Are monuments of technology and engineering in Poland still a “second-class” heritage? Historical outline and current problems

Bartosz M. Walczak


Institute of Architecture and Urban Planning, Technical University of Lodz (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-9429-9626

Abstract

This article explains issues pertaining to protection of materials that are relevant by their use or their invention in the view of changing socio-economic
conditions and evolution of approaches to historic preservation. The author discusses sources of problems, provides historical outline of research studies and presents the current situation in Poland. Furthermore, the article focuses on problems related to the definition of industrial and engineering heritage and assessment of its values. Particular emphasis was placed upon authenticity and classification of materials that are relevant by their use or their invention. The author of this article also highlights that this type of heritage and other historic monuments and sites should be considered equal. Additionally, this paper suggests how crucial the concept of integrated area-based protection is to efficient historic preservation of materials that are relevant by their use or their invention.


Keywords:

industrial heritage, authenticity, valorisation, integrated protection

Affelt W., „Wartościowanie dziedzictwa techniki: rozpoznawanie, interpretacja, zachowanie” [w:] B. Szmygin (red.), Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, PKN ICOMOS – Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków – Politechnika Lubelska, Warszawa–Lublin 2012.
  Google Scholar

Affelt W., „Dziedzictwo techniki, jego różnorodność i wartości”, Kurier Konserwatorski, 5/2009.
  Google Scholar

Affelt W., „O wartościach architektury przemysłowej (i nie tylko...)” [w:] B. Szmygin (red.), Wartościowanie zabytków architektury, PKN ICOMOS – Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2013.
  Google Scholar

Affelt W., Karta TECHNITAS w sprawie zachowania dziedzictwa techniki i miejsc je upamiętniających, Wydawnictwo Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014.
  Google Scholar

Alois Riegl, Georg Dehio i kult zabytków, (przekład i wstęp Ryszard Kasperowicz), Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”, War¬szawa 2002.
  Google Scholar

Campagnol G., „Post-Industrial Sites as Canvas”, Architecture and Urbanism, nr 521, 2014.s
  Google Scholar

Edensor T., Industrial Ruins: Spaces. Aesthetics and Materiality, Berg, Oxford-Nowy Jork 2005.
  Google Scholar

Frodl W., Pojęcia i kryteria wartościowania zabytków, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Warszawa 1966;
  Google Scholar

Gerber P., Architektura przemysłowa Wrocławia w początkach industrializacji, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 2007.
  Google Scholar

Jasiuk J., Pazdur J. (red.), Muzea i zabytki techniki w Polsce, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1970.
  Google Scholar

Joint ICOMOS-TICCIH Principles for the Conservation of Industrial Heritage Sites, Structures, Areas and Landscapes, Dublin 2011.
  Google Scholar

Kalinowski W., „Ochrona i konserwacja zabytków techniki w Polsce”, Ochrona Zabytków, r. XXXVIII, z. 3–4 (150–151), 1985.
  Google Scholar

Kępczyńska-Walczak A. (red.), Zakres i granice ingerencji konserwatorskiej w adaptacji obiektów i zespołów poprzemysłowych, Politechnika Łódzka / Urząd Miasta Łodzi 2012.
  Google Scholar

Kępczyńska-Walczak A. Zarządzanie dziedzictwem kulturowym w społeczeństwie opartym na wiedzy, Politechnika Łódzka, Łódź 2014.
  Google Scholar

Kępczyńska-Walczak A., Walczak B. M., „Cyfrowe zasoby wiedzy o zabytkach – teoria i codzienna praktyka” [w:] R. Zapłata (red.) Cyfryzacja w naukach o przeszłości i ochronie zabytków – analiza potencjału i zagrożeń, UKSW, Warszawa.
  Google Scholar

Konwencja ramowa Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, Faro 2005.
  Google Scholar

Krzyżanowski L., „Wystawa konserwatorska »Zabytkowa architektura i budownictwo przemysłowe Łodzi«, listopad 1971”, Ochrona Zabytków, r. XXV, z. 1(96), 1972.
  Google Scholar

Kurzątkowski M., Mały słownik ochrony zabytków, Spotkania z Zabytkami, Warszawa 1989.
  Google Scholar

Loures L., „Industrial Heritage: the past in the future of the city”, WSEAS Transactions on Environment and Development, nr 8, tom 4, 2008.
  Google Scholar

