Adaptation of buildings of historical significance in Gdańsk. The key issues of Regional Heritage Protection Officers’ perspective

Karolina Szczepanowska


Nicolaus Copernicus University in Toruń (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-2112-8105

Abstract

This article discusses the issue of adaptation of immovable historic monument and sites in light of the legal requirements and from the point of view of heritage protection authorities being one of the participants of the adaptation process. The initial aim is to define the concept of monument adaptation and delineate the conditions in which such a process occurs. The article describes a series of initial actions taken prior to the actual preservation and restoration works – as part of the adaptation process. These works include e.g. detailed research on a historic monument or site, including historical (historical-preservation studies), preservation, architecture, and in many cases also archaeological research. The aim of these activities is to acquire a fullest possible picture of the monument. The results of this research then constitute a basis for preparation of project documentation of the intended works. The article underlines importance of assigning an appropriate purpose to the asset undergoing the process of adaptation, which should be merged with a monument or site, i.e. respect all of its historical values and ensure the optimal utility of the asset, avoiding a series of potential negative consequences.
The paper then discusses the applicable legal framework concerning protection of immovable monuments and competences of monument protection authorities resulting from the said framework.
The paper’s conclusion postulates that the activities of all personnel working on historic monuments and sites should be guided by their inner conviction that monuments need to be looked after and that they have a social duty to maintain them for the sake of future generations. This duty is actually applicable to all citizens, just as the cultural heritage is the primary building block of the nation’s historical identity.


Keywords:

adaptation of historic monuments and sites, architecture, historic preservation offices, Gdańsk

Barański M. Z., Kocińska Maria K., Kuźnia na Oruni. Aktywizacja społeczności lokalnej wokół zabytku, Renowacje i Zabytki, nr 3, 2013.
  Google Scholar

Bąkowski T., Udział wojewódzkiego konserwatora zabytków w procesie inwestycyjno-budowlanym oraz w innych postępowaniach związanych ze zmianą przeznaczenia lub zagospodarowania nieruchomości, [w:] Prawo ochrony zabytków, (red.) K. Zeidler, Warszawa– Gdańsk 2014.
  Google Scholar

Berent I., Kościół św. Jana w Gdańsku. Sacrum i profanum, Renowacje i Zabytki, nr 3, 2013.
  Google Scholar

Berent I., Szczepański J., Kościół św. Jana w Gdańsku, Gdańsk 2012.
  Google Scholar

Bukowska W., Krawczyk J. (red.) Karta Wenecka 1964–2014, Toruń 2015.
  Google Scholar

Czyżniewska L., Uwagi dotyczące problemów adaptacji obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, (red.) B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
  Google Scholar

Frodl W., Pojęcia i kryteria wartościowania zabytków. Ich oddziaływanie na praktykę konserwatorską, Warszawa 1966.
  Google Scholar

Gawlicki M., Funkcja zabytku – wyznacznik wartości czy pole konfliktu, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, (red.) B. Szmygin, Warszawa 2014.
  Google Scholar

Grabiszewski M., Adaptacje budowli zabytkowych na cele hotelowe, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, (red.) B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
  Google Scholar

Karta Wenecka, Postanowienia i Uchwały Międzynarodowego Kongresu Architektów i Techników Zabytków w Wenecji w 1964 r. (Międzynarodowa Karta Konserwacji i Restauracji Zabytków i Miejsc Zabytkowych), [w:] Vademecum Konserwatora Zabytków – Międzynarodowe Normy Ochrony Dziedzictwa Kultury. Biuletyn ICOMOS, Warszawa 1996.
  Google Scholar

Krawczyk R., Modus operandi niszczenia zabytków nieruchomych w Polsce w ostatnim dwudziestoleciu, [w:] Prawo ochrony zabytków, (red.) K. Zeidler, Warszawa–Gdańsk 2014.
  Google Scholar

Małachowicz E., Konserwacja i rewaloryzacja architektury w środowisku kulturowym, Wrocław 2007.
  Google Scholar

Molski P., Adaptacja – formy i uwarunkowania, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, (red.) B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
  Google Scholar

Molski P., Funkcja – atrybutem wartości i ochrony zabytku, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, (red.) B. Szmygin, Warszawa 2014.
  Google Scholar

Pabisiak E., Nadzór konserwatorski – propozycje zmian ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, [w:] Prawo ochrony zabytków, (red.) K. Zeidler, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Warszawa–Gdańsk 2014.
  Google Scholar

Paner H., Spichlerz Błękitny Baranek. Wyspa Skarbów i ratowanie ostatniego gdańskiego spichlerza, Renowacje i Zabytki, nr 3, 2013.
  Google Scholar

