Are monuments of technology and engineering in Poland still a “second-class” heritage? Historical outline and current problems
Bartosz M. Walczak
Institute of Architecture and Urban Planning, Technical University of Lodz (Poland)
https://orcid.org/0000-0002-9429-9626
Abstract
This article explains issues pertaining to protection of materials that are relevant by their use or their invention in the view of changing socio-economic
conditions and evolution of approaches to historic preservation. The author discusses sources of problems, provides historical outline of research studies and presents the current situation in Poland. Furthermore, the article focuses on problems related to the definition of industrial and engineering heritage and assessment of its values. Particular emphasis was placed upon authenticity and classification of materials that are relevant by their use or their invention. The author of this article also highlights that this type of heritage and other historic monuments and sites should be considered equal. Additionally, this paper suggests how crucial the concept of integrated area-based protection is to efficient historic preservation of materials that are relevant by their use or their invention.
Keywords:
industrial heritage, authenticity, valorisation, integrated protectionReferences
Affelt W., „Wartościowanie dziedzictwa techniki: rozpoznawanie, interpretacja, zachowanie” [w:] B. Szmygin (red.), Wartościowanie w ochronie i konserwacji zabytków, PKN ICOMOS – Biuro Stołecznego Konserwatora Zabytków – Politechnika Lubelska, Warszawa–Lublin 2012.
Google Scholar
Affelt W., „Dziedzictwo techniki, jego różnorodność i wartości”, Kurier Konserwatorski, 5/2009.
Google Scholar
Affelt W., „O wartościach architektury przemysłowej (i nie tylko...)” [w:] B. Szmygin (red.), Wartościowanie zabytków architektury, PKN ICOMOS – Muzeum Pałac w Wilanowie, Warszawa 2013.
Google Scholar
Affelt W., Karta TECHNITAS w sprawie zachowania dziedzictwa techniki i miejsc je upamiętniających, Wydawnictwo Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2014.
Google Scholar
Alois Riegl, Georg Dehio i kult zabytków, (przekład i wstęp Ryszard Kasperowicz), Oficyna Wydawnicza „Mówią wieki”, War¬szawa 2002.
Google Scholar
Campagnol G., „Post-Industrial Sites as Canvas”, Architecture and Urbanism, nr 521, 2014.s
Google Scholar
Edensor T., Industrial Ruins: Spaces. Aesthetics and Materiality, Berg, Oxford-Nowy Jork 2005.
Google Scholar
Frodl W., Pojęcia i kryteria wartościowania zabytków, Ministerstwo Kultury i Sztuki, Warszawa 1966;
Google Scholar
Gerber P., Architektura przemysłowa Wrocławia w początkach industrializacji, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 2007.
Google Scholar
Jasiuk J., Pazdur J. (red.), Muzea i zabytki techniki w Polsce, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1970.
Google Scholar
Joint ICOMOS-TICCIH Principles for the Conservation of Industrial Heritage Sites, Structures, Areas and Landscapes, Dublin 2011.
Google Scholar
Kalinowski W., „Ochrona i konserwacja zabytków techniki w Polsce”, Ochrona Zabytków, r. XXXVIII, z. 3–4 (150–151), 1985.
Google Scholar
Kępczyńska-Walczak A. (red.), Zakres i granice ingerencji konserwatorskiej w adaptacji obiektów i zespołów poprzemysłowych, Politechnika Łódzka / Urząd Miasta Łodzi 2012.
Google Scholar
Kępczyńska-Walczak A. Zarządzanie dziedzictwem kulturowym w społeczeństwie opartym na wiedzy, Politechnika Łódzka, Łódź 2014.
Google Scholar
Kępczyńska-Walczak A., Walczak B. M., „Cyfrowe zasoby wiedzy o zabytkach – teoria i codzienna praktyka” [w:] R. Zapłata (red.) Cyfryzacja w naukach o przeszłości i ochronie zabytków – analiza potencjału i zagrożeń, UKSW, Warszawa.
Google Scholar
Konwencja ramowa Rady Europy w sprawie znaczenia dziedzictwa kulturowego dla społeczeństwa, Faro 2005.
Google Scholar
Krzyżanowski L., „Wystawa konserwatorska »Zabytkowa architektura i budownictwo przemysłowe Łodzi«, listopad 1971”, Ochrona Zabytków, r. XXV, z. 1(96), 1972.
Google Scholar
Kurzątkowski M., Mały słownik ochrony zabytków, Spotkania z Zabytkami, Warszawa 1989.
