłopotowska A., 2015(c), Akustyczne obrazy przestrzeni miejskiej. Słuch jako narzędzie emocjonalnego odbioru przestrzeni u osób z dysfunkcją widzenia, [w:] Kłopotowska A. (red.), Dźwięki Architektury, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.

Kłopotowska A., 2016: Doświadczanie przestrzeni w rehabilitacji osób z dysfunkcją wzroku. Sztuka a tyflorehabilitacja, Białystok.

Kłopotowska A., Kłopotowski M., 2018(a): Dotykowe modele architektoniczne w przestrzeniach polskich miast. Część I. Standardy, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.

Kłopotowska A., Kłopotowski M., 2018(b): Dotykowe modele architektoniczne w przestrzeniach polskich miast. Część I. Realizacje, Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej, Białystok.

Kuryłowicz E., 1996: Projektowanie uniwersalne. Udostępnianie otoczenia osobom niepełnosprawnym, Centrum Badawczo – Rozwojowe Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, Warszawa.

Lenartowicz J. K., 1992: O psychologii architektury. Próba inwentaryzacji badań, zakres przedmiotowy i wpływ na architekturę, Politechnika Krakowska, Kraków.

Majewski T., 1983: Psychologia niewidomych i niedowidzących, PWN, Warszawa.

Majewski T., 1996: Poglądy na działalność Krajowej Federacji Niewidomych w Stanach Zjednoczonych, [w:] „Zeszyty Tyflologiczne”, z. 14.

Mangold S. S., 2000: MANGOLD – Rozwojowy Program Percepcji Dotykowej i Rozpoznawania Liter Brajlowskich, PZN, Warszawa.

Norberg-Schulz Ch., 2000: Bycie, przestrzeń i architektura, Wydawnictwo Murator sp. z o.o., Warszawa.

Omelańczuk I. (red.), 2002: ABC…mieszkania bez barier, Fundacja „Dom dostępny”, Warszawa.

Ostrowska M., 1991: Człowiek a rzeczywistość przestrzenna, Autorska Oficyna Wydawnicza Nauka i Życie, Szczecin.

Pallasmaa J., 2012: Oczy skóry. Architektura i zmysły, przeł. M. Choptiany, Instytut Architektury, Kraków.

Pallasmaa J., 2016: Myśląca dłoń. Egzystencjalna i ucieleśniona mądrość w architekturze, przeł. M. Choptiany, Instytut Architektury, Kraków.

Polski Związek Niewidomych, 1974: Wybrane zagadnienia z orientacji przestrzennej niewidomych, T. I., Warszawa.

Polski Związek Niewidomych, 1974: Wybrane zagadnienia z orientacji przestrzennej niewidomych, T. II., Polski Związek Niewidomych, Warszawa.

Rasmussen S.E., 1999, Odczuwanie architektury, przeł. B. Gadomska, Wydawnictwo Murator, Warszawa.

Schwartz L, 1993: Projektowanie środowiska w świetle potrzeb osób z uszkodzonym narządem wzroku, [w:] „Przegląd Tyflologiczny”, nr 1−2, 32−53.

Setlak R., Percepcja dzieła sztuki przez osoby z dysfunkcją narządu wzroku, Gdańsk 2015.

Skibniewska H., Frąckiewicz L. (red.), 1994: Środowisko zamieszkania a niepełnosprawni, Wydawnictwo Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, Warszawa.

Skibniewska H., Schneider P., 1984: Niepełnosprawni w środowisku mieszkalnym. Mieszkania i zabudowa. Wytyczne do projektowania. Zeszyt 4., COSPBM „Inwestprojekt”, Warszawa 1984.

Strzemiński W., 1969: Teoria widzenia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.

Tuan Yi-Fu, 1987: Przestrzeń i miejsce, przeł. A. Morawińska, PIW, Warszawa.

Więckowska E., Zasady redagowania tyflografiki [w:] „Tyfloświat” 2009, nr 3(5), s. 7−13.

Wysocki M., 2010: Projektowanie otoczenia dla osób niewidomych. Pozawzrokowa percepcja przestrzeni, Wydawnictwa Politechniki Gdańskiej, Gdańsk.

Wysocki M., Standardy dostępności dla miasta Gdyni, https://www.zdiz.gdynia.pl/dokumenty/ud/standardy.pdf, stan z dn. 11.12.2019.

Zaniewska H. (red.), 2001: Mieszkania starszych ludzi w Polsce. Sytuacja i perspektywy zmian, Instytut Gospodarki Mieszkaniowej, Warszawa.

Zumthor P., 2010: Myślenie Architekturą, Karakter, Kraków.

Kłopotowska, A. (2020). Architektura a tyflologia. Potencjał naukowego partnerstwa. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki I Studiów Krajobrazowych, 16(2), 68–75. https://doi.org/10.35784/teka.2061

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##

##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##

Numer Tom 16 Nr 2 (2020)

Archiwum

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

DOI

Authors

Abstrakt

Słowa kluczowe:

Bibliografia

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Licencja

##plugins.generic.usageStats.downloads##