Łazarowicz S., Sieroszewski W., Przepisy prawa dotyczące muzealnictwa i ochrony zabytków, Ministerstwo Kultury i Sztuki – Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Warszawa 1970.
  Google Scholar

Murzyn- Kupisz M., „Barbarzyńca w ogrodzie? Dziedzictwo kulturowe widziane z perspektywy ekonomii”, Zarządzanie Publiczne, nr 3 (13), 2010.
  Google Scholar

Ochrona zabytków techniki, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, seria B, tom LIX, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa 1980.
  Google Scholar

Opania S., Tożsamość a wizerunek obszarów poprzemysłowych. Przykład aglomeracji górnośląskiej, Politechnika Śląska, Gliwice 2012.
  Google Scholar

Pazdur J., „Zagadnienia ochrony i konserwacji zabytków techniki”, Ochrona Zabytków, r. X., z. 2(37), 1957.
  Google Scholar

Paździor M., „Zagadnienia ochrony zabytków techniki w okresie modernizacji przemysłu”, Ochrona Zabytków, r. XL, z. 4 (159), 1987.
  Google Scholar

Problemy ochrony architektury najnowszej (1850–1939), Biblioteka Muzealnictwa i ochrony Zabytków, seria B, tom XXIX, Ministerstwo Kultury i Sztuki – Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków – Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa 1971.
  Google Scholar

Pugin A.W., Contrasts with an introduction by H. R. Hitchcock, Leicester University Press, Leicester 1969.
  Google Scholar

Radwan M., „Badania terenowe nad zabytkami hutnictwa żelaznego w Zagłębiu Staropolskim, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 1956.
  Google Scholar

Radwan M., „Zabytkowa pudlingarnia i walcownia w Sielpi Wielkiej”, Kalendarz Górniczo-Hutniczy, Katowice 1938.
  Google Scholar

Rix M., „Industrial archaeology”, The Amateur Historian, nr 8, 1955.
  Google Scholar

Rosińska K., „Ewidencja zabytków techniki”, Ochrona Zabytków, r. XLI, z. 4 (163), 1988.
  Google Scholar

Rygus P., Zarys historyczny hutnictwa cynku na Górnym Śląsku w latach 1798–1980, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, Katowice 2015.
  Google Scholar

Short J. R., „Urban Imagineers: Boosterism and the Representation of Cities” [w:] A.E.G. Jonas, D. Wilson (red.), The Urban Growth Machine. Critical Perspectives, Two Decades Later, State University of New York Press, Nowy Jork 1999.
  Google Scholar

Throsby D., Economics and Culture, Cambridge University Press, Cambridge 2001.
  Google Scholar

Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz. U. 1962 Nr 10 poz. 48),
  Google Scholar

Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. 2003 Nr 162 poz. 1568 z poźn. zm.).
  Google Scholar

Ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. 2015, poz. 1777).
  Google Scholar

Walczak B. M., Zespoły fabryczno-mieszkalne w europejskim przemyśle włókienniczym w latach 1771–1914: geneza, rozwój, typologia, Politechnika Łódzka, Łódź 2010.
  Google Scholar

Walczak B.M. (red.), Rewitalizacja miast poprzemysłowych – rola dziedzictwa kulturowego, Łódzka Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa/Politechnika Łódzka, Łódź 2006.
  Google Scholar

Witwicki M., „Kryteria oceny wartości zabytkowej obiektów architektury jako podstawa wpisu do rejestru zabytków”, Ochrona Zabytków, nr 1, 2007.
  Google Scholar

Zalecenie UNESCO w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego, Paryż 2011.
  Google Scholar


Published
2016-11-28

Cited by

Walczak, B. M. (2016). Are monuments of technology and engineering in Poland still a “second-class” heritage? Historical outline and current problems. Protection of Cultural Heritage, (2), 133–144. https://doi.org/10.24358/ODK_2016_02_12

Authors

Bartosz M. Walczak 

Institute of Architecture and Urban Planning, Technical University of Lodz Poland
https://orcid.org/0000-0002-9429-9626

dr hab. inż. arch. prof. PŁ; kierownik Zespołu Rewitalizacji w Zakładzie Historii Architektury,
Rewitalizacji i Konserwacji Zabytków, Instytut Architektury i Urbanistyki, Politechnika Łódzka;
Prezes Polskiego Komitetu Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego TICCIH. W latach 2008–2011
zastępca Łódzkiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a następnie (2011–2013) Miejski
Konserwator Zabytków w Łodzi.



Statistics

Abstract views: 300
PDF downloads: 518