Google Scholar
Loures L., „Industrial Heritage: the past in the future of the city”, WSEAS Transactions on Environment and Development, nr 8, tom 4, 2008.
Google Scholar
Łazarowicz S., Sieroszewski W., Przepisy prawa dotyczące muzealnictwa i ochrony zabytków, Ministerstwo Kultury i Sztuki – Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków, Warszawa 1970.
Google Scholar
Murzyn- Kupisz M., „Barbarzyńca w ogrodzie? Dziedzictwo kulturowe widziane z perspektywy ekonomii”, Zarządzanie Publiczne, nr 3 (13), 2010.
Google Scholar
Ochrona zabytków techniki, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, seria B, tom LIX, Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa 1980.
Google Scholar
Opania S., Tożsamość a wizerunek obszarów poprzemysłowych. Przykład aglomeracji górnośląskiej, Politechnika Śląska, Gliwice 2012.
Google Scholar
Pazdur J., „Zagadnienia ochrony i konserwacji zabytków techniki”, Ochrona Zabytków, r. X., z. 2(37), 1957.
Google Scholar
Paździor M., „Zagadnienia ochrony zabytków techniki w okresie modernizacji przemysłu”, Ochrona Zabytków, r. XL, z. 4 (159), 1987.
Google Scholar
Problemy ochrony architektury najnowszej (1850–1939), Biblioteka Muzealnictwa i ochrony Zabytków, seria B, tom XXIX, Ministerstwo Kultury i Sztuki – Zarząd Muzeów i Ochrony Zabytków – Ośrodek Dokumentacji Zabytków, Warszawa 1971.
Google Scholar
Pugin A.W., Contrasts with an introduction by H. R. Hitchcock, Leicester University Press, Leicester 1969.
Google Scholar
Radwan M., „Badania terenowe nad zabytkami hutnictwa żelaznego w Zagłębiu Staropolskim, Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 1956.
Google Scholar
Radwan M., „Zabytkowa pudlingarnia i walcownia w Sielpi Wielkiej”, Kalendarz Górniczo-Hutniczy, Katowice 1938.
Google Scholar
Rix M., „Industrial archaeology”, The Amateur Historian, nr 8, 1955.
Google Scholar
Rosińska K., „Ewidencja zabytków techniki”, Ochrona Zabytków, r. XLI, z. 4 (163), 1988.
Google Scholar
Rygus P., Zarys historyczny hutnictwa cynku na Górnym Śląsku w latach 1798–1980, Fundacja Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego Śląska, Katowice 2015.
Google Scholar
Short J. R., „Urban Imagineers: Boosterism and the Representation of Cities” [w:] A.E.G. Jonas, D. Wilson (red.), The Urban Growth Machine. Critical Perspectives, Two Decades Later, State University of New York Press, Nowy Jork 1999.
Google Scholar
Throsby D., Economics and Culture, Cambridge University Press, Cambridge 2001.
Google Scholar
Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz. U. 1962 Nr 10 poz. 48),
Google Scholar
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. 2003 Nr 162 poz. 1568 z poźn. zm.).
Google Scholar
Ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. 2015, poz. 1777).
Google Scholar
Walczak B. M., Zespoły fabryczno-mieszkalne w europejskim przemyśle włókienniczym w latach 1771–1914: geneza, rozwój, typologia, Politechnika Łódzka, Łódź 2010.
Google Scholar
Walczak B.M. (red.), Rewitalizacja miast poprzemysłowych – rola dziedzictwa kulturowego, Łódzka Okręgowa Izba Inżynierów Budownictwa/Politechnika Łódzka, Łódź 2006.
Google Scholar
Witwicki M., „Kryteria oceny wartości zabytkowej obiektów architektury jako podstawa wpisu do rejestru zabytków”, Ochrona Zabytków, nr 1, 2007.
Google Scholar
Zalecenie UNESCO w sprawie historycznego krajobrazu miejskiego, Paryż 2011.
Google Scholar
Authors
Bartosz M. WalczakInstitute of Architecture and Urban Planning, Technical University of Lodz Poland
https://orcid.org/0000-0002-9429-9626
dr hab. inż. arch. prof. PŁ; kierownik Zespołu Rewitalizacji w Zakładzie Historii Architektury,
Rewitalizacji i Konserwacji Zabytków, Instytut Architektury i Urbanistyki, Politechnika Łódzka;
Prezes Polskiego Komitetu Ochrony Dziedzictwa Przemysłowego TICCIH. W latach 2008–2011
zastępca Łódzkiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, a następnie (2011–2013) Miejski
Konserwator Zabytków w Łodzi.
Statistics
Abstract views: 300PDF downloads: 518