Porozumienie z dnia 5 listopada 2015 r. pomiędzy Wojewodą Pomorskim, a Gminą Miasta Gdańska w sprawie prowadzenia spraw z zakresu właściwości Pomorskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków przez Gminę Miasta Gdańska (Dziennik Urzędowy Województwa Pomorskiego z 2015 r.,poz. 3422).
  Google Scholar

Rouba B., Dlaczego adaptacje niszczą zabytki i czy tak być musi?, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, (red.) B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
  Google Scholar

Rouba B., Proces ochrony dóbr kultury. Pojęcia, terminologia, [w:] Ars longa vita brevis – tradycyjne i nowoczesne badania dzieł sztuki, Toruń 2003.
  Google Scholar

Rouba B., Projektowania konserwatorskie, Ochrona Zabytków, nr 1, 2008.
  Google Scholar

Rouba B., Wartościowanie w praktyce konserwatorskiej, [w:] Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, (red.) B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2012.
  Google Scholar

Rouba R., Hotele w obiektach zabytkowych, Ochrona Zabytków, nr 1–2, 2004.
  Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2015r., poz. 1422 tj.).
  Google Scholar

Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 14 października 2015 r.w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, prac restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich, badań architektonicznych i innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań zabytków (Dz. U. z 2015r., poz. 1789).
  Google Scholar

Szczepanowska K., Prace konserwatorskie i roboty budowlane przy zabytkach nieruchomych znajdujących się w obszarze ochrony konserwatorskiej. Zarys problematyki na przykładzie miasta Gdańska w świetle działalności Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, [w:] Imponderabilia ochrony dziedzictwa kulturowego, (red.) S. Kowalska, Poznań–Kalisz 2014.
  Google Scholar

Szmelter I., Nowe rozumienie dziedzictwa kultury, implikacje dla wartościowania, [w:] Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, (red.) B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2012.
  Google Scholar

Szmelter I., Współczesna teoria konserwacji i restauracji dóbr kultury. Zarys zagadnień, Ochrona Zabytków, nr 2, 2006.
  Google Scholar

Szmygin B., Analiza obiektu zabytkowego jako element adaptacji do współczesnych funkcji użytkowych – metodologia światowego dziedzictwa, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, (red.) B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
  Google Scholar

Tajchman J., Adaptacja zabytków architektury w świetle współczesnej teorii ochrony i konserwacji dóbr kultury, [w:] Konferencja Naukowo-Techniczna. Konserwacja, wzmacnianie i modernizacja budowlanych obiektów historycznych i współczesnych, (red.) G. Rakowski, Kielce 2001.
  Google Scholar

Tajchman J., Konwencja o ochronie dziedzictwa architektonicznego Europy a przyczyny jego degradacji w Polsce oraz drogi do jej powstrzymania, [w:] Prawo ochrony zabytków, (red.) K. Zeidler, Warszawa–Gdańsk 2014.
  Google Scholar

Tajchman J., Metoda konserwacji i restauracji dziedzictwa architektonicznego w zakresie zabytkowych budowli, Toruń 2009.
  Google Scholar

Tajchman J., Piaskowska B., Na czym polega metoda adaptacji zabytków architektury do współczesnych funkcji, [w:] Wartość funkcji w obiektach zabytkowych, (red.) B. Szmygin, Warszawa 2014.
  Google Scholar

Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2016 r.,poz. 23 tekst jednolity z późniejszymi zmianami).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U z 2014 r.,poz. 1446 tekst jednolity z późniejszymi zmianami).
  Google Scholar

Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2016r., poz. 290 tekst jednolity).
  Google Scholar

Włodarczyk M., Współczesna myśl architektoniczna w adaptacji obiektu zabytkowego czyli charakterystyka optymalnej ingerencji dla potrzeb nowej funkcji, [w:] Adaptacja obiektów zabytkowych do współczesnych funkcji użytkowych, (red.) B. Szmygin, Warszawa–Lublin 2009.
  Google Scholar


Published
2017-11-29

Cited by

Szczepanowska, K. (2017). Adaptation of buildings of historical significance in Gdańsk. The key issues of Regional Heritage Protection Officers’ perspective. Protection of Cultural Heritage, (4), 31–46. https://doi.org/10.24358/ODK_2017_04_04

Authors

Karolina Szczepanowska 

Nicolaus Copernicus University in Toruń Poland
https://orcid.org/0000-0002-2112-8105

absolwent UMK w Toruniu, archeolog (specjalność archeologia architektury), absolwent Studiów Podyplomowych z Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Dziedzictwa Architektonicznego.
Pracuje w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Gdańsku w Wydziale ds. Zabytków Nieruchomych. Zainteresowania: architektura, konserwacja zabytków, ochrona dziedzictwa kulturowego, archeologia okresu nowożytnego.



Statistics

Abstract views: 222
PDF downloads